POLITIEK EN SOCIAAL BELEID
HOOFDSTUK 1: SOCIAAL BELEID
WAT IS SOCIAAL BELEID?
Het optreden van de overheid met het oog op het behouden, scheppen of veranderen van sociale bestaans- en
ontwikkelings-voorwaarden van de burgers in functie van het algemeen welzijn.
o Beleid heeft effect op ons omdat we het moeten uitvoeren, we gaan er ook aan deelnemen, we hebben ook
inspraak en worden niet enkel beïnvloedt.
o Sociale bestaansvoorwaarden: voedsel en veiligheid, heeft te maken met welvaart, loon en inkomen nodig,
woonst. Materiele omstandigheden van mensen die nodig zijn om te leven.
o Sociale ontwikkelingsvoorwaarden: cultuur, onderwijs, arbeid, vorming. Behoeften bevredigen, heeft te
maken met de spanning tussen welvaart en welzijn. Dit zijn grondrechten.
o Armoede bestrijding (bv voedselpakketten) en veiligheid kan sociaal beleid zijn.
ANALYSE VAN DE DEFINITIE
1. Een macroaangelegenheid, maar niet uitsluitend de verantwoordelijkheid van de overheid. Algemeen,
maatschappelijk, abstract niveau. Sociaal werkers maken mee het beleid, maken er ook deel van uit.
2. Géén sociale politiek, wel een sociale wetenschap met een interdisciplinair en prescriptief karakter. Sociaal
beleid is een wetenschap en is rationeel, sociale politiek is emotioneel, heeft te maken met keuzes en
macht. Interdisciplinair: tussen discipline gaat er overheen, wetenschappen komen samen (economie,
recht) hangt er aan vast. Prescriptief: schrijft dingen voor zegt wat er moet gebeuren.
3. Doel = sociale bestaans- en ontwikkelings-voorwaarden van mensen beïnvloeden (verhogen, wijzigen,
veranderen, garanderen…)
4. Welzijn versus welvaart: rijken kunnen ook ongelukkig zijn. Welvaart alle dagelijkse levensomstandigheden,
welzijn eerder geestelijk, mentaal.
5. Relatief karakter van sociaal beleid (naar tijd/ plaats/ context): sociaal beleid verschilt.
Zelfactu
alisatie,
creativit
eit,
problee
moplos
sing,
autentic
iteit,
spontan
Zelfvertrouwen,
iteit bereiken
van een doel
Sociale noden: vrienden, familie
Veiligheid en zekerheid
Psychologische noden (survival): lucht, onderdak, water, eten, slaap, seks
Internet
,WAT IS DE WELVAARTSTAAT
De samenlevingsvorm van geïndustrialiseerde en post geïndustrialiseerde markteconomieën waarin burgerlijke,
politieke en sociale grondrechten van de burger, met het oog op zijn materiële welvaart en de bevordering van zijn
kansen tot ontplooiing, binnen een wettelijk kader, effectief (dat wil zeggen door de inzet van beleidsinstrumenten
en –technieken) worden gewaarborgd. De welvaartsstaat is een eigen type van welvaartsverdeling en een eigen type
van beleid en besluitvorming daarrond.
ANALYSE VAN DE DEFINITIE
1. Landen met een hoog welvaartspeil/ levensstandaard (in BBP/c). Enkel voor de rijke landen, bruto
binnenlands product per capita (hoeveel heeft een land gerealiseerd in een jaar in euro’s, wordt berekend
per hoofd)
2. Samenspel van overheid en vrije markt: een gemengde of de sociale markteconomie (Keynesianisme). Koop
en verkoop, economie, hangt af van belastingen.
3. Gericht op de effectieve vrijwaring (‘borging’) van sociale en economische grondrechten.
4. Niet staats karakter, zowel m.b.t. besluitvorming als m.b.t. uitvoering van sociaal beleid. Mogelijkheid tot
inspraak.
5. Democratisch aangestuurd, althans in het westen (parlement en sociaal beleid als ‘emanatie’ van de
volkswil).
6. Gefundeerd op een ideologische mix van liberale, socialistische en christendemocratische elementen.
7. Meer-lagig: Europees, nationaal, regionaal (Vlaams, lokaal) sociaal beleid.
GRONDRECHTEN
art. 23, GW, 1994, het wetsartikel omvat onder meer recht op:
o Onderwijs
o Een behoorlijk inkomen
o Huisvesting
o Cultuur
o Arbeid (vrije keuze, billijke voorwaarden)
o Gezondheid
o Culturele ontwikkeling
Hoe worden deze effectief gewaarborgd?
Waarborg: minimumlonen, leeflonen, premies en tarieven, sociale woningen, kortingen
Kritiek
Grondrechten worden tegenwoordig steeds meer geconditionaliseerd of voorwerp van voor-wat-hoort-wat (vb.
afkicken, Nederlands leren, werken, vrijwilligerswerk aanvaarden… om recht op een leefloon, sociale huisvesting, ...
te doen gelden)
WAAROM EEN WELVAARTSSTAAT?
o Verzorgingsstaat is (zoals sociaal werk) uiteindelijk een zaak van welbegrepen eigenbelang
o Onderwijs, werk, gezondheidszorg, cultuur voor iedereen borgen in functie van een sterke bevolking, de
economie, de volksgezondheid, behoud van ons sociaal stelsel!
FUNCTIES VAN DE WELVAARTSTAAT?
o Verzorgen (vb. zieken, ouderen, handicap …)
o Verzekeren (cf. sociale zekerheid, …)
o Verheffen (vb. inburgering, onderwijs, vorming, participatie, activering…)
o Verbinden (vb. buurt- en opbouwwerk, integratie, …)
, o Verdelen (herverdelen, vb. tussen arm en rijk, ziek en gezond, gelijke kansen)
Kritiek: vandaag klemtoon op verheffen, verbinden en activeren… eerder dan op verzorgen en herverdelen?
WELVAART VERSUS INKOMEN
Welvaart gaat niet enkel om materiële rijkdom of inkomen
PRIMAIRE INKOMENSVERDELING (VERDELING DOOR DE MARKT)
Het marktinkomen (uit arbeid en kapitaal, vb: loon, winst, rente, huur...), de vrije markt bepaald hoe rijk iemand is,
wetten van vraag en aanbod. Markt economie en efficiëntie
SECUNDAIRE INKOMENSVERDELING (OVERHEIDSINGRIJPEN IFV INDIVIDUEN)
o - afdrachten (belastingen en sociale bijdragen)
o + overdrachten in geld (uitkeringen en transfers Politieke
o We hebben een sterke overheid, herverdeling via belastingen in functie van de economie
mensen die het nodig hebben. Sociaal beleid moet de kloof tussen arm en rijk (sociale
verkleinen doelmatigheid)
TERTIAIRE INKOMENSVERDELING (OVERHEIDSINGRIJPEN IFV COLLECTIVITEIT)
o + gebruik van sociale goederen en diensten (vb. openbaar zwembad,...)
o Belasten van de mensen in functie van de collectiviteit.
WELVAARTSSTATEN IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF
LIBERALE WELVAARTSSTATEN
o Angelsaksische landen (vooral VSA, canada)
o Residueel model van sociaal beleid: overheid komt pas tussen als gezin en markt tekort schieten
(middelentoets – vergelijk met ons OCMW). Hetgeen wat er over blijft, de markt faalt of je kan er niet
terecht, dan zal de staat tussen komen.
o Markt dominant (vb. privé verzekeringen); decommodificatie (=mate van welvaart los van deelname aan
markt en gezin of de mogelijkheid om een goed leven te leiden los van de deelname aan de markt) is laag
o Kapitalistisch systeem (markt) de privé sector is dominant, gezondheidsverzekering is privé. Armere mensen
moeten het doen met de publieke sector die minder kwaliteitsvol is. Studeren is voor de rijkere, overheid
corrigeert minder goed.
CONSERVATIEF-CORPORATISTISCHE WELVAARTSSTATEN
o Europese landen (vooral Duitsland)
o Industrieel/continentaal model: sociale rechten gebaseerd op prestatie/verdienste/productiviteit (vgl. met
onze sociale zekerheid)
o Decommodificatie is gemiddeld
o Gebaseerd op basis van prestaties. Voor wat hoort wat, je krijgt iets in de plaats maar er staat iets
tegenover.
SOCIAALDEMOCRATISCHE WELVAARTSSTATEN