Samenvatting didactiek Rooms-
Katholieke Godsdienst
1. Leerplannen
Niet kennen
2. Krachtlijnen vakdidactiek
Dit hoofdstuk niet kennen
Tabel vraagstelling wel belangrijk
o Onzuivere foto p24
3. Het belang van rituelen
3.1. Inleiding
Rituelen zijn een belangrijk onderdeel van het opvoeden tot religieuze gevoeligheid.
o Herhalend karakter
o Biedt mensen (vooral kinderen) een gevoel van veiligheid
o Groot belang om verdrietige momenten te kunnen plaatsen
o Belangrijk in omgang met zichzelf, anderen en God
o Voorbeeld: kinderboek “ dat is heel wat voor een kat” beschrijving van het
verwerkingsproces om de dood van een poes. Hierbij wordt het belang van rituelen
aangetoond, doordat ze helpen bij het kunnen plaatsen van verdrietige
gebeurtenissen.
3 bestanddelen van ritueel (zie volgende puntjes)
3.1.1.Symbolen
Gewone voorwerpen krijgen bijzondere, diepere betekenis
o Meerzinnig: verwijst naar diepere werkelijkheid die niet direct zichtbaar is maar toch
heel erg aanwezig kan zijn
3.1.2.Symbooltaal
Stilstaan bij de meerduidigheid van woorden
o Grensverleggend, roept symbolische expressie op
o Bv. woorden zoals ‘vader’ , ‘moeder’, ‘licht’
3.1.3.Symboolhandelingen
De handeling van een symbolische betekenis
o Mens zelf in het geding
o Bv. bloemen leggen op graf, witte ballonnen loslaten, …
3.2. Rituelen en riten geven kleur aan het dagelijkse leven
Rituelen brengen structuur aan in de tijd en zorgen voor orde en regelmaat.
o Zaken op dezelfde manier doen -> kinderen hebben dit graag. (bv. tanden poetsen,
verhaaltje voorlezen)
o Leven in groep zorgt voor bepaalde plechtigheden; folklore, vieringen, …
1
, ‘riten’ genoemd: gebruiken die zich onderscheiden van een gewone
handeling, krijgt betekenis
o Sticht verbondenheid & waarde voor gemeenschap
3.3. Drie groepen van rituelen
3.3.1.Crisisrituelen
Bij pijnlijke gebeurtenis waar men zich machteloos voelt
o Situatie die oncontroleerbaar is mens voelt zich machteloos
o Bv. ongeneselijke ziekte, natuurramp, busongeval
o Rituelen als verwerking of verlichting (kaars, ziekenzalving, stille tocht)
3.3.2.Cyclische rituelen
Betrekking op seizoenen & herdenking
o Begin/einde seizoen, jaar of eeuw & nationale/kerkelijke feestdagen
o Bv. Kerstmis, Pasen en Pinksteren
3.3.3.Overgangsrituelen
Overgang van ene levensfase naar andere levensfase
o Hebben betrekking op individuele levenscyclus van mensen (bv. geboorte kind, begin
school, huwelijk)
o Sociale component
3.4. Functies van het perspectief
3.4.1.Verspringing van het perspectief
Verspringing van het alledaagse naar het symbolische
o Symbolen om iets open te breken, iets oproepen naar diepere werkelijkheid
o Niet doelmatig, spontaan
Bv. planten van boom bij overledene, minuut stilte
3.4.2.Rituelen vragen om herhaling
Kracht halen als ze herhaaldelijk gehouden worden
o Bv. zondagsviering, herdenking mis, bloemen op graf
3.4.3.De ontlastende functie van rituelen
Terugvallen op overgeleverde rituelen
o Verdriet plaats geven
o Stap voorwaarts zetten
o Belangrijke gebeurtenis uit verleden herdenken
o Bv. overlijden, echtscheiding, einde WO
3.4.4.Gemeenschapsdimensie
Sociale functie
o Schept verbondenheid en gemeenschap
o Bv. geboorte, overlijden, huwelijk
3.4.5.Morele dimensie
Niet vrijblijvend
o Bv. van deelnemers Goede vrijdagtocht wordt verwacht dat zij nadien inzetten voor
rechtvaardige wereld
2
, 3.5. Het belang van de godsdiensthoek
3.5.1.Een godsdiensthoek in de klas
Een kijktafel zorgt voor een mooie en sfeervolle fysieke ruimte. Dit kan je samen met de
kinderen opbouwen.
o Nood aan beelden -> verbondenheid en nieuwsgierigheid
o Nood aan emotionele ruimte -> als kinderen zichzelf kunnen zijn, veilig voelen
o Gods woord zichtbaar maken -> spreken is niet altijd cruciaal, zwijgen heeft ook
betekenis
Dit alles kan met minimale voorwerpen en prenten
Voorbeelden vaste basis elementen godsdiensthoek
o Kinderbijbel
o Kaars
o Bloem/ plant
o Beeld Maria of Jezus
o Rituelendoos of gebedsdobbelsteen
Voorbeelden doorheen kaar erbij gezet worden
o Geboortekaartje
o Bidprentje
o Foto’s eigen kunstwerk
o Advent: adventskrans
o Vasten: aftelkalender
o Offerfeest: schaapje
o …
De eerste betekenis is de rituele betekenis: een dagelijks ritueel dat kan tellen als
herkenningspunt in het klasgebeuren.
Ook symbolische, religieuze en godsdienstige betekenissen worden aan voorwerpen gegeven
denk mar aan een duif, vredesteken, regenboog
Deze plek heeft ook een sociale functie we komen er samen, vertellen en luisteren naar
elkaar.
Organisatorische functie deze hoek is een gezellige georganiseerde kring waar er plaats is
voor een ontmoeting
3.5.2.De verschillende invullingen van een levensbeschouwelijke
hoek
Deze hoek is een expresie van hoe we onze levensbeschouwing/geloof uitdrukken in een niet
gesproken taal ( via symbolen, beelden,….)
Groeiende diversiteit van levensbeschouwingen, dus verschillende invullingen van hoek
Er komt een deels afwisselende hoek doordat er verschillende levensbeschouwingen zijn
anno 2023
o Interlevensbeschouwelijke hoek
Verschillende levensbeschouwingen : Gebedskrans, foto’s van het
suikerfeest/lentefeest
o Thema, actualiteits, veranderingshoek
Bv pasen, overgang kleuter naar lager
o Rituelenhoek
Bv. kaarsje laten branden, pareltje in vaas leggen bij verdriet
o Hoek waar Jezus-en Godsbeelden kunnen groeien
3