Inleiding
Begrip & grondslag
Begrip
Arbeidsrecht
Recht dat van toepassing is op arbeidsprestaties geleverd in ondergeschikt verband
Geheel van rechtsregels die betrekking hebben op verrichten van arbeid op arbeidsmarkt
& tot doel hebben menselijke waardigheid & sociale rechtvaardigheid te bevorderen
Dubbele ongelijkheid
Arbeidsrecht interfereert met premissen van burgerlijk recht : civielrechtelijke invalshoek
Moderne arbeidsrecht : contractuele relatie
Antwoord op ongelijkheid in arbeidsverhouding of op arbeidsmarkt
Ongelijkheid is dubbel
Feitelijke ongelijkheid : marktongelijkheid of ongelijkheid in
onderhandelingspositie van werknemer & werkgever bij aangaan van
arbeidsovereenkomst
Werknemer in inferieure onderhandelingspositie
Juridische ongelijkheid : werknemer in juridische ondergeschiktheid t.o.v.
werkgever
Tegengewicht
Functie van arbeidsrecht : tegengewicht t.a.v. superieure positie van werkgever
Arbeidsrecht als beschermend recht, maar ook als ordenend recht
Beschermt positie van werknemer, maar regelt & kanaliseert tevens verhoudingen
tussen betrokken partijen
Arbeidsrecht herordent arbeidsverhoudingen
Niet eenzijdig
Arbeidsrecht heeft breder palet aan functies & doelstellingen
Belangen van werkgever, belang van arbeidsmarkt of bredere maatschappelijke belang
Historische wortels
Franse Revolutie (1789)
O.g.v. individuele vrijheids- & gelijkheidsideaal werd vrijheid van nijverheid & arbeid
gepropageerd
Decreet d’Allarde & Wet Le Chapelier
Arbeidsrelatie steunde voornamelijk op civielrechtelijke uitgangspunten
Code Civil (1804)
Arbeidsrelatie als ‘huur van werk’
Principiële gelijkheid van partijen & wilsautonomie
Artikel 1780 BW : diensten slechts voor bepaalde tijd of voor bepaalde onderneming
1e arbeidsrechtelijke wetgeving (1886)
Idee van vrije & gelijke contractspartijen beantwoordde niet aan 19 e E realiteit
1e arbeidswetgeving was rechtstreeks gevolg van sociale wantoestanden
, 20e E
Meer alomvattende regelingen van arbeidsovereenkomst
Groeiende interventie van wetgever op verschillende gebieden van arbeidsrecht
Internationale Arbeidsorganisatie als deel van grotere vredesproject
Verdrag van Versailles (1919)
Arbeidsovereenkomstenwetten
1e arbeidsovereenkomstenwet (1900)
Vrijheid van individu, voorrang van wil van partijen op in wet voorziene bescherming
Slechts van toepassing op werklieden
Arbeidsovereenkomst voor bedienden (1922)
Collectief overleg
Wet betreffende vrijheid van vereniging & opheffen van coalitieverbod (1921)
Bewegingsvrijheid van vakorganisaties leidde tot landelijke stakingen
Nationale akkoorden tussen vakbonden, werkgevers & regering
Paritaire comités per sector opgericht
Ontwikkeling ter verbetering van positie van behoeftige werknemers & werklozen
Mutualiteiten & werkloosheidskassen
Sociaal Pact van 1944
Uitbouw van collectieve arbeidsverhoudingen, sociale zekerheid & arbeidsbescherming
D.m.v. verregaand staatsinterventionalisme tegemoet komen aan groeiende verzuchting
naar stabiliteit & zekerheid
Doelstellingen : solidariteit & stabiliteit, verhoging van koopkracht & volledige tewerkstelling
& stelsel van sociale zekerheid
Duidelijke loonpolitiek : beginselen van sociale zekerheid voor werknemers
Basis voor collectieve arbeidsverhoudingen
Breed gamma
Jaren 60 & 70 : heel breed gamma aan dwingende, wetgevende maatregelen
1e nationale Cao’s, gesloten i.k.v. Nationale Arbeidsraad
Arbeidsovereenkomstenwet (1978)
Referentie voor individuele arbeidsovereenkomstenrecht
Product van verschillende wetgevende stappen
GWH 2013 : getracht onderscheid tussen arbeiders & bedienden weg te werken wat betreft
opzeggingstermijnen & carenzdag
Dereguleringsvraagstuk
Jaren 80 : nieuwe wetgeving, onder druk van crisisjaren, groeiend werkloosheidsprobleem &
wijzigende economische omstandigheden
Verlangen om arbeidsrecht te dereguleren of te versoepelen
Flexibiliseringstrend : flexibiliteit van arbeidsrechtelijke regelingen & relevantie voor
werking van arbeidsmarkt
Europese Unie
Jaren 90 : rol van EU neemt toe
Uitgangspunt : Verdrag van Rome (1957)
Economische integratie & politieke discussies over arbeidsrecht
Parijs : sociale beleid even belangrijk als economische & monetaire Unie
Gemeenschapshandvest van sociale grondrechten van werkenden
Verdrag van Maastricht
Overeenkomst betreffende sociale politiek & Sociaal Hoofdstuk VWEU
, Hervorming
Moeilijke spanning tussen bestaan van sociale dimensie van Europa & interne markt met
economische dimensie
Europese Groenboek betreffende modernisering van arbeidsrecht
Efficiëntie van arbeidsrecht in licht van werking van arbeidsmarkt
Europese pijler van Sociale Rechten (2017)
Evenwicht tussen verschillende rechten & belangen, economische & sociale, in arbeidsrecht
Commissievoorzitter Juncker
Reeks sociale rechten is niet rechtstreeks afdwingbaar
Toekomst van werk
Discussies over arbeidsrecht op globaal niveau
Internationale Arbeidsorganisatie : Global Commission on Future of Work
Steeds nieuwere vormen van arbeid & steeds nieuwe uitdagingen
Werk
Wet betreffende werkbaar & wendbaar werk
Meer modern arbeidsrecht met flexibiliteit
Arbeidsdeal (2022)
Aantal nieuwigheden voor arbeidsrecht
Opkomst van nieuwe werkvormen & andere kijk op arbeidsrelaties
Inbedding van arbeidsrecht in sociaal recht
2 Grote delen
Sociaal recht = arbeidsrecht + socialezekerheidsrecht
‘Sociale’ kwestie (19e E)
Term ‘sociaal’
Vandaag : verbondenheid van arbeidsrecht & socialezekerheidsrecht met sociaal-
politieke keuzes
Niet overal gebruikt
Internationaal gezien is ‘sociaal recht’ als vakgebied niet wijd erkend
België, Nederland, Frankrijk, Internationale Arbeidsorganisatie, EU
Sociaal recht als verzamelnaam van arbeidsrecht & socialezekerheidsrecht
Samenhang & verscheidenheid
Afzonderlijke benadering van arbeidsrecht & socialezekerheidsrecht heeft goede redenen
Eigen & volwaardige rechtsgebieden, met eigen structuren, principes, context &
dynamiek
Gedeelde historische wortels & overlappingen in regelingen & bescherming
Systeem kent naadloze overgang & afstemming tussen arbeidsrecht &
socialezekerheidsrecht
Inbedding van arbeidsrecht in burgerlijk recht
Samenhang
Nauwe samenhang van arbeidsrecht & burgerlijk recht
Arbeidsrecht kwam tot stand als reactie op premissen van BW & sociale wantoestanden
die wegens ruime contractsvrijheid ontstonden
Arbeidsrelatie steunt op (arbeids)overeenkomst die in beginsel onderworpen is aan
burgerlijk recht
Onvermijdelijke samenhang & interactie
, BW is van toepassing op arbeidsrecht
Principe van ‘lex specialis’ : afwijking van BW mogelijk
Arbeidsrecht is autonoom rechtsgebied
Arbeidswetgeving als ‘lex specialis’ t.o.v. BW
Nieuw verbintenissenrecht : evenwicht tussen wilsautonomie van partijen & rol van
rechter als behoeder van belangen van zwakke partij & van algemeen belang
Zaterdag als werkdag
Notie ‘werkdag’ (Art 1.7, §3 BW)
Werkdagen zijn alle andere dagen dan wettelijke feestdagen, zondagen & zaterdagen
Zaterdag in arbeidsrecht principieel als werkdag (voor bepaling termijnen)
Art 1.7 BW niet van toepassing voor arbeidsrecht & socialezekerheidsrecht
Zaterdag blijft werkdag in arbeidsrecht
Bronnen van arbeidsrecht
Algemeen
Grote verscheidenheid aan rechtsbronnen
Hiërarchie van rechtsbronnen
Hiërarchie van arbeidsrechtelijke bronnen (Art 51 CAO)
Dwingende bepalingen van wet
Algemeen verbindend verklaarde cao
Niet algemeen verbindend verklaarde cao, wanneer werkgever overeenkomst ondertekent
Geschreven individuele overeenkomst
Niet algemeen verbindend verklaarde cao, gesloten in paritair orgaan, wanneer werkgever,
hoewel hij overeenkomst niet ondertekend heeft, behoort tot resort van paritair orgaan
waarin overeenkomst is gesloten
Arbeidsreglement
Aanvullende bepalingen van wet
Mondelingen individuele overeenkomst
Gebruik
Voorrang van rechtsbronnen
Hiërarchie : voorrang van verschillende rechtsbronnen wanneer met elkaar in tegenstrijd
Beperkte partijautonomie
Wetgeving is van dwingende aard of zelfs van openbare orde
Zorg voor bescherming van werknemer leidt ertoe dat wetgever wilsvrijheid van partijen
aan banden legt
Rol van individuele arbeidsovereenkomst neemt af
Geen ‘gunstigheidsbeginsel’
Meer gunstige bepaling voor werknemer gaat niet voor op andere bepaling
Bepaling in lagere rechtsbron is altijd nietig wanneer in strijd met hogere rechtsbron, ook al
zou betreffende bepaling gunstiger zijn voor werknemer
In praktijk bevatten zowel arbeidswetten als cao’s minimumbepalingen
Mondelinge overeenkomst
Partijen kunnen geschreven individuele arbeidsovereenkomst vervangen door mondelinge
overeenkomst
Meergelaagdheid
Meergelaagdheid van Belgische rechtsorde
Beïnvloed door internationale & Europese recht + federale staatsstructuur
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur moreenc. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.