ACTUALITEIT & GESCHIEDENIS VAN DESIGN
1 INLEIDING
1.1 De geschiedenis van het alledaagse
Wat is design?
= Opeenvolging van ontwerpen en ontwerpers, gestaafd door hun vormelijke en technische
vernieuwingen
1.2 Designerbaby’s en designerdrugs
Start 1845; Baudelaire hanteert voor het eerst “modern” als tegenpool voor ouderwets
1.3 Wat is design?
Een designproduct is ontworpen met de intentie industrieel vervaardigd te worden en dus op grote
oplagen verspreid te worden, daarnaast heeft het altijd een functionele waarde, hetzij reëel, hetzij
intentioneel.
Waarom design/ kunst?
- Hella Jongerius
o campingbrander Aanpassing naar sfeerlicht
- Stoelen Ray & Charles Eames
o Starten ontwerpen jaren 40
o Waarom design? Meubel, speciaal, gekende naam
- Philippe Starck
o Stoel ontworpen eind jaren 80 – jaren 90
o Ontwerpt dingen die er niet uitzien als gebruiksobjecten; lijkt op “sculptuur”
o Organische vorm die verwijst naar plant die uit grond komt
- Marcel Wanders – The Snotty Vase
o Onderzoek gedaan naar vaas; ziekte aan longen 3D scanning snot in porselein
uitwerken
o Design? JA = gebruiksvoorwerp = functioneel; maar concept belangrijker dan functie =
kunst
o Designer ≠ kunstenaar
- Raymond Loewy – Shell logo
o Grafisch design
o Functioneel logo, gaat over iets alledaags = design
o Art-deco populair; koelkast op pootjes, lijntjes, afgeblokt
▪ Design gebruiken zodat product beter verkoopt = markt gestuurde design
, - Bic, Post-it
o Is functioneel, bedacht door een anonieme designer, alledaags object
o Beide zo populair geworden dat ze onderdeel werden van ons collectief geheugen
o Wordt geen design genoemd; n. duur genoeg, anoniem, n. exclusief genoeg
- William Morris
o Is design, maar niet altijd zo gezien; niet strak genoeg, modern, …
o Beïnvloed door natuurmotieven
- Smart autootje
o Elke auto is design; bepaalde symbolische waarde (ander prijskaartje, ander publiek)
o Objecten krijgen in verschillende tijdsperiodes een andere betekenis
DROOG DESIGN
- “Antidesign” = tegenreactie
o Design normaal gebruiken om te tonen dat je rijk bent, … = statussymbool
o Telo Remi – kast
▪ Lades vastgemaakt met singel
▪ Kast = verzameling van lades deze kast is functioneel, maar waarschijnlijk niet
bruikbaar
o De Campana’s
▪ Braziliaanse designers; specifieke dingen in het alledaagse uitvergroten zodat
het een gek beeld geeft
▪ Kinderkamer opruimen; alle beren op 1 stoeltje => zetel van beren
▪ Is functioneel, maar niet gemaakt op functioneel te zijn DESIGN-ART (vanaf jaren
90)
▪ Heeft de INTENTIE om functioneel te zijn nog steeds design
• Vaak aangekocht door collectioneurs, musea
• Conceptuele belangrijk, maar noemt toch designer
o Marti Guixé – Key Brush
▪ Antidesigner
▪ Concept belangrijker dan functie
▪ Belang computer; borstel voor KEYboard (begin 20ste eeuw)
o Yohji Yamamoto
▪ Modeontwerper; conceptuele mode
▪ Niet per se comfortabel, maar opnieuw eerder concept (kunst)
▪ Mode & design flirt met grens kunst
,DUS
Kunst is niet functioneel, wordt niet industrieel vervaardigd (uniek) soms wel enkele reproducties,
design is wel functioneel of heeft de intentie functioneel te zijn, historisch gezien wel bedoeld voor vele
herhaling.
Ambachtsman = maakt iets maar niet met intentie om massaproductie mee te maken
➔ Bedoeling om functioneel te zijn, met de hand vervaardigd
Grens vervaagd!
➔ hybride (design-art, collectible art) werelden lopen door elkaar, historisch gezien NIET
➔ Zoeken naar objecten die technisch innovatief zijn, artistiek + gelinkt aan veranderingen in de
maatschappij
COMBINATIE DESIGN & AMBACHT
➔ Unfold theepotten: met 3D printer gemaakt
GEEN DESIGN = Wil Delvoye tegelvloer
➔ Ontworpen voor tentoonstelling; motief op tegels = poep
➔ = Conceptueel kunstwerk
John Heskett; Cirkelredenering; alles wat door iemand getekend/ bedacht is = design
- Design is to design a design to produce design
- Spreken over “makers”
1.4 Waar onze geschiedenis laten beginnen?
Verhaal design ≠ verhaal kunstgeschiedenis
➔ Kunst = cultuur
o Vanuit vormgeving
o Museum = tempel van vrije kunsten
➔ Design = banale gebruiksvoorwerpen (Polyprop stoel – Robin Day)
o Vanuit culturele marketing en democratiseringsgedachte
o Shopping mall = tempel van design CHRYSTAL PALACE!
Bestuderen van canon
➔ Design met impact op maatschappelijke cultuur
, 2 DE RUINES VAN DE BOURGEOISIE: VAN CHRYSTAL PALACE TOT CHRISTOPHER
DRESSER (1851 – 1880)
2.1 Industrialisatie
Zicht op door ontstaan surrealisme; productiekrachten vernietigde droombeeld
➔ Constructievorm bevrijdt zich van de kunst
o Aanzet = architectuur als ingenieursconstructie ( fotografische weergave natuur)
Reclame, passages van interieurs, tentoonstellingshallen en panorama’s
2.1.1 Crystal Palace
1851 – Crystal Palace
➔ Joseph Paxton = tuinbouwkundige dient eigen ontwerp in voor grote tentoonstelling Londen
➔ Eerste paleis voor de geïndustrialiseerde gebruiksvoorwerpen (voorloper shopping mall)
o Glas & ijzer = architectonische typologie voor het huisvesten van shoppen
o Industrialisatie; experimenteren met ijzer
▪ Soort grote “serre” = glasplaten + staal = snelle bouw
▪ Shopping voor de elite; commerciële functie
➔ Voor grootwarenhuizen? = passages of arcades = met glas overdekte straten die 2 hoofdstraten
verbinden (Bv; koninklijke Sint-Hubertus galerij in Brussel) = START CONSUMENTENCULTUUR
➔ Shoppen = samenbrengen, ordenen en tentoonstellen van dagdagelijkse gebruiksvoorwerpen;
vorm van publiek vermaak en toerisme.
o ! Crystal Palace= niet mogelijk om goederen te kopen = verschil shopping mall
IJzer later ook toegepast in tempels van de hoge cultuur; Parijse Bibliotheque Sainte Genevieve –
Labrouste & Opera van Garnier
➔ Design = lage kunst Museum = hoge kunst
DUS
Crystal Palace deed inzien dat er te weinig zorg besteed werd aan de vormgeving (kwantiteit > kwaliteit)
➔ 2de helft 19de eeuw = neostijlen avant-garde in het zoeken naar een beter evenwicht tussen
economisch rendement en “goede smaak”.
o Ontstaan Arts & Crafts (= traditie en ambacht) Voorlopers moderne beweging (=
verbinding industrie en esthetica)