SAMENVATTING DOELGROEPEN
3:
1. KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGS- EN EMOTIONELE PROBLEMEN
1.1. OMSCHRIJVING
1.1.1. OMSCHRIJVING VAN GEDRAGS- EN EMOTIONELE PROBLEMEN
Soms keer driftbui krijgen of prikkelbaar w als er iets niet lukt of ze hun zin niet krijgen maakt deel uit v hun
ontwikkeling en helpt het kind verder
Wanneer spreken we van G+E problemen?
Kinderen met G+E problemen w als moeilijk/lastig ervaren: opvoeders weten niet meer hoe ze met deze
kinderen moeten omgaan
Vooral de neg gevolgen vr de omgeving maken dat kinderen met gedragsproblemen op weinig begrip
kunnen rekenen (hun gedrag w als storend ervaren)
Scholte (gaat stapje verder in zijn omschrijving)
- Probleemgedrag= wnnr ouders, lkr, andere personen dat gedrag beschouwen als strijdig met de door
hen en de sl gehanteerde normen en regels en/of wnnr deskundigen dit gedrag als problematisch
beoordelen obv valide kenmerken v psychische (ong)gezondheid
- Hier w rekening gehouden met oordeel v ouders, andere personen, geldende regels en normen,
oordeel v deskundigen
Gedragsproblemen = een continuüm van druk / opstandig / agressief / prikkelbaar / driftig / vijandig /
antisociaal - delinquent gedrag !
In vakliteratuur veel verschillende benamingen vr deze kinderen/ jongeren (moeilijk gedrag,
gedragsproblemen, emotionele stoornissen,…)
Belangrijk verschillende begrippen te verduidelijken + nuances aan te brengen als je spreekt over
gedrags-en emotionele problemen bij kinderen/jongeren
Volgende kinderen kunnen onder noemer van kinderen met probleemgedrag geplaatst w (is dus een
overkoepelende beschrijvende term):
- Kinderen met storend gedrag
Vb. woedebuien, hyper kinetisch gedrag,..
Externaliserend probleemgedrag (naar buiten gericht)
- Kinderen met emotionele problemen
Vb. angst, depressie,..
Internaliserend probleemgedrag (op zichzelf gericht)
- Kinderen met somatoforme stoornissen
Vb. hoofdpijn, buikpijn,…
Internaliserend probleemgedrag (op zichzelf gericht)
Gedragen zich anders dan kinderen zonder gedragsproblemen: dominant gedrag
(agressief, manipulerend) of submissief gedrag (depressief, ontwijkend, soms
zelfbeschadigend) - Van der Helm & Vandevelde
2
,Niet makkelijk om een eenduidige definitie te vinden want de term dekt veel gedragingen
Aantal definities: ‘gedrags- en emotionele stoornissen=…’
- Grietens et al (2019) overkoepelend beschrijvende term voor alle kinderen die zich zichtbaar
ongewoon of abnormaal gedragen of die zichtbaar ongewone of abnormale emoties vertonen, en dat
afgezien van de ernst, de oorzaak of de context van het gedrag of de emotie
- Van der Ploeg (2020) als ouders, leerkrachten en andere personen dit gedrag als strijdig met de
door hen en de samenleving gehanteerde normen en regels en / of wanneer deskundigen dit gedrag
als problematisch beoordelen op basis van valide kenmerken inzake psychische (on)gezondheid
- VAPH de groep gedragsstoornissen en emotionele stoornissen is een onderdeel van het
internationaal classificatiesysteem (bijv. DSMV) en verwijst naar het externaliserende of
internaliserende karakter van de emotionele of gedragsproblematiek. Met de term GES+ wordt
verwezen naar extreme gedrags- en emotionele problemen
- Agentschap Opgroeien (staat in vr GES+ voorzieningen):
Jongere heeft nodige diagnostiek vr gedrags- en emotionele stoornissen
Jongere toont specifieke gedragskenmerken
1. Herhalende, aanhoudende agressie tav zichzelf, anderen, goederen in versch contexten
2. Ernstige automutilatie
3. SGOG
Andere kenmerken versterken het extreem gedragspatroon: traumatische ervaringen,
gezinsrisicofactoren, middelenmisbruik,…
‘Gedragsprobleem’ diagnose!! het is een symptoom dat toont dat er een onderliggend probleem is
(ijsbergtheorie)
Ortho moet dus ook zoeken wat er achter het symptoom zit en wat de oorsprong vh gedragsprobleem
kan zijn
Wat is het onderscheid tussen gedrags- en emotionele problemen en gedragsstoornissen?
Binnen G + E problemen kan een onderscheid gemaakt w:
Lichte, tijdelijke problemen
reactie op nieuwe situaties
Gedragingen die slechts in bep. sit./bij bepaalde personen voorkomen (vb. enkel op school of
bij die ene lkr)
Gedragingen die leeftijds- of fasegebonden zijn (vb opstandigheid tijdens puberteit)
Ernstige problemen
Vb. stemmingsstoornissen, oppositioneel-opstandig gedrag
‘ernstig’ door: Langdurige OF blijvende problemen OF samen voorkomen v meerdere
problemen
‘Gedragsstoornissen’ benaming vr groep met ‘ernstige gedragsproblemen of
probleemgedragingen’
Minder situatiegebonden dan gedragsproblemen
Niet alle gedragsproblemen zijn ernstig genoeg om als gedragsstoornis benoemd te w (alle
gedragsstoornissen zijn wel een gedragsprobleem)
Nederlands jeugdinstituut over het verschil tss gedragsproblemen en -stoornissen: ‘gedragsproblemen en
gedragsstoornissen liggen in elkaars verlengde. Een kind of jongere heeft een gedragsprobleem als hij
ongewenst gedrag vertoont dat vooral voor zijn omgeving storend is. Voorbeelden van gedragsproblemen zijn
driftbuien en woedeaanvallen bij jonge kinderen, agressief gedag, pesten en delinquent gedrag.
Gedragsstoornissen zijn ernstiger dan gedragsproblemen. Een kind of jongeren heeft een gedragsstoornis
2
, wanneer hij zich aanhoudend zo negatief, opstandig, vijandig of agressief gedraagt dat zijn dagelijks
functioneren hierdoor wordt beperkt.’
Wanneer mogen we dan spreken v/e antisociale gedragsstoornis / oppositioneel-opstandige
gedragsstoornis? versch typen probleemgedrag die deel uitmaken v spectrum gedragsstoornissen
Oppositioneel gedrag Antisociaal gedrag
- Wanneer kinderen zich verzetten tegen hun - Wanneer normen + rechten w overtreden
ouders. Wanneer kinderen niet doen wat er Vb. liegen ipv waarheid te spreken
gevraagd w + doorgaan met hetgeen ze bezig - Roept boosheid en bezorgdheid op bij ouders (uit schrik dat dit gaat
zijn alsof ze de opdracht niet gehoord hebben uitmonden in criminaliteit)
passieve, milde vorm van verzet
- Kinderen die een opdracht weigeren uit te
voeren & brutaal zijn actieve vorm van
oppositioneel gedrag
Oppositioneel opstandige gedragsstoornis (ODD – Antisociale gedragsstoornis – normoverschrijdende gedragsstoornis
oppositional-defiant disorder DSM V)
Diagnose kan enkel gesteld w wanneer: = stoornis waarbij antisociale gedragsproblemen het sterkst naar voren komen.
- Kinderen zich bijna nooit ad regels houden + - Gedragspatroon dat zich blijft herhalen + waarbij fundamentele
vaak verzetten tegen vragen & opdrachten rechten van anderen / belangrijke bij leeftijd passende normen &
van volwassenen regels, geweld w aangedaan
Vb. weglopen als iets w gevraagd, met opzet - Symptomen: spijbelen, stelen, liegen, vechten,..
in je broek doen,… - Gaat altijd om handelingen waarbij duidelijke regels en afspraken w
- Deze kinderen zijn: snel beledigd, snel geschonden, waardoor kind/jongere rechten v anderen geweld
gefrustreerd, zoeken de schuld vr hun gedrag aandoen
bij anderen, reageren prikkelbaar en - Berokkent vaak ernstige schade aan anderen op materieel, lichamelijk
opvliegend,… & psychisch vlak + vormt ernstig probleem in onze mpij (zorgt vr
- Gemengde stoornis van zowel gedrag als onveilig gevoel)
emotie - Gaat vaak gepaard met problematisch functioneren op verschillende
- Risico vr latere ontw. v/e antisociale domeinen (thuis, school,..), middelenmisbruik, risicovol seksueel
gedragsstoornis + angst- of gedrag
stemmingsstoornis - Verhoogd risico op ontw. van crimineel gedrag
- Vroege diagnostiek + behandeling =
belangrijk ter voorkoming vd ontw. v andere
stoornissen
Wanneer spreken we dan van delinquent gedrag?
Jeugddelinquentie = delicten gepleegd dr minderjarigen
Kunnen vr JRB komen (tss 12-18j)
Andere manier van kijken naar jongeren met gedragsproblemen/ gedragsstoornissen
“jongeren die een misdrijf omschreven feit hebben gepleegd” MOF (w nu eigenlijk ‘jeugddelict’
genoemd)
Voorzieningen binnen bijzondere jeugdzorg (Opgroeien) maken een onderscheid tss
- PLS (= problematische leefsituatie) + VOS (= verontrustende situatie)
- MOF
Kunnen wel in dezelfde org terecht komen
Forensische ortho= richt zich op bestuderen vd aanwezigheid en het ontstaan v ernstige problemen
(jeugddelinquentie) v kinderen, jongeren, jongvolwassenen + dit in samenhang met opvoedings-en
gezinsproblemen waarmee die problemen gepaard gaan
2
, Jeugddelinquentierecht (2019)
Vertrekt vanuit herstelgerichte visie: jongere w op verantw gewezen + aandacht vr aangepaste
ondersteuning en begeleiding
Max ondersteuning tot 23j
Zoeken eerst naar ambulante alternatieven en dan pas nr gesloten behandeling/begeleiding (want is
meest ingrijpend)
Delinquent gedrag = continuüm van gedragingen waarbij een inbreuk gepleegd wordt op regels, normen en
wetten en/of schade berokkend wordt aan individuen of maatschappij
Antisociaal gedrag (gedrag gericht nr bestaande sl) valt hier ook binnen
Wat verstaan we allemaal onder strafbare feiten / delicten?
Versch typen:
1. Gewelds- en zedendelicten: agressie, moord, zedendelicten, …
2. Eigendoms- of vermogensdelicten: vandalisme, stelen, …
3. Vernieling en openbare orde delicten: vandalisme, discriminatie,…
4. Verkeersdelicten: rijden onder invloed,..
5. Drugsdelicten: gebruik harddrugs,..
6. Statusdelicten: drug- of alcoholgebruik, spijbelen, kopen van alcohol onder bep leeftijd,.. in principe
geen delict maar geeft wel reden tot gerechtelijke interventie want zijn verbonden aan de status vd
persoon en dus ‘minderjarigheid’
“Ernstig delict”= wanneer er schade toegebracht w aan personen of er veel materiële schade is
Ook onderscheid naargelang aantal betrokken personen:
Geïsoleerde delicten (alleen)
Groepsdelicten
Delinquent gedrag bekeken vanuit ortho, psychiatrie: je kan het zien als deel van het continuüm van
gedragsproblemen (is vaak een symptoom van een onderliggende gedragsstoornis)
Zijn G + E problemen ontwikkelingsstoornissen?
Neen: Bij OS verloopt de ontwikkeling in 1 of meer domeinen vertraagd/verstoord, ze vertonen wel vaak
gedragsproblemen
Kunnen wel G + E problemen vertonen n.a.v. OS. Ook hier zijn de gedragsproblemen dan een symptoom dat
aanleiding kan geven tot diagnostisch onderzoek waardoor een OS ah licht komt.
Behoren G + E problemen tot het terrein van de kinderpsychiatrie?
G + E problemen zijn geen synoniem v kinderpsychiatrische stoornissen
Gedragsstoornissen behoren wel tot het domein vd kinderpsychiatrie, net zoals OS!
Kunnen G + E problemen ook een uiting van opvoedingsproblemen zijn?
Gedragsproblemen en -stoornissen geven soms de indruk dat er iets mis is met het kind, maar deze
gedragingen w vaak echter uitgelokt/versterkt dr de omgeving.
Manier van opvoeden + omgaan met kinderen bepaalt mee de wijze waar het kind zich zal gedragen
2
