COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN II
SCHOOLJAAR 2021-2022
Lynn Van Heghe
Lynn.van.heghe@vub.be
,Evalutaie:
Examen à 1 van de vragen uit het seminarie komt op het mondeling examen.
Individuele paper à topic kiezen binnen het brede thema
Mondeling examen: voorbereiding 15min à 60%
Individuele paper à 35%
Peer assessment à 5%
1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN
Reflectie rond een studieveld
- Kennismaking met Founding Fathers, namen tellen!
- Kennismaking met theorievorming, concepten, modelvorming, richtinggevende wereldbeschouwingen,
scholen
- Kennismaking met empirische operationalisering, methoden technieken: linken naar andere cursussen:
kwantitatieve/ kwalitatieve methoden, beleidsanalyse, inhoudesanalyse
- Gebruik en kennis wetenschappelijke teksten
- Kranten, internet, actualiteit alq inspiratiebron
Doelstellingen en aanpak
Þ Reflectie rond studieveld en eigen positie als wetenschapper: van waar komen we, waar staan we, waar
gaan/willen we naartoe? – sterktes en zwaktes
Þ Waarop bouwen we verder? Interdisciplinariteit! Communicatiewetenschappen I, sociologie, filosofie,
politicologie, mediageschiedenis, …
è Theoretische en conceptuele voedingsbodem leggen en versterken, methodologische en empirische
operationalisering verkennen
Voorafgaande opmerkingen
Eén verhaal over communicatiewetenschappen? 3 I’s:
- Interdisciplinair : comwet haalt veel termen uit andere sociale wetenschappen of exacte
wetenschappen. Onderzoek rond comwet is gebaat met ook andere expertisen aan tafel
- Internationaal
- Intersecti
Wetenschap als slingerbeweging, geen lineaire vooruitgang, geen waarheidsaanspraken, er zijn breuklijnen. Iets wat nu
waar is kan binnen een bepaalde tijd niet meer als feit of waar gezien worden.
En/en-benadering
Reflectie rond eigen positie als wetenschapper: wie spreekt/kijkt naar maatschappelijke fenomenen?
1
,à Westerse blik, mannelijke blik, Brusselse blik, …
Scienta vincere tenebras (door wetenschap duisternis overwinnen)
- Kennis, vrij onderzoek en kritisch denken
- Verlichting en humanisme
Verlichting, humanism en postmodernisme
Moderniteit >>> Postmoderniteit
Modernisme
- Moderniteit als historische fase
- Als cognitief denkkader
- Als artistieke stroming
Keerzijde en kritische stemmen
Postmodernisme
- Postmoderniteit als historische fase
- Als cognitief denkkader
- Stromingen binnen postmodern denken
- Als artistieke stroming
TEKST: lewis J.: Postmodernism and Beyond
Moderniteit als historische fase
Moderniteit: historische periode vanaf Europese verlichtingsdenken (17e eeuw) tot ten minste jaren 1980)
- Belang rede (in plaats van geloof)
- Geloof in de maakbaarheid van de maatschappij
- Humanisme: vrijheid, gelijkheid, verbondenheid
- Wereldbeeld verklaard door wetenschap
- Sociologische processen (zie volgende slides)
Secularisering:
- Einde dominantie religieuze autoriteit
- Werd (langzaamaan) vervangen door rationeel wetenschappelijk denken
Rationalisering:
- Efficiëntie, voorspelbaarheid, controle over proces, berekenbaarheid, ...
Kapitalisme: Winstmaximalisatie en vrije markt
Industrialisering:
- Machines om mens en dier te vervangen
- Technologische ontwikkelingen: ontginnen fossiele brandstoffen, staalproductie en –bewerking, …
Urbanisering: mensen trekken naar de stad toe
- Door industrialisering grootschalige verhuis van landelijk naar verstedelijkt gebied
- Toename bevolkingsdichtheid in steden
2
, - Mensen worden Meer individualisme
Bureaucratisering:
- Hiërarchische organisatie op basis van geschreven regels, procedures en aanspreekpunten
- Voorbeelden: onderwijs, gezondheidszorg, openbaar vervoer
- Onpersoonlijke procedures door gestandaardiseerde procedures die in de regel geen uitzonderingen toelaten
Democratisering:
- Inspraak en medezeggenschap
- Parlementair stelsel werd ingevoerd
- Belangrijke elementen: Vrijheid van meningsuiting, vrouwenstemrecht, democratisering onderwijs, etc.
Globalisering:
- Samenlevingen bestaan minder in isolatie
- Transnationale productie, handel en consumptie zijn mogelijk over de landsgreznen heen
- Personen zijn ook meer mobiel
Consumentisme:
- Verlangen naar consumptie wordt als positief beschouwd (persoonlijke voldoening)
- Maatschappij wordt Materialisme en massaconsumptie
- Streven naar gevoel van vervulling, aangewakkerd door marketingcommunicatie
- Media wordt een Middel om status en identiteit uit te drukken
Modernisme als Cognitief denkkader
Verlichting en vooruitgangsdenken is hier van belang: klemtoon op universele, rationele en ware kennis
Wetenschap en waarheidsvinding: waarheid leidt tot vrijheid
à we denken de waarheid te ontdekken door de wetenschape
Grote ideologieën: Liberalisme, socialisme, communisme, christendom, marxisme, democratie, kapitalisme
à Mensen gingen hiervoor nog op de barricades staan
à er zijn verschillende ideologieën en zij hebben elk hun eigen waarheid
Modernisme als artistieke stroming
Þ Kritisch en experimenteel element: we moeten kritisch kijken naar de maatschappij
Þ Herdefiniëren kunst en originaliteit: meer belang aan kleur en vorm
Þ Belangrijk de Werkelijkheid vatten in haar kern, niet illustreren
Þ Kunstvormen die van belang waren: Post-impressionisme, expressionisme, kubisme, abstracte kunst, …
(Post)-impressionnisme à Expressionisme
3