Mens en gezondheid 1 Burn-out
1.1 Wat is een burn-out?
Burn-out = het eindstadium na een langdurige periode van stress en overspanning (min. 1 jaar)
waarbij al je energiereserves opgebruikt zijn omdat je er niet op een goede manier mee
kan omgaan en omdat je geen ‘tijd’ hebt om te recupereren. De stress of spanning is
werkgerelateerd en kan ook beïnvloed worden door de privé situatie.
Het gaat over problemen met onze batterij
waarbij we te veel energievreters en te weinig
energiegevers hebben.
1. Evenveel energie in ons werk steken als we eruit krijgen, we gaan met plezier naar ons werk
want het geeft ons energie.
2. Op bepaald moment meer stress dan anders, onze batterij loopt een beetje leeg, zolang dit van
tijdelijke aard is, is er geen probleem.
3. Als deze stress 3 maanden aanhoudt, raakt de batterij leeg en spreken we van overspanning,
waarbij ons lichaam gaat protesteren. We hebben het gevoel nog even te kunnen doorzetten.
4. Als deze overspanning langer dan 1 jaar aanhoudt, spreken we van een burn-out want laatste
Restjes energie zijn opgebruikt.
à Als je niet kan recupereren van stress wordt de belasting steeds hoger en is er kans op een burn-
out.
1.2 Symtomen van een burn-out
1.2.1 De 3 hoofdkenmerken
1. Emotionele uitputting
• Extreme en langdurige vermoeidheid.
• Vb: ik ben op, geen fut meer, nergens nog zin zin, ik moet me vooruit slepen …
2. Depersonalisatie
• Maken van verbitterde opmerkingen en zichzelf niet meer herkennen.
• Vb: ik was nooit negatief en nu altijd, ik deed men werk graag maar nu niet meer …
3. Afgenomen professionele bekwaamheid
• Door verminderde concentratie slechter functioneren.
• Vb: ik maak veel fouten omdat ik er met men hoofd niet bij ben …
1.2.2 Klachten op 3 niveaus
1. Fysiek
• Vb: vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn, darmklachten …
2. Mentaal
• Vb: prikkelbaar, negatief zelfbeeld, minder zelfvertrouwen, minder genieten van
dingen die je leuk vond, veel emoties, verminderde concentratie en vermogen om
dingen te onthouden …
1
,Mens en gezondheid 1 Burn-out
3. Gedragsmatig
• Vb: niets meer kunnen ondernemen, zaken vermijden …
à Burn-out is dus werkgerelateerd, maar factoren buiten het werk spelen ook een rol (vb: scheiding,
overlijden, kinderen …) en de overspanning moet minstens 1 jaar duren om van een burn-out te
spreken.
1.3 Hoe vaak komt dit voor?
1.3.1 Cijfers
In Vlaanderen, 17% kans op een burn-out of heeft een burn-out
• 9,5% risico op een burn-out.
• 7,6% heeft een burn-out.
1.3.2 Risicogroepen
1. Mensen die niet voldoende gestimuleerd worden op het werk.
2. Mensen tussen 18 en 34 jaar
• Meer verantwoordelijkheden en druk à te hoge lat/verwachtingen.
• Te weinig ondersteuning bij keuze studie of beroep.
3. Laaggeschoolde mensen zoals arbeiders of mensen in administratieve functies.
1.4 Welke factoren beïnvloeden het ontstaan en verloop?
1.4.1 Omstandigheden
Stressoren
• Werkdruk
• Taken die op emotioneel vlak veel van je vragen (vb: slachtofferhulp, ambulancier …).
• Rolconflict waarbij je je anders moet gedragen in je rol dan je eigenlijk bent of waarbij je
zoveel rollen moet opnemen dat het verwarrend wordt.
• Verkeerde balans tussen werk en privé (vb: te weinig tijd voor ontspanning).
Energiegevers
• Vrijheid om zelf keuzes te kunnen maken (= autonomie en vertrouwen).
• Sociale steun van collega’s, baas, familie, vrienden …
• Feedback want complimenten geven energie.
• Zicht hebben op je vaardigheden en talenten om die te kunnen inzetten.
1.4.2 Persoonlijke stijl
Ook de persoonlijkheid speelt een grote rol in het risico op een burn-out.
• Moeilijk grenzen kunnen aangeven.
• Perfectionistisch zijn.
• Meer aandacht hebben voor anderen dan voor jezelf.
• Geen hulp durven vragen.
• Angstig zijn om te falen.
à Bepaalde eigenschappen zijn valkuilen waaraan gewerkt moet worden.
2
,Mens en gezondheid 1 Burn-out
1.5 Hoe preventief omgaan met burn-out?
Sinds 2014 zijn werkgevers verantwoordelijk voor de preventie van psycho-sociale problemen.
Deze preventie kan op niveau van de organisatie, teams of individuen en dat op 3 manieren
1. Primaire preventie – mensen zonder symptomen gezond houden.
2. Secundaire preventie – mensen met lichte symptomen ondersteunen.
3. Tertiaire preventie – mensen met burn-out begeleiden om schade te beperken.
1.5.1 Geluksdriehoek
Belangrijk om te kunnen recupereren/herstellen na periodes van stress om overspanning en burn-
out te voorkomen.
Dit kan aan de hand van de website van de geluksdriehoek die interventies aanbiedt om met je
eigen gezondheid aan de slag te gaan (ervoor zorgen dat we op tijd gaan recupereren voor onze
batterij volledig leeg is).
1.6 Hoe mensen begeleiden?
We kunnen mensen met een burn-out begeleiden aan de hand van psycho-educatie, waarbij we
informatie geven en hulpmiddelen aanreiken om met de burn-out om te gaan.
à Belangrijk om dit in kleine groepen te doen, de organisatie te betrekken en ervoor te zorgen dat
mensen zich veilig voelen en de taboe doorbroken kan worden.
1.6.1 Kortdurende coaching
Stappenplan
1. Inzicht en acceptatie
• Psycho-educatie geven aan werkgever
zodat die zicht krijgt op probleem en het
aanvaardt en begrijpt.
• Belangrijkste voorwaarde om balans tussen
draagkracht en draaglast te herstellen.
2. Batterij opladen
• Energiegevers inlassen om te herstellen na
stress.
• Na stress is herstellen belangrijk want langdurige stress à burn-out.
• Meestal in ziekteverlof.
3. Zicht krijgen op de balans
• Zicht krijgen op de energiegevers en energievragers.
o Gevers = uitbreiden.
o Vragers = beperken.
• Sommige dingen kunnen we veranderen, andere dingen niet (buiten controle).
4. Aanpakken eigen valkuilen
• Zicht krijgen op het ontstaan van de problemen om terugval te voorkomen.
5. Actieplannen
• Bespreken wat werkgever anders kan doen om een eventuele nieuwe burn-out te
vermijden.
3
, Mens en gezondheid 1 Burn-out
6. Toepassen op werk en voorbereiden re-integratie
• Actieplannen toepassen op de werkvloer
o Voornemens toepassen en oefenen.
o Krijgen van ondersteuning uit organisatie.
• Niet iedereen gaat terug werken
o Sommigen veranderen van werk.
o Sommigen starten een nieuwe opleiding.
4
