College 2
3 modellen van geloofsvorming
- Legimitatie vanuit school :
-Lef- is een neutrale vak & kerk moet afblijven van geloof vorming. Fenomenologische studie
van ALLE religies, en de kinderen kiezen welke religie ze krijgen, met neutrale leerbeschikking
religie. Niet vanuit de kerk. Religiewetenschappelijke handeling vanuit buitenperspectief,
leerkracht MAG katholiek zijn maar moet niet, multireligieus, iedereen heeft zijn eigen
(religieuze) waarheid laat iedereen kiezen( wat is eigenlijk waarheid), pluralisme
58% procent katholieke scholen maar bijna eigenlijk 10% katholieken? Is catechese dan het nog
waard?
- Legimitatie vanuit kerk:
binnen-perspectief, leerkracht MOET katholiek zijn, katholieke theologie= mono-religieus
(1perspectief en niets anders), exclusivisme & inclusivisme
- Kerk en school legimitatie;
zowel kerkelijke als pedagogische dimensie, alle religieuze en maatschappelijke standpunten
bespreken en dialoog aangaan met andere perspectieven= katholieke dialoog school.
Interreligieus-perspectief ( je hebt een eigen persoonlijke religieuze opvatting maar gaat in
dialoog met andere en staat er open voor), plausibiliteit, inclusivisme & pluralisme
• Deze modellen hebben ook een effectief effect op de rol van de leerkracht.
° bij kerk: moet de leerkracht praktiserend en geloof zijn
°bij school: de leerkracht mag geen confessionaliteit meer hebben.
°kerk en school: je moet diploma hebben van de staat & je moet kerkelijk-mandaat hebben
om godsdienst te mogen geven (gedoopt zijn + leerplan ondertekeningen) -> als je voldoet
aan dit dan kan je als leerkracht geloof lesgeven
Exclusivisme & inclusivisme & pluralisme
➢ Exclusivisme is een binaire positie; juist of fout, sluit de andere uit van de mogelijkheid
van redding. Bv. Als je wilt geloven in leven na de dood; is het incarnatie of verrijzenis.
➢ Incluvisme zegt ik heb mijn eigen waarheid ik sluit de andere niet uit in maar neem het
mee. Degenen die niet geloven zullen ook gered worden maar ze weten het nog niet.
Herkent de ander in hun identiteit geeft de andere ruimte. De bedoeling van het
onderwijs is dan via de dialoog te proberen de onbekende christus bekend te maken. Het
eigen geloof is absoluut waar en heilbrengend, maar bij andersgelovigen kan men een
weerspiegeling vinden van het ware geloof. Vanuit het christendom: de ander wordt
gered door christus (door dialoog), in zoverre hij/zij zich al dan niet, aansluit bij de
christelijke traditie.
➢ Pluralisme: iedereen kiest zelf, leer je kinderen alles maar uiteindelijk kiezen ze na een
bepaalde leeftijd hun eigen (religieuze) identiteit. Elk zijn eigen ding zolang we elkaar
geen schade doen. Er is geen waarheid alle levensbeschouwingen en religies zijn maar
menselijke concepties. > gevaar op lange termijn = niet meer interesse in de ander; jij
bent wie je bent en ik ben wie ik ben, we zijn verantwoordelijk voor onze eigen keuzes en
de maatschappij heeft er niets meer mee te maken. Het lijk verbondenheid maar
iedereen wordt maar ergens gegooid in het leven en hem/haar ervoor verantwoordelijk
, voor acht. Er is geen nood aan dialoog, we gaan er geen energie en moeite in steken we
laten iedereen met rust. Iedereen heeft een eigen opvatting, religie en kleur.
College 3
herderlijk optreden van God in Christus heeft de baanbrekende komst van het rijk Gods op
aarde als uiteindelijk doel. Dit rijk zal een rijk zijn van diepe harmonie en communio, gebaseerd
op liefde en gerechtigheid, met de God van Jezus Christus, met de medemensen, met zichzelf,
met de natuur, met de wereldgeschiedenis. In Gods Rijk wordt alles in Christus bij-een gebracht.
In Christus zullen de heersende machtsstructuren op aarde afgebroken worden en allerlei
afgodendiensten ongedaan gemaakt worden.
Gods Rijk wordt op verschillende manieren zichtbaar op aarde:
- in de diaconie, de uitbouw van een nieuwe vorm samenleving in liefde en rechtvaardigheid.
Het ‘doen’ van Gods Woord. Dit uit zich in de sociale, economische en politieke wereld, in
opvoeding, onderwijs vrije kunsten en vrije tijd.
- in het kerugma, woordverkondiging, het catechetische pastoraal. Door het woord van de
Schriften en de apostolische geloofsbelijdenis treedt God aan het licht. Door het evangelisch
woord kan de kerkgemeenschap het dagelijkse bestaan en de concrete geschiedenis van mens
en samenleving verhelderen, ‘doorlichten’ als een heilshandelen van God. Maakt de ogen open
voor de diepte van het bestaan
- in het teken van de liturgie en de sacramenten. Hierbij worden de daden des Heren tot heil van
velen herdacht. Liturgie is de rituele beleving van het verbond van God met de mensen en van
mensen onder elkaar, totdat Hij komt. Tevens een dankzegging voor de vrijheid die de mens
krijgt.
- In de koinonia, de liefdevolle communicatie tussen de mensen in de kerkgemeenschap,
gesteund op de communicatie tussen God en mensen. ‘Wie God liefheeft moet ook zijn broeder
liefhebben’ (1 joh. 4.21). Christelijke gemeenten dienen voor alles een broederschap en een
zusterschap te vormen. Met het oog op deze taak wordt diaconie beoefend, kerugma
verkondigd en liturgie gevierd. Uitdrukking van denken, handelen, communiceren en vieren.
Structuren hebben nauwe onderlinge relaties. Zonder koinonia geen feestelijk samenzijn in
deliturgie. Zonder kerugma vervalt liturgie tot ritualisme en magie. De diaconie maak t de
verkondiging geloofwaardig en concreet.
Catechese is één van de vormen waarin de dienst van het Woord wordt uitgeoefend. Volgens
Directorium Catechisticum Generale is het herderlijk ambt van de bisschoppen in de kerk erop
gericht om, door een belichting met de leer, het geloof van de mensen te doen uitgroeien tot
een levend, bewust en werkdadig geloof.
Catechese is een vorm van pastoraal handelen van de kerk
Vier dimensies van kerkelijk handelen:
1. Kerugma
Het gesproken woord waarmee de christelijke boodschap aan de wereld wordt bekend gemaakt.
Evangelisatie
Exegese
Homilie > preek> oorspronkelijk onder verricht van kerkvaders.
,2. Koinonia
Broederschap onder kerk op verschillende niveaus
Eenheid
Kerk is een gemeenschap
3. Liturgia
Verhouden tot God door symbolen en rituelen
Belangrijke rol sacramenten
Feesten, gebeden, vieringen
4. Diakonia
Dienstverlening aan de wereld
Met name pastorale zorg
Bevrijding
Gevangenispastoraat, ziekenhuispastoraat
Vier vormen van kerugma
1. evangelisatie (initiatie) : initiëren in christelijke geloof
2. katechetiek (religieuze opvoeding): verder vormen van religieuzen
3. predikatie: geloof in hedendaagse context
4. theologie/dogmatiek
Definitie Catechese:
Een communicatief pastoraal handelen / In en door de kerkgemeenschap / Dat men beleeft als
geïnspireerd door de Heilige Geest / Om bij haar leden en naar buiten toe / Ene vrij en persoonlijk
geloof / In de communio / Van de God van Jezus Christus met de mensen / Als basis / Voor de
onderlinge communicatie en solidariteit, vooral met armen en verdrukten / En voor de heilzame
communicatie met zichzelf en de natuur / Te verdiepen of te wekken
Met het oog op het komen van het Rijk Gods hertaalt de catechetische gemeenschap / De bijbelse
boodschap / Van Gods liefde, gratuïteit en konionia / Grondslag voor echte menselijkheid / In
onderlinge wisselwerking met de huidige cultuur
De vervulling van de catechetische zending / Is tevens een noodzakelijke voorwaarde om de
communio tussen God en mens en de mensen / onderling / Liturgisch te vieren/ En daadwerkelijk te
kunnen beleven / En veronderstelt zelf een levende liturgie en een vindingrijke liefde.
In een pluralistische en geseculariseerde samenleving als de onze zal de catechese van de kerkleden
altijd ook een evangelische onderstroom moeten bezitten. Veel gedoopten hebben hun geloof laten
vervlakken. Catechetische activiteit als het opnieuw opwekken van geloof.
Het doel van de catechese is het geloof in God in zijn drievoudig aspect: als daad van aanvaarding
(assensus), als daad van vertrouwvolle overgave (fiducia) en als daad van kennisneming (notitia).
, De inhoud van de catechese kan op verschillende manieren ingevuld worden: navolging van Christus,
kerkopbouw, Rijk Gods etc. Voorkeur voor communio gedachte. Zo springt de nauwe relatie tussen
het inhoudsaspect en het relatie-aspect van de catechetische communicatie in het oog.
Catechese is hoofdzakelijk een creatieve initiatie in de geloofstaal, de taal van de Bijbel. Catechese is
geloofsonderricht. Zij heeft een bijzondere aandacht voor de kritische en wederkerige correlatie,
tussen de Bijbeltaal en de taal van de huidige West-Europese cultuur.
Liturgie en diaconie maken het geloof, door de catechese verhelder, ‘waar’, namelijk ritueel en
daadwerkelijk waar. Anderzijds onderstelt de catechese zelf en levende liturgie en een vindingrijke
diaconie.
Catechese is geen overdracht van een bepaalde dogmatische inhoud. Ze is wel een gebeuren tussen
de sprekende God en de luisterende mens. De horende mens is voor dat catechetische gebeuren
medeconstitutief.
Analyse
1. Een communicatief pastoraal handelen
- Diakonia, liturgia,… zijn pastorale actes
- Catechese Communicatie: niet eenrichtingsverkeer; het is een dialoog in twee richtingen
tussen catechisant en llng
- Geen toegepaste theologie
- Geen machtsverhouding
• In veel landen is dit niet zo het is bij hun heel inrichtingsverkeer, je mag niet zo veel zeggen
weinig inspraak, machtsverhouding
2. In en door de kerkgemeenschap
➔ In: catechese hoort thuis in de kerkgemeenschap niet op school (niet meer binnen de
schooluren)
➔ Door: catechese niet alleen een zaak van specialisten of kerkelijke verantwoordelijken
(pastoor of specialisten) . Maar een zorg van de hele kerk (ze zijn daar allemaal voor
verantwoordelijk). Iedereen moet kunnen en mag catechese geven omdat ze allemaal
gedoopt zijn en weten waarover het gaat. -> leidt wel tot rampzalige toestanden
➔ Er bestaat ook andere catecheses niet alleen van doopsel; begraving, huwelijk, bij ouderen.
*ICC: interdiocesane commissie voor catechese. Hier nemen alle bisschoppen van Vlaanderen
aan deel.
3. dat men beleeft als geïnspireerd door de Heilige Geest
- Catechese is geen droge overdracht van de leer van de Kerk.-> het is niet dat je een goeie
tekst hebt over catechese dat het catechese is -> spiritueelheid van de geest zorgt dat het
verbonden wordt dat het er nieuwe zaken opduiken-> catechese moet dus geestig zijn
- ‘geest’: creativiteit, vernieuwing, dynamiek, risico, ook > geestdriftig, toewijding passie etc,
als momenten waar god zich openbaart
- Christenen geloven dat god drie is en 1 ( naam van de vader, zoon en heilige geest) -> meestal
wordt gezegd dat de geest ook een persoon is ; creativiteit, vernieuwing,..
4. om bij haar leden en naar buiten toe