Resume
Samenvatting historische kritiek
- Cours
- Historische kritiek
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
samenvatting van de slides, lesnotities en aangevuld met het handboek
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
1 vérifier
Par: morganerussotto • 10 mois de cela
Aperçu du contenu
Historische kritiekAcademiejaar 2022-2023
Inleiding
Historische kritiek
Systematische reflectie bij verzamelen, evalueren en verwerken van informatie
o Essentiële academische vaardigheid
o Wezenlijke vaardigheid om als kritisch burger in de hedendaagse
samenleving te navigeren
Waarom centrale kwestie voor historici?
Verleden en geschiedschrijving zijn beide “geschiedenis”, maar niet hetzelfde
o Verleden is voorbij => enkel sporen van feiten van het verleden
o Geschiedschrijving
Werken met sporen + constructie van taal en tekst
Historisch werk = 1 ‘lezing’ van (delen van) verleden
o Lezing door historici is selectief => bepaalde groepen en gebeurtenissen uit
het verleden zijn amper aanwezig, lang ‘verborgen’ in geschiedschrijving
Vrouwen, minderheden, lagere sociale klassen, enz.
Kernprobleem= relatie feit – verhaal
1. De bron geeft reeds een interpretatie van de feiten
2. De onderzoeker evalueert en interpreteert deze bron opnieuw
3. De onderzoeker bouwt een bredere interpretatie om tot een rapport
Feiten vs. uitspraken over feiten
Feiten zijn geen waarneming van feiten en geen uitspraken over feiten
Empirisme = via directe zintuiglijke waarneming tot waarachtige kennis komen
o Maar waarneming berust op detectie- en identificatieprocessen
Detectie- en identificatieprocessen worden aangeleerd
o Leefmilieu, opvoeding, taal, culturele constellatie
o Elk informatiesysteem, ook de mens, kan de wereld slechts benaderen vanuit
eigen referentiekaders => kan slechts die aspecten van de wereld als “feiten”
onderscheiden waarop zijn referentiekader het meest is ingesteld
De illusie van “objectieve waarneming”
Elke weergave van feiten = selectief
Elke waarneming = interpretatie = subjectief
o Observatie gebeurt niet passief, maar actief via begrippen en taal
Geen principeel verschil tussen weergeven van feiten en interpreteren van feiten
Opgelet voor naïeve interpretatie subjectief-objectief
, o Subjectiviteit van waarneming = duidelijker aan de orde bij controversiële
(aspecten van) feiten
o “objectieve feiten” = algemeen geaccepteerde interpretaties
Hoofdstuk 1: typologie van bronnen
Bronnen
Historische bronnen
o Wat is een bron?
Terminologie is belangrijk – voorwerpen (artefacten) die ‘uit’ het
verleden tot ons gekomen zijn, ofwel getuigenissen ‘over’ het verleden’
Alles waaruit men bewijzen put voor wat men beweert – in meest
algemene formulering
Iets waar we informatie kunnen halen
o Heel ruim concept – in de praktijk wordt het toch
verengd
o Wat zijn historische bronnen? (wat kan ons informatie aanrijken om onze
interpretatie over het verleden te staven)
Artefacten – materiële overblijfselen door de mens gemaakt
Vb. werktuigen
Natuurlijke overblijfselen
Vb. lichamelijke resten van mensen of dieren die opgegeten
zijn door de mens
Landschap
Uitzicht van het landschap geeft ook bepaalde informatie –
menselijke tussenkomst in het landschap
Vb. sporen van nederzettingen
Teksten (ook een artefact) – meest gebruikte bronnen voor historici
Visuele bronnen – afbeeldingen, schilderijen, foto, film… (artefact +
“verhaal”)
Op de grens van het type bron – artefacten vs. voorwerpen
‘overblijfselen’ vs. ‘getuigenissen’
o Overblijfselen ‘van’ het verleden
Materiële voorwerpen – voorwerpen die alleen al door hun bestaan
aan de onderzoeker een spoor van het verleden kunnen opleveren
Domein van archeologie
Archeologen die zich bezighouden met de manier waarop de
artefacten gebruikt kunnen worden om informatie over het
verleden te vergaren
o Getuigenissen ‘over’ het verleden – niet louter overgeleverd uit het verleden,
maar zeggen wel actief iets over het verleden
Geschreven teksten - complexe gebeurtenis beschrijven, verhalen of
van commentaar voorzien
Banale vaststellingen zijn, maar kan ook gaan om complexe
redevoeringen waarin zowel een stuk effectief bestaande
, realiteit of een door de redenaar gewenste nog te realiseren
realiteit wordt voorgesteld
Domein van de geschiedenis – domein van de overlevering
Verhalen die op een of andere manier overgeleverd worden
o Maar er is overlap tussen het stricte onderscheid tussen overblijfselen en
getuigenissen
In de praktijk zijn er ook schemerzones aanwezig – onderscheid is niet
altijd eenduidig
Zelfs in extreme voorbeelden is er overlap aanwezig
Laatste jaren meer aandacht voor tekstuele documenten, maar
ook hoe ze tot ons gekomen zijn
o Vb. Ordonnanties van 16de eeuwse Antwerpen – niet
altijd de inhoud onderzoeken, maar soms wordt ook de
vorm bekeken
o Belang van ontstaanscontext voor beide soorten
Belangrijk om naar de teksten te gaan kijken als materieel voorwerp –
kijken naar hoe het document eruit ziet
Ze bestaan omdat ze in de eigen tijd tot stand gekomen waren voor
een specifieke reden – beweegredenen
Achterhalen waarom dat een bepaalde bron bestaat – hoe tot
stand gekomen? Waarom?
Waarde en betrouwbaarheid te kunnen achterhalen
o Geldt zowel voor overblijfselen als getuigenissen
o Bewuste vs. onbewuste creatie (intentie op dat moment en niet intenties t.o.v.
historici)
Bewuste creatie - intentioneel
Bepaald doel bereiken
Vb. wettekst – een bepaalde vaste regel in te stellen om in de
toekomst om te gaan met een bepaalde situatie
Onbewuste creatie – niet-intentioneel
Zonder dat er een duidelijk doel mee gepaard gaat – vertonen
nog niet de intentie om een rol te spelen als spoor
Vb. brief over de Spaanse griep waarin symptomen staan –
onbewuste bron voor de medische wereld
o Brief zelf heeft wel een intentie
Vb. overblijfselen van een lichaam
Vb. afvalputten
o Vertellen veel over het dieet van de mensen
Vb. schilderijen die bedoeld zijn als statieportret
o Ook veel af te leiden over de kledingsstijl – niet de
originele bedoeling van de bron
“unwitting testimony”
= het feit dat bron informatie geeft over iets zonder dat het
origineel de bedoeling was
Sluit uit dat het om bewuste verdraaiing gaat
Vb. video’s 9/11
, o Zijn de filmpjes een unwitting testemony of een
intentionele bron?
Intententioneel – mensen filmen iets
onverwacht, reflectie om dat te documenten
(ongewone vastleggen)
Niet-intentioneel – de reden dat ze aan het
filmen waren had niet het doel om het ongewone
vast te leggen
Ander motief ligt waarschijnlijk aan de
oorsprong
Niet voorspellen wat ze gaan meemaken
– weten niet wat ze aan het vastleggen
zijn
o Selectiviteit en betrouwbaarheid
Unwitting testemony kan misschien op meer gebieden betrouwbaarder
zijn (voordelen), maar niet omdat het onbewust is dat het daarom
noodzakelijk betrouwbaarheid
Primaire vs. secundaire bron
Primaire bron
o Rechtstreeks informatie over iets wat men wil bestuderen – gelijktijdig totstand
komen met de gebeurtenis waarover informatie over vergaren
Vb. brief van Plinius de jongere over vulkaanuitbarsting van Vesuvius
in 79
Vb. middeleeuwse oorkonde m.b.t. landerijen klooster
Vb. verslag van een vergadering in het parlement
Secundaire bron (“secundaire literatuur”)
o Onrechtsreeks informatie verschaffen
o Werk van onderzoekers
Interpretaties op niveau van het verhaal
o Niveau van reflectie en interpretatie
o Gebruikt andere (primaire en secundaire) bronnen om onderwerp te
beschrijven
Vb. Livius – schreef over oorlog tegen Hannibal 150 jaar na de
gebeurtenissen
Vb. Henri Pirenne – Histoire de Belgique – 1900-1932
Boone: “Historische bron” vs. “historisch werk” = bewijs voor feit vs “lezing” van deze
feiten
o Historische bron = primaire bron
Bewijs voor een feit
o Historisch werk = secundaire bron
Lezing van deze feiten – niveau van interpretatie
Geen ondubbelzinnig onderscheid tussen primaire en secundaire bronnen
o Gelijktijdigheid?
Vb. autobiografie
Mensen die hun eigen leven beschrijven aan het eind van hun
leven
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sboe. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
79202 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans