LEREN REKENEN
Afbakening van begrippen
Kinderen met rekenproblemen of rekenstoornissen → achterstand bij rekenen
Vaak getypeerd als kinderen met dyscalculie
HERHALING: ‘GETALBEGRIP’:
« Van de veertig deelnemers wordt de derde plaats ingenomen door rugnummer twaalf »
getallen: meer dan 1 functie
Ontdekking…
« Op een avond-we zaten met z’n zessen aan tafel- heft Guus triomfantelijk zijn lepeltje met zes
aalbessen op: ‘ Zoveel zijn wij’. ‘Twee kindjes, twee mama en papa, twee Opa en Oma’.
Een dag later in het park. Hij neemt vier sneeuwbessen op zijn handpalm: ‘ Zoveel wonen wij
thuis.’
GETALBEGRIP
• Te maken met gemak en flexibiliteit waarmee getallen worden gebruikt
• Gevoel voor wat cijfers betekenen
• Vaardigheid om mentale rekensommen te maken
• …
Het begrip van getallen is van fundamenteel belang voor het rekenen. Het vormt de basis voor het
ontwikkelen van rekenkundige vaardigheden, het oplossen van problemen en het begrijpen van
complexere concepten in de wiskunde
Het begrip van getallen is van cruciaal belang voor het rekenen, omdat getallen de basis vormen
van het rekenkundige systeem. Het begrijpen van getallen stelt mensen in staat om te tellen,
hoeveelheden te vergelijken, te ordenen en te manipuleren, en wiskundige bewerkingen uit te
voeren zoals optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen
GETALBEGRIP: definitie
« Wanneer een kind op ieder moment tijdens het aftellen van losse elementen elk telwoord zowel
opvat als aanduiding van het hoeveelste getelde element als van het totale aantal tot dan toe
getelde elementen. »
De kenmerken van getalbegrip
,REKENEN
• Basis van de wiskunde:
o Algebra
o Meetkunde
o Integralen
o …
• Cijfers om
o Hoeveelheden te:
▪ Identificeren,
▪ Discrimineren,
▪ Vergelijken,
▪ Transformeren,
o Relaties te leggen en
o Te voorspellen
Verschillende definities:
“Rekenen is een proces waarin een realiteit of een abstractie ervan wordt geordend of herordend
met behulp van op inzicht berustende denkhandelingen, welke ordening in principe is te
kwantificeren en die toelaat om er (logische) operaties op uit te voeren dan wel uit af te leiden.”
(Ruijssenaars, 1992)
- Voorbereidende rekenvaardigheden in kleuterklassen
- Aanvankelijk rekenen in eerste leerjaar
- Gevorderd rekenen
- Handelingen (erbij doen, samenvoegen, telkens wegnemen) uit te voeren zonder
volledig begrip van hoeveelheid, wel ‘in principte te kwantificeren’
= manier om realiteit op een formele wijze te ordenen en te structureren
Vroeg in ontwikkeling hiervoor al een basis door experimenteren en ontdekken leren
• Actief proces:
o Veronderstelt:
▪ (Denk)handelingen met of zonder materiaal
Teweegbrengen van veranderingen, bv. door:
▪ Toevoegen
▪ Wegnemen
▪ Opdelen
▪ Vereenvoudigen,
▪ Schematiseren
▪ …
(NIET: Lezen van getallen, uit geheugen opdreunen van getal reeksen of antwoorden is geen rekenen)
• Niet willekeurig, maar doelgericht en logisch proces
• Manier van ordenen, Proces van probleemoplossing en informatieverwerking met stappen als:
o Analyseren van binnenkomende gegevens
o Vergelijken van informatie met aanwezige voorkennis
o In het werkgeheugen beschikbaar houden van informatie
o Tussentijds controleren
Beroep doen op cognitieve vaardigheden die niet specifiek zijn voor het rekenen (inzichtelijk
ordenen van gegevens in werkgeheugen, snek oproepen van feitenkennis)
, • Leerproces:
o Oplossing van probleem verder inzicht, samenhang, toename in vaardigheid
o Steeds efficiëntere, maar complexere ordening
o Belangrijke rol van mediërende omgeving (ouders, leerkracht)
REKENPROBLEMEN (al eerste link)
Beschreven aan de hand van het rekenproces
• Mogelijks problemen met:
o Het uitvoeren van denkhandelingen
o De informatieverwerking
o Het probleemoplossingsproces
o Leren tellen
o Het vlot en foutloos omgaan met rekenfeiten
o Hoeveelheidbegrippen en –relaties
o De verwerving van cognitieve vaardigheden (inzicht en logisch denken)
o Het onderwijs
o …
Andere definities:
«Rekenen is een benadering van de realiteit die toelaat de realiteit te beschrijven in termen van
hoeveelheden en bepaalde problemen op te lossen die te maken hebben met hoeveelheden, via
logische manipulaties van de kwantitatieve gegevens en een beperkt aantal eenvoudige
basisformules. » (Deckers en Aerts, 1999)
« Rekenen is het vergelijken van ordeningen en de vergelijking in een getal uitdrukken. » (Dumont,
1976)
Logografische symbolen
“Symbolen die elk de betekenis van een woord in zijn geheel voorstellen (1, +), in tegenstelling tot
de alfabetische notering (letter per letter) om te lezen”
Positionele waarde van getallen
• Lexicon om hoeveelheden aan te duiden gebaseerd op: het tiendelig systeem
o ‘Honderdtallen – tientallen – eenheden’
Klank(on)zuivere getalwoorden
• ‘Klankzuiver’: woorden die je kan afleiden vanuit het getallensysteem
o Vb: 67, 3, 15
• ‘Klankonzuiver’: woorden die je niet kan afleiden vanuit het getallensysteem
o Vb: 11
Visie op rekenen: Dumont
« Rekenen is het vergelijken van ordeningen en de vergelijking in een getal uitdrukken. Een kind
kan rekenen als het kan zeggen hoeveel het ene groter is dan het andere. Rekenen is dus niets
anders dan begrip hebben voor wat een getal inhoudt, een kwantificerende denkhandeling
waarmee we de realiteit ordenen. Rekenen is bijgevolg denken »
4 vormen van rekenen:
• Incidenteel voorbereidend rekenen in ruime zin (tot 3,5 jaar)
• Intentioneel voorbereidend rekenen in enge zin (3,5j tot 6j)
• Aanvankelijk rekenen
• Gevorderd rekenen
, • Ontwikkeling van het logisch denken (waarin de wortels voor het rekenen te vinden zijn)
o Van baby tot peuter: 0 tot 1,5 jaar
▪ Oefenen van begrippen op sensomotorisch niveau (praktisch handelen)
▪ Manipulerende ervaringen die later als begrippen terugkomen (bv. erbij, te
weinig, hoger,…)
▪ Deze worden verinwendigd tot voorstellingen of schema’s.
o De peuterperiode: 1,5 jaar tot 3,5 jaar
▪ Leggen van verbanden of relaties tussen de afzonderlijke kennisgehelen: in de
vorm van nog steeds woordloze voorstellingen
▪ Rol van taal, met woorden aanduiden van handelingen
o De kleuterperiode: van 3 tot 6 jaar
▪ Leggen van verbanden verder oefenen en worden uitgebreider
▪ Voorstellingen verder uitbreiden en ordenen, die betrekking hebben op de
ruimtelijke, meetbare, telbare relaties tussen dingen
▪ Door vele spelletjes en rijmpjes, die relaties komen er spelenderwijs aan bod.
Actief die relaties onder woorden brengen en ordenen (vooraan, achteraan, de
voorste,…)
▪ De kennis wordt geleidelijk aan geordend aanvankelijk met zichzelf als
referentiepunt, later los van de egocentrische kijk.
▪ ‘Voorbereidend rekenen in enge zin’: zodra uit al deze handelingsrelaties via
voorstellingen en woorden de logische aspecten naar voren worden gehaald
Oefeningen
*Kleur het juiste aantal *Maak de lijn af
*Knutsel de juiste rups *Voorbeeld cijfermuur