Internationale politiek sinds 1945
16/02 – les 1
Inleiding
27 april is de laatste les
Studiemateriaal: GEEN Handboek slides en notities: actief noteren + aanvullend
achtergrondmateriaal indien interesse! (aanrader wel blijkt)
Onduidelijkheden? Tijdens de pauze en na de les. Liever geen mails, anders ‘IP45’ in de titel.
Het Examen:
- Geen buisvak :)
- Deel 1: korte vraagjes met situering gebeurtenissen, personen, plaatsen, verdragen
(30%) zeker een kaartvraag! Prof gebruikt veel kaarten!!!
- Deel 2: open vragen die kennis testen over begrippen, inzichten, verbanden (70%)
lees grondig, schrijf ENKEL in volzinnen, deelantwoorden ook met ‘a’/’b’/…
aanduiden indien in de vraag, afkortingen enkel als 1x volledig geschreven, bij
persoonsnamen: enkel familienaam is voldoende
- Voorbeeldvragen tegen paasvakantie op Toledo
- Online chatsessie tijdens de blok
Vrijblijvende opdracht in ruil voor 1 open examenvraag op 3 punten die wegvalt
- 1 film en 1 docu bekijken uit de lijst en bespreking invullen aan hand van vragenlijst
die op Toledo staat
- DEADLINE: 15 mei
- Als je je aan de instructies houdt van het document, ben je eigenlijk vrij zeker van die
3 punten
- Je neemt die punten mee naar augustus
- Deelscore wordt niet bekendgemaakt voor het examen
- Je mag niet kiezen welke vraag
- Die vraag invullen is nutteloos want wordt niet gelezen
Er zijn quizjes met prijzen in de les :’(
DATA STUDEREN VIA KLEURCODES:
- Rood: volledige datum
- Groen: maand en jaar
- Blauw: jaartallen
- Geen: in de juiste volgorde kennen in vergelijking met andere gebeurtenissen en in
het juiste decennium kunnen plaatsen
Geen specifieke voorkennis nodig
ACTUA VOLGEN
GEEN EXHAUSTIEF OVERZICHT: capita selecta
Actua
Aardbeving Turkije en Syrië beheerste internationale berichtgeving. Link met vak: in Syrië nog
moeilijker dan in Turkije om hulp te bieden vanwege de oorlog die daar al jaren woedt. Kaart
die toont wie waar aan de macht is (aanleiding: toch 2 extra grensposten geopend door
regering voor hulpverlening
Zelenski was op bezoek bij Europese Instellingen. Bijna 1 jaar oorlog in Oekraïne (krijgt een
aparte les).
,Polsen naar wat we al weten
Foto van borstbeeld van Stalin. Stalin heet niet zo, hij was eigenlijk van Georgische afkomst.
Inhuldiging gloednieuw standbeeld van Stalin in het vroegere Stalingrad (nu Volgograd) naar
aanleiding van de 80jarige viering van de Sovjet-overwinning in de Slag om Stalingrad.
(Gebeurde februari 2023!) Toch door een deel van de bevolking wordt Stalin nog steeds
gezien als nationale held ipv moordende dictator.
We kijken naar het groot worden van Rusland na de WOII. WOII was voor de Russen het
allerbelangrijkste moment in de geschiedenis. Ze weten hier ook enorm veel over. Er
wordt ook wel enorm veel aan geschiedenisherschrijving gedaan, maar toch wordt de rol
van de SU in WOII in het Westen vaak onderschat.
Noemen de oorlog “de Grote Vaderlandsoorlog”, wat al veel zegt over het patriotistische
discours dat errond hangt.
- Vb. Volgograd mag zich bij elke herdenking van de overwinning weer heel even
‘Stalingrad’ noemen
Foto over geweld tussen Palestijnse jongeren en Israëlische ordediensten (gooien stenen).
Het conflict kende even een piek door een aanslag in een synagoge, waarna de Israëlische
troepen een vergeldingsactie hebben uitgevoerd en een halve stad (Jenin) hebben
platgegooid. Er zijn daarna ook raketten afgevuurd op de Gaza-strook. Dat stenen gooien is
ook het symbool van de Eerste en Tweede Intifada.
Foto over protest in Peru tegen de huidige presidente Boluarte. Ze zijn boos want ze willen
dat de afgezette president terugkomt. Ze zijn niet te spreken over het huidige beleid.
Foto van Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov en minister Buitenlandse Zaken
Zuid-Afrika mevr. Pandor. Ze hebben afgesproken dat Zuid-Afrika en R samen militaire
oefeningen gaan organiseren. R doet er alles aan om met andere partijen samen te werken
buiten de sancties die het Westen hen stelt. R wilt aantonen dat het geen paria is.
Foto van ontsnappingspogingen uit Afghanistan na de nieuwe machtsovername van de
Taliban op de luchthaven van Kaboel. In Afghanistan is er zo veel gebeurd doorheen de jaren
maar het leidt allemaal altijd tot dezelfde conclusie: het is een failed state. Dit wordt een
aparte case study in de les.
Foto van Nelson Mandela en Desmond Tutu. Beiden zullen worden besproken ivm anti-
apartheidsstrijd
Iconische foto uit de Koreaanse Oorlog (1950-1953).
Afschuwelijke foto van het napalm-meisje uit de Vietnamoorlog.
Foto van Ayatollah Khomeini die wordt onthaald bij de terugkeer naar Iran na zijn
ballingschap en daar de leiding overneemt. Dit staat bekend als de Iraanse Revolutie van
1979. Ook nu veel bvan de protesten in Iran: “woman, life, freedom”.
Foto van Fidel Castro, Cubaanse leider die aan de macht kwam door de Cubaanse Revolutie
in 1959.
, Cartoons over Chroesjtsjov die armworstelt met JFKennedy zittend op raketten. Dit ging over
de Cubacrisis (oktober 1962).
Studentenprotesten op het Tiananmenplein in Beijing in 1989. Foto van man die voor tanks
ging staan.
Foto van Yasser Arrafat (ex-leider van PLO) (palestijn), Shiman Perez en Rabin (Israëlieten)
die Nobelprijs voor Vrede krijgen in 1994.
Foto van Gorby en Reagan die het INF-verdrag tekenen in 1987. Die overeenkomst moest
mede de wapenwedloop afbouwen.
Hoofdstuk 1: Het broze bondgenootschap tussen de grote 3 valt uit elkaar
A. Op weg naar de Koude Oorlog in 6 topontmoetingen
Algemene thema: Schets van hoe tijdens WOII de zaadjes werden gepland van wat later Koude
Oorlog werd. Historici bereiken geen consensus over de start van KO, maar er is een wel een
einddatum overeengekomen, namelijk 9 november 1989: de Val van de Berlijnse Muur. Stilstaan bij
de 6 topontmoetingen op weg naar de KO, waarbij de verschillen steeds duidelijker worden.
Wie zijn de grote 3? VK met Churchill, VS met Roosevelt en de SU met Stalin
Waarom beginnen voor 1945?
1) Tijdens WOII werden er afspraken gemaakt tussen de grote 3 waardoor het hele politieke
systeem radicaal veranderde: hele huidige internationale orde is ontstaan uit die kiemen.
Er ontstond een bondgenootschap en tegelijkertijd ontstonden er breuken in datzelfde
bondgenootschap, die de aanleiding zouden worden voor de KO.
2) Wij kennen de WOII vanuit West-Europees perspectief. Door voor 1945 te beginnen
wordt de focus ook verlegd naar ontwikkelingen in Centraal- en Oost-Europa en op die in
de Stille Zuidzee.
WOII was een enorm globale oorlog met gruwel van ongekende proporties.
- 6 miljoen joden sterven in Holocaust
- Ook viseren van LGBT-community
- Koreaanse “troostmeisjes” die door Japanse soldaten ontvoerd en mishandeld
zijn
- Dood van Japanse burgers bij inzet atoombommen in Hiroshima en Nagasaki
- …
16/02 – les 2
Het ontstaan van het bondgenootschap tussen de grote 3:
- 22 juni 1941: operatie Barbarossa. D valt SU binnen met enorme hoeveelheid
troepen langs 3 fronten tegelijkertijd. Dit was een schending van het Molotov-von
, Ribbentroppact . Russen waren compleet verrast, zeker Stalin. Inval brengt de
grote 3 dichter bij elkaar.
Molotov-von Ribbentroppact: 1939: niet-aanvalspact, vernoemd naar
ministers van BuZa. Er waren ook “geheime protocollen” over het
binnenvallen en onderling verdelen van Polen en over de inlijving van de
Baltische Republieken door SU. Kort daarna werd Polen binnengevallen door
D, wat WOII heeft ingeluid op het Europese continent.
- Operatie Barbarossa was een verrassing qua timing en locatie voor Stalin, maar qua
gevolgen voor Hitler.
Stalin was zo in shock dat hij weigerde buiten te komen en het nieuws ter ore
te krijgen. Hij was hier nochtans zowel intern (door de inlichtingendiensten),
als extern (door Churchill) over gewaarschuwd, maar wanneer iemand het
aandurfde hem dit te vertellen wuifde hij dit weg en deed hij het af als Britse
propaganda. Hij dacht vooral dat hij nog tijd had, dat het moment nog niet
daar was, bijv. omdat ze nog belangrijke grondstoffen leveren.
Ook met Japan had hij een niet-aanvalsverdrag. Daarom was het Rode Leger
voornamelijk in het Westen gestationeerd. Hij verwachtte namelijk enkel een
aanval op Moskou.
Citaat: Stalin kreeg alleen te horen wat hij wilde horen (aangezien hij zeer
paranoïde was). Citaat: hij negeerde de waarschuwingen van generaal
Zjoekov)
Functie van Stalin in Sovjet-Unie: Secretaris-Generaal van de Communistische
Partij van de USSR (Unie van Socialistische Sovjet Republieken) machtigste
functie op dat moment. Het Politbureau was het machtsorgaan van de SU,
zowel besluitvormend als uitvoerend orgaan, dat maar bestond uit een hele
kleine groep mensen.
- Ongeveer 3 miljoen manschappen, niet alleen uit D, maakten deel uit van Operatie. 1
front richting Leningrad (Sint-Petersburg), 1 richting Moskou en 1 richting wat nu
Oekraïne is (de Donbas met de steelkoonmijnen en de Krim). Ze wouden ook verder
doorstoten naar Baku in Azerbeidzjan vanwege de olie.
- Verregaande steun van VK en VS aan USSR:
Brits-Sovjetakkoord: beloven elkaar te helpen in de strijd en geen aparte
wapenstilstand- of vredesakkoorden te onderhandelen met D zonder
wederzijds akkoord
Roosevelt zorgt dat “Lend & Lease faciliteiten” worden uitgebreid tot SU.
o Lend & Lease Act: Am wet voor verlenen van steun aan VK, die
leveren van oorlogsmaterieel mogelijk maakte terwijl VS nog
neutraal was (onder het mom dat het een lening was die
terugbetaald ging worden). Pas na Pearl Harbor stapt VS in oorlog.
Rusland is niet hetzelfde als SU! SU had veel Centraal-Aziatische landen, veel Kaukasus
landen, Belarus, Baltische Staten,… EN is ook niet hetzelfde als het Oostblok!
6 topontmoetingen in de aanloop naar de KO
1) Top van Casablanca (jan 1943)
- Maar 2 van de 3 groten waren aanwezig: Churchill en Roosevelt, elk met hun
militaire top. Stalin (wel altijd uitgenodigd!) gaf het excuus dat hij niet weg kon in
deze cruciale fase van de Slag bij Stalingrad MAAR was eigenlijk ook heel erg boos