Resume
Samenvatting - Sociologie en Rechtssociologie
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Met deze samenvatting 3 maal grondig te lezen behaalde ik een 17/20
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Sociologie en RechtssociologieProf. Dr. Niels van Dijk
Inhoudstafel semester 1
1. Wat is rechtssociologie?
2. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 1
3. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 2
4. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 3
5. Regelgeving
6. Handhaving
7. Formele conflictbeslechting
8. Sociologie van de Straf (Gastcollege)
9. Informele conflictbeslechting
10. Juridische beroepen
11. Recht en de Risicomaatschappij
1. Wat is Rechtssociologie
Studiemateriaal:
a. Dialogen tussen recht en samenleving, p. 11 e.v.: Inleiding (Deel 1.1. Dialogen)
b. Canvas: N. Huls - Wat is rechtssociologie? (uit: Huls, Nick, 2008 Actie en reactie. Een
inleiding in de rechtssociologie, Den Haag, Boom, pp 31-42.)
c. Canvas: C.J.M. Schuyt - De Sociologie van het Recht. Ontwikkeling van de
Rechtssociologie (uit: Schreiner, Agnes (ed.) 1994. Wegbereiders voor de sociaal-
wetenschappelijke bestudering van het recht. Deventer: Kluwer, pp. 1-16)
1
,Wat is Recht?
= klassieke vraag van de Rechtssociologie
≠ antwoorden mogelijk
I. Juristen
→ Gebruiken recht om problemen op te lossen
Geheel van regels die neerslag vinden in de bronnen van het recht (algemene principes, wetten,
gewoonten, etc.)
Deze regels vinden toepassing in de praktijk van rechtspraak en rechtsleer.
Recht heeft consistente structuur en een hiërarchische ordening
o Consistent = mogen niet in tegenstelling met elkaar staan
o Hiërarchisch = niet alle regels zijn hetzelfde (bv: grondwet > wet)
II. Filosofen (= natuurrecht)
→ bepaalde rechten die we universeel hebben meegekregen
o Normen en waarden
o Moreel fenomeen
Recht verwijst naar een ideaalbeeld als systeem van waarden en principes die het sociale leven
moeten structureren
III. Sociologen
→ kijken feitelijk: welke rechten hebben mensen concreet
o Gaat niet om de vraag wat geldend recht is
o Recht als sociaal fenomeen en wisselwerking met de maatschappij
2
, Recht (nauw): maatschappelijke controle uitgeoefend door systematische aanwending van
macht
o Heeft iets te maken met macht, analyseren van machtsstructuren
Recht (breed): geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale leven structureren.
o Kijken naar de hele samenleving, hoe worden mensen beïnvloedt, wat maakt hoe ze zich
gedragen
Law in books vs Law in action
Studie van de wederszijdse beinvloeding van recht en samenleving
▪ Law in the books
Juridisch perspectief
Juristen die puzzels oplossen volgens de rechtsbronnen
▪ Law in action Socioloog
Functioneren van juridische instituties in de maatschappij
Rechtssociologie bekijkt de
Structuren en personen van het recht. betrekking op elkaar
Praktijk van het recht
Rechtssociologie
‘Rechtssociologie is een empirische discipline waarin het recht wordt opgevat als een sociaal
verschijnsel, als product van menselijke interactie’ (Huls)
o Empirisch (waarnemen met zintuigen, kunnen observeren) <-> theoretisch
o Sociaal verschijnsel: ≠ moreel of logisch
3
,Zoektocht naar hoe recht betekenis krijgt in de maatschappij, door te kijken naar achterliggende
context bij totstandkoming en de effecten van recht.
▪ Sociale productie: invloed van samenleving op het recht.
Complementair, wisselwerking
▪ Sociale werking: invloed van recht op de samenleving
Sociale Productie van Recht
Sociale factoren en actoren relevant voor totstandkoming van recht
▪ Interne Formele Bronnen van Recht (= klassieke bronnen) → juristen
- Wetgeving = cruciale bron
- Rechtspraak
- Doctrine (= artikels van juristen of proffen waar men gebruik van kan maken)
- Gewoonterecht ≠ opgeschreven
- Algemene Rechtsbeginselen → bepaalde begrippen worden zo belangrijk dat men
daar beroep op mag doen
▪ Maatschappelijke Bronnen van Recht → sociologen
a) Politieke Machtsverhoudingen
▪ Sterke link tussen recht en politiek: wet komt tot stand vanuit een wetgever (= politieke
partijen) via processen (→ die zijn belangrijk om te begrijpen hoe een wet tot stand
komt)
▪ Recht is in belangrijke mate product van bestaande politieke besluitvormingsprocessen in
een land
▪ Sociologie = geïnteresseerd in actoren (= personen) die we niet altijd rechtstreeks zien
▪ Publieke Machtsfactoren
• Politieke Partijen
• Ambtenaren (onzichtbare actoren) → doen vaak onderhandelingen, stellen
voorstellen op: Hoe gaan ambtenaren te werk, wat is hun rol in het proces?
4
, • Bestuurders
Voorbeelden
1) POV: in een land een grote politieke partij die op vreemdelingenhaat gebaseerd is (zie het
Vlaams Blok in Belgie en het Front National in Frankrijk) → raakt vroeg of laat aan de
grondbeginselen van de rechtsstaat.
2) In de strijd tegen het terrorisme willen de politieke machthebbers beschikken over
verdergaande wettelijke bevoegdheden om preventief op te kunnen treden. Dit kan
botsen met belangrijke waarborgen van de rechtsstaat (bijvoorbeeld het folterverbod).
→ De Grondwet is evenzeer de resultante van een politiek proces, ook al is deze moeilijker te
wijzigen dan een gewone wet. Ook de mate waarin het bestuur gevolg geeft aan rechterlijke
uitspraken en zich houdt aan de eigen regels (rule of law), is in belangrijke mate afhankelijk van
politieke wilsvorming.
▪ Private Machtsfactoren
• Lobby Bedrijfsleven = voorstellen bij bedrijven doen om die beter te maken →
politiek dient te luisteren naar wat men zegt in de maatschappij
! soms zijn er ook lobby’s waar men tegen moet gaan
• Vakbonden
• Milieuorganisaties
▪ Internationale Politiek: België onderdeel van allemaal internationale verbanden (bv:
Europese Unie, Wereldbank, NAVO)
b) Economisch-Technologische Ontwikkelingen
▪ De ondernemingsgewijze productie en technologische innovatie zijn sterk bepalend voor de
inrichting van het rechtssysteem.
▪ Recht reflecteert de economische productiewijze
▪ Economie (kapitalistische productiewijze)
• Contract & eigendom: concurrentie tussen ondernemingen die naar macht streven
5
, • Vrije-markt economie → het recht moet zich hieraan aanpassen omdat onze
materiële welvaart op de kapitalistische welvaart is gebaseerd
• Multinationals (bv: Philips)
▪ Wetenschap & Technologie (bv: DNA-ontwikkelingen) → soms hebben ze effecten die het
recht wil kunnen controleren
▪ Rampen (bv: vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam)
c) Juridische Professionals
Rechtspraak (C. 7-8)
• ‘Recht is wat rechters doen in de praktijk’ (Realisten)
▪ Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing door rechters.
▪ Organisatie: Hoe functioneert de rechtelijke macht, hoe is zij samengesteld en zijn haar
werkzaamheden georganiseerd? (Hoge werklast)
Vraag: waarom sommige wetten op de boekenplank en anderen niet → de redenen onderzoeken we
in de rechtssociologie
Advocatuur
▪ Verandert in decennia door de internationale bedrijven : welke veranderingen?
▪ Verzakelijking en Internationalisering (C. 10)
Ambtenaren
▪ De grijze muizen in wetgevingsproces maar hebben wel een rol in het proces
▪ Rechtsvormers en regelstoepassers bij de overheid. Rol in wetgeving (C. 5)
d) Rechtsopvattingen Burgers
‘Ieder wordt geacht de wet te kennen’ Quod non → niemand kent ALLE wetten = fictie
Rechtssociologisch onderzoek naar:
▪ Welke kennis burgers paraat hebben over het recht + hoe komen ze tot die kennis
▪ Opvattingen/meningen over het functioneren van de instituties van de rechtstaat.
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur RECHTENVUB1234. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €15,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80467 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans