Hoofdstuk 4 – De waarneming
4.1 Van zintuiglijk gewaarwording naar waarneming
Gewaarwording vs. waarneming
Gewaarwording
o De opname van stimulatie uit de omgeving door middel van de
zintuigen en de vertaling van deze stimulatie in de zenuwimpulsen die
door de hersenen verwerkt kunnen worden in beelden, klanken,
smaken, etc.
Waarneming
o Het interpreteren en begrijpen van de gewaarwording
Visuele agnosie
Stoornis waarbij het gezichtsvermogen volledig intact is
maar de gewaarwordingen niet meer geïnterpreteerd
en georganiseerd kunnen worden tot een
betekenisvolle waarneming
4.1.1 Waarneming is een actief proces
Waarom is waarneming meer dan het registreren van gewaarwordingen?
3 redenen:
o Signaal dat in de hersenen toekomt is onvolledig
Blinde vlek in de retina (geen receptoren)
Oogbewegingen en oogknipperingen (20 tot 40 ms blind)
Enkel scherp beeld wanneer licht in fovea valt (buiten centrum van
het visuele veld)
Hersenen vullen voortdurend ontbrekende kennis aan
o Beelden op onze retina’s zijn tweedimensionaal
Hersenen zetten dit om in driedimensionaal beeld
Noodzakelijk voor inschatten van diepte en afstand
o Voorbeeld: maan & sterren even ver
o Binnenkomende signalen veranderen voortdurend
Voorwerpen worden gedeeltelijk door andere voorwerpen
verborgen
Voorbeeld: leerkracht die achter bureau staat, lijkt plots
geen benen meer te hebben, deur die opengaat
Streven naar perceptuele constantie
Fenomeen van gelijkblijvende voorwerpen ondanks voortdurende veranderingen
(grootte, vorm, licht & kleur) in het retinabeeld
Onderscheid proximale en distale stimulus:
o Proximale stimulus
Geheel van fysische energie dat onze sensorische receptoren
stimuleert
o Distale stimulus
Het voorwerp in de buitenwereld dat de fysische energie (en dus
de proximale stimulus) produceert
Voorbeeld: wanneer je kijkt naar het gezicht van een
vriendin
1
, Distale stimulus
o Gezicht dat licht reflecteert (nauw verbonden met
perceptuele ervaring)
Proximale stimulus
o Gereflecteerde licht dat jouw ogen binnenkomt
Palmer: waarneming is een heuristisch interpretatieproces
Visuele systeem berekent de meest waarschijnlijke distale stimulus op basis van
veronderstellingen en de proximale stimulus
Meestal juist, maar niet altijd (daarom heuristisch)
o Verkeerde percepties → visuele illusies
2 veronderstellingen:
o Meeste stimuli in de buitenwereld zijn driedimensionaal
o Invallend licht komt meestal van boven
Deze veronderstellingen zijn soms fout waardoor visuele illusies
worden gecreëerd
4.1.2 Illusies als venster op de onderliggende
mechanismen
Voorbeeld: holle en bolle stippen, voetafdruk in het zand, oppervlakte van
parallellogrammen
Raster van Hermann en laterale inhibitie: retinale signaal wordt vervormd tijdens
tocht in visuele systeem
Raster waarbij we denkbeeldige grijze vlekken zien die
verdwijnen wanneer we er rechtstreeks naar kijken
Visuele illusie door bestaan van laterale inhibitie
o Ganglioncellen onderdrukken de activiteit van
omringende ganglioncellen wanneer ze erg actief
zijn (veel vuren)
Laterale inhibitie zorgt in normale
omstandigheden voor beter zicht
Voorbeeld: verduidelijken van
contrast tussen zwarte letters op wit
papier zodat we beter beeld krijgen
4.2 Van de retina naar de hersenen: bottom-
upprocessen
De informatiestroom van de receptoren aan de basis (bottom) naar de hogere
hersencentra (up) die verantwoordelijk zijn voor het herkennen en classificeren van
voorwerpen
Kegeltjes en staafjes in retina’s sturen voortdurend elektrische signalen naar de
hersenen → hersenen bepalen op basis van deze zenuwimpulsen de distale
stimulus
3 stadia:
o Primaire schets
o Perceptuele organisatie
o Patroon- en objectherkenning
2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur anoniempjexd. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.