Samenvatting Heuristiek van de Middeleeuwen
Bronnencolleges met Capita selecta
1
,INHOUDSOPGAVE
Inleiding .......................................................................................................................................................................... 4
Kronieken ....................................................................................................................................................................... 4
De Historia Francorum (Gregorius Van Tours | 6de eeuw) = volksgeschiedenis .......................................................... 4
Gesta Treverorum (anoniem | ca. 1016) = Kerkelijke kroniek..................................................................................... 5
Kroniek van Bilzen (anoniem | late 15de eeuw) = Bisdoms- en kloosterkronieken .................................................... 6
Kroniek v/d Heren van Ardes (Lambert van Ardes | late 12de eeuw) = Genealogie ..................................................... 7
Hagiografie ..................................................................................................................................................................... 8
Leven van Godelieve van Gistel (Drogo van Sint-Winnoksbergen | late 11de eeuw) ................................................... 8
Mirakels v/d Heilige Fides (Bernard van Angers | begin 11de eeuw) ........................................................................... 9
Afgeleiden van antieke genres: (auto)biografische teksten .......................................................................................... 10
De Vita Sua (Guibert van Nogent | vroege 12de eeuw) ............................................................................................. 10
Autobiografie (Margery Kempe | late 14de eeuw) .................................................................................................... 12
Vita Karoli (Einhard | vroeg 9de eeuw) ...................................................................................................................... 14
Leven van Abt Jan van Gorze (Johannes van Saint-Arnoul | late 10de eeuw) ............................................................ 15
Originele Middeleeuwse Genres ................................................................................................................................... 16
Visioenteksten .......................................................................................................................................................... 16
Historia ecclesiastica gentis anglorum (Book 5;12) (Beda Venerabilis | Vroege 8ste eeuw) ................................ 16
Satirische teksten...................................................................................................................................................... 19
Het Liefdesconcilie van Remiremont (Anoniem | Medio 12de eeuw) .................................................................... 19
De dodenrol v. Mathilde v. Sainte Trinité in Caen (Anoniem | begin 12de eeuw) .................................................... 21
Zegenteksten ............................................................................................................................................................ 22
Een gebed om bijen te zegenen (Anoniem | 9de eeuw) ....................................................................................... 22
Colloquium (Aelfric | 10de – 11de eeuw) ................................................................................................................. 23
Juridische bronnen ....................................................................................................................................................... 25
Normatieve bronnen: Wereldlijk-Juridisch ............................................................................................................... 25
Lex Salica (Anoniem | 6de eeuw) ........................................................................................................................... 25
Capitulare de Villis (Anoniem | begin 9de eeuw) ................................................................................................... 26
Eden van trouw aan bisschop Gerard van Kamerijk door burggraaf Walter van Arras en zijn Getrouwen (Anoniem
| begin 11de eeuw) ................................................................................................................................................ 27
Godsvrede van Kamerijk (Anoniem | 1036) = mix wereldlijk en kerkelijk recht .................................................... 28
Stadskeure van Saint-Omer (Anoniem | 1147) ..................................................................................................... 29
Normatieve Bronnen: Kerkelijke Juridisch ................................................................................................................ 31
Handelingen v/d synode v. Atrecht/Arras (Anoniem | 1025) ................................................................................ 31
Regel van Benedictus (6de eeuw) ........................................................................................................................... 32
Boeteboek van Theodorus (8ste eeuw)................................................................................................................... 33
Siete partidas (Koning Alfonso X v. Castilië | vroege 14de eeuw) ......................................................................... 34
Oorkonden ................................................................................................................................................................ 35
Case Study: De Overleveringen v/d Stichtingsoorkonde v/d Abdij v. Bouxières (938 tot nu) ................................. 35
2
, Een notitia v/d leek Gausbert voor de Abdij v. Moissac (1000) ............................................................................. 39
Notariële akten ......................................................................................................................................................... 40
Een bevalling in Zaragoza (v. Isabel de la Cavalleria) (1490)................................................................................. 40
Statistische administratieve bronnen ....................................................................................................................... 42
Een lijst met inkomsten v/d abdij v. Remiremont (10de – 11de eeuw) .................................................................... 42
Dynamische administratieve bronnen ...................................................................................................................... 42
Baljuwsrekening uit Gent (late 14de eeuw) ........................................................................................................... 42
Aanvragen voor belastingvrijstelling uit Dijon (15de eeuw) ................................................................................... 43
Stadsrekening Eeklo (1411) – ± zelfde als baljuwsrekening, maar voor stad (in casu Eeklo) ................................ 43
Poortersboek v. Brugge (15de eeuw) ..................................................................................................................... 44
Liber memorialis v. Remiremont (9de – 12de eeuw) = necrologium ...................................................................... 45
3
, INLEIDING
Je moet in staat zijn om een tekst zonder titel aan te duiden wat voor genre of type het is en onderbouwen waarom
je dat denkt. Je moet hun kenmerken kennen. (o.a. hun doel v/h schrijven etc.). Wat zijn de opportuniteiten die de
bronnen stellen, waarom ze interessant zijn om ze te bestuderen, maar ook waar je voor moet opletten (o.a. de bron
is mythologische onderbouwd etc.).
KRONIEKEN
De Historia Francorum (Gregorius Van Tours | 6de eeuw) = volksgeschiedenis
(Queen Clothilde) did not cease to urge (Clovis) to recognize the true God and cease worshipping idols. But he could not be influenced in any
way to this belief, until at last a war arose with the Alamanni, in which he was driven by necessity to confess what before he had of his free will
denied. It came about that as the two armies were fighting fiercely, there was much slaughter, and Clovis's army began to be in danger of
destruction.
He saw it and raised his eyes to heaven, and with remorse in his heart he burst into tears and cried: "Jesus Christ, whom Clo tilda asserts to be
the son of the living God, who art said to give aid to those in distress, and to bestow victory on those who hope in thee, I beseech the glory of
thy aid, with the vow that if thou wilt grant me victory over these enemies, and I shall know that power which she says that people dedicated in
thy name have had from thee, I will believe in thee and be baptized in thy name. For I have invoked my own gods but, as I find, they have
withdrawn from aiding me; and therefore I believe that they possess no power, since they do not help those who obey them. I now call upon
thee, I desire to believe thee only let me be rescued from my adversaries."
And when he said thus, the Alamanni turned their backs, and began to disperse in flight. And when they saw that their king wa s killed, they
submitted to the dominion of Clovis, saying: "Let not the people perish further, we pray; we are yours now." And he stopped the fighting, and
after encouraging his men, retired in peace and told the queen how he had had merit to win the victory by calling on the name of Christ. This
happened in the fifteenth year of his reign.
Verhaal: Gregorius vertelt hier over de bekering van Clovis (1ste Merovingische koning der Franken). De koning is niet
te overtuigen, en zweert bij de oude (heidense) goden. Zijn koningin kan hem echter niet overtuigen, totdat er een
conflict ontstaat met de Alemannen (= Germaans volk), waarbij Clovis’ leger in gevaar kwam.
Als laatste hulp werpt Clovis z’n ogen in de lucht en roept tot Christus om hulp. (cf. Constantijn – Chi-rho teken –
Milvische brug) Hij zal zich bekeren en zelfs laten dopen, inclus zijn onderdanen. Niet veel later gaven de Alemannen
zich over. Hij schrijft de z’n overwinning toe aan Christus.
Context: Tours werd opgedragen om een geschiedenis te schrijven over het Frankische volk. Periode gaat diep in het
verleden tot de 3de eeuw v.Chr. Opnieuw mythologisch onderbouwd, waardoor Tours dat niet ziet zitten (als christen)
waardoor hij vooral gaat concentreren op de contemporaine geschiedenis: de val v/h WRR rijk, waardoor zijn klasse
ten onder ging (voor hem is dat het belangrijkste), wat er daarna gebeurt (o.a. ontstaan Merovingische rijk: doop
Clovis).
Gaat geschiedenis opstellen Merovingers als opvolgers van RR, maar dat nieuwe rijk bekeert zich tot het Christendom.
Hij is de enige die iets over de bekering heeft verteld (> dus in feite één bron), maar heeft duidelijk verhaal Constantijn
gelezen en projecteert het op Clovis (> voor tijdgenoten duidelijk). Doel: Hoewel het een nieuwe heerser is, is er nu
een nieuwe realiteit (en niet meer het RR), maar opnieuw hebben ze zich bekeerd tot het Christendom. + Hij wil het
ook als propaganda gebruiken en verzekering dat de Christelijke Kerk blijft bestaan in dat nieuwe rijk (> het is een
argument om alliantie te smeden tss Kerk en Staat). Tours vertelt hier ook niet de realiteit (> onderhandelingen zouden
oorzaak zijn van Clovis’ bekering), maar stelt in feite een voorwaarde dat de Kerk als staatsinstelling moet ingesteld
worden in ruil voor bijstand.
4
