⚡
HS: 21 Elektrische ladingen en elektrisch veld
21.1: Statische elektriciteit: elektrische lading en het behoud daarvan
Statische elektriciteit:
🗣 Je kan een glazen staaf met een stoffen doek proper maakt, als je dit doet, geef je de glazen staaf een
elektrische lading⇒ door wrijving kunnen bepaalde voorwerpen elektrisch opgeladen worden
2 soorten elektrische lading:
positieve elektrische lading
negatieve elektrische lading
→ Gelijke ladingen stoten elkaar af, tegengestelde ladingen trekken elkaar aan.
→ conventie: glas +, plastiek -
Wet van behoud van elektrische lading (solide, nooit uitzondering):
🗣 De netto elektrische lading geproduceerd in elk proces is gelijk aan 0.
→ Er kan dus geen netto elektrische kracht aangemaakt of vernietigd worden
→ Dus: Als een object een positieve lading verwerft, dan zal er een gelijke negatieve lading gevonden
worden in de buurt van dat object.
21.2: Eektrische lading in het atoom
Atoom:
Een atoom bestaat uit een kern met positief geladen protonen en neutraal geladen neutronen, rond deze kern
bewegen negatief geladen elektronen.
Protonen hebben dezelfde grootte van lading als elektronen, echter hebben ze een verschillend teken.
Bij neutrale atomen, is de netto lading van de atoom gelijk aan 0, de lading van protonen heffen die van de
elektronen dus op.
Bij Ionen, is er een elektron meer of minder, waardoor de atoom een netto positieve of negatieve lading heeft.
Laden van objecten:
Het laden van (neutrale) objecten door ze tegen elkaar te vegen ontstaat doordat er elektronen van de atomen van
het ene object worden doorgegeven aan de atomen van het andere object (verplaatsing van “vrije” elektronen)
Hierdoor wordt het ene object positief geladen (omdat het elektronen verliest), en het andere negatief geladen
(omdat het elektronen bijkrijgt).
→ Tijdelijk fenomeen (elektronen stromen traag weer terug na oplading),ze kunnen ook “weglekken” naar
watermoleculen omdat deze polair zijn of neutralisatie gebeurd door geladen ionen in de lucht
⇒ polaire moleculen kunnen extra elektronen op negatief geladen voorwerpen aantrekken of zelf zwak-gebonden
elektronen afgeven aan positief geladen voorwerpen
HS: 21 Elektrische ladingen en elektrisch veld 1
, Daarom is op droge dagen alledaagse statische energie veel harder te merken dan op
vochtige dagen, omdat de ladingen niet zo makkelijk afgegeven kunnen worden aan het
water in de lucht (vocht, want er zijn minder watermoleculen in de lucht)
21.3: Isolatoren en geleiders (elektrische classificatie materialen)
Conductoren geleiden goed de elektriciteit, isolatoren niet
Wat maakt een materiaal een conductor of isolator?
→ In een goede geleider, zijn de elektronen zeer zwak aan de atoomkernen gebonden, waardoor ze vrij kunnen
bewegen binnen het materiaal (er zijn dus veel “vrije elektronen” = geleidingselektronen)
Als een positief geladen object in de nabijheid van een geleider wordt gebracht, zullen de elektronen in die
geleider aangetrokken worden naar dat positief geladen object.
Hierdoor is er een ladingsverdeling in de geleider (omdat de elektronen makkelijk kunnen rondbewegen). Als dat
object de conductor zou aanraken zou er dus makkelijk een lading kunnen worden doorgegeven.
elektrolyten = oplossingen van basen, zuren of zouten (bv NaCl): zowel de postieve als negatieve ionen kunnen
vrij bewegen in de oplossing
aangebracht elektrische ladingen verspreiding zich over het oppervlak
→ Bij een isolator zijn de elektronen heel sterk aan de atoomkernen gebonden, waardoor ze veel minder goed lading
doorgeven, en dus minder elektrisch geleidend zijn.
→ Je hebt ook halfgeleiders (silicium, germanium): hebben beweegelijke elektronen maar veel minder dan een echte
geleider
elektrische geleidbaarheid kan sterk worden beïnvloedt door toevoeging van onzuiverheden (dotering)
💡 vergeet niet in oef dat een “neutrale” bol ook negatieve en positieve ladingen bezit (gewoon evenveel)
ongeladen bol krijgt geen merkbare lading
ongeladen bol krijgt heel snel een lading
HS: 21 Elektrische ladingen en elektrisch veld 2
, rubberen riem (isolator): positieve ladingen bewegen niet en worden door draaiende band gewoon naar boven
gebracht ⇒ accumilatie van + ladingen op oppervlakte generator
=> meisje (geleider, bestaat grotendeels uit water) dus + ladingen gaan naar buitenkant /oppervlak (zie haar) => haar
wordt positief geladen en je krijgt repulsie tussen die ladingen (zie haar, gaat ver uit elkaar), je kan niet blijven +
ladingen toevoegen, wordt steeds moeilijker & moeilijker (wat steeds meer repulsie) en kost je steeds meer en meer
energie (op bepaald moment stopt het natuurlijk)
21.4: Geïnduceerde lading: de elektroscoop (x)
Laden door geleiding (conductie)
Als een positief geladen staaf een neutrale staaf raakt,
neemt het elektronen van de neutrale staaf af, waardoor
de neutrale staaf positief geladen wordt. Bijgevolg
hebben beide staven dezelfde lading en is de
nettolading dus positief
Ladingsscheiding door inductie (influentie)
geen direct contact, maar in de buurt brengen !
Als je een positief geladen staaf in de buurt brengt van een
neutrale staaf, dan zullen de elektronen van de neutrale staaf
aangetrokken worden door de positief geladen staaf.
De neutrale staaf heeft dan nog altijd een netto lading van 0,
echter is de ene kant van de staaf negatief (elektronen
aangetrokken door positieve staaf), en de andere kant is
positief (omdat de elektronen hier ontnomen zijn).
afstandsafhankelijke kracht
ladingsscheiding blijft lokaal: binnen atoom
of molecule (geen geïnduceerde lading)
ook mogelijk in niet-geleiders
HS: 21 Elektrische ladingen en elektrisch veld 3