SOCIOLOGIE VAN MEDIA EN ICT
H1 - Inleiding
Mediasociologie: relatie tussen media en maatschappij
We leven niet naast elkaar, maar met elkaar (interacties tussen mensen)
à In dit vak: mensen leven samen in bepaalde instituties (vb. gezin, geloof, klaslokaal, economie,
politiek)
à Media is een sociaal institutie die invloed heeft op de andere instituties.
Sociale structuur = het georganiseerde, onderliggende patroon van sociale relaties en sociale instituties
die de samenleving vormen.
Sociale categorie = mensen die een bepaalde kenmerken delen
vb. geslacht geloof, leeftijd beroep
Sociale institutie = door de samenleving ontworpen en opgelegde handelspatronen
vb. gezin, onderwijs, religie, economie, politiek, media
à Ordenen de samenleving door het vervullen van essentiële functies
Mediapsychologische benadering: het individu
- Wat trekt een indvidu aan in apps?
- Wat is de psycho-sociale inpact van apps?
Mediasociologische benadering:
- Waar komt het fenomeen vandaag?
- Welke sociale groepen maken er gebruik van?
- Wat is impact op het sociale construct ‘dating’, ‘relatie’?
Mediasociologie = de studie van de relatie tussen media en maatschappij.
Begrijpen rol media in de samenleving:
1. Media als vormende kracht: media hebben impact op vorm en richting van verandering in de
samenleving.
vb. geweld in de samenleving, beelden van seksualiteit, politieke denkbeelden (polarisering)
2. Media als afspiegeling: media vormen doorgeefluik van wat in samenleving ‘leeft’
vb. geweld in de samenleving, beelden van seksualiteit, politieke denkbeelden (polarisering)
3. Media als representatie: een wisselwerking
- Inhoud van media niet uit de lucht gegrepen.
- Media-inhouden hebben (soms) een impact op individuen en de samenleving.
- Evenmin resultaat van neutraal proces: actieve selectie en constructie.
Ilustratie: American Sniper (Paul Rieckhoff & Noam Chomsky)
à Zie PPT
1
,Historische relatie tussen mediastudies en sociologie:
Dus... Mediasociologie als bestuderen van media binnen sociale structuur, i.e. wisselwerking met andere
sociale instituties.
Origine mediasociologie:
- Sociologie mee aan de wieg van communicatiewetenschappen
- Evolutie naar sociale psychologie: effect op individu
- Verzelfstandiging van communicatiewetenschappen
- Sociologie als permanente bron van inspiratie
- Mediasociologie als zelfstandig ontwikkelende sub-discipline
Sociologie van de moderne maatschappij:
- Sociologie gevoed door besef historische evolutie van samenlevingen.
- Voortdurende, niet-lineaire sociale verandering – sociale/sociologische processen.
Illustratie: Klimaatdebat
Techno-optimisten (cf. modernisme) vs. eco-pessimisten (cf. postmodernisme)
Sociologische sociale meta-processen: fiodaal naar moderne samenleving
Industrialisering:
- Begin 18de eeuw in Groot-Brittannië en West-Europa
- Fundamentele technologische ontwikkelingen
- Impact op talloze aspecten van het dagelijkse leven
2
,Urbanisering:
- Hand in hand met industrialisering (steeds meer steden gebouwd)
- Van hechte, rurale gemeenschappen naar stedelijke associatie
- Individualisering, ontheemding?
Bureaucratisering:
- Hiërarchische organisatie op basis van formele en gestandaardiseerde regels, procedures en
aanspreekpunten
- Verbonden met complexiteit van moderne samenlevingen: efficiëntie
- Onpersoonlijke samenleving?
Kapitalisme:
- Wijze van economische organisatie: winstmaximalisatie en groei
- Verschillende visies: van uitbuiting en ongelijkheid (Marx) tot zelfontplooiing en innovatie
(Weber)
Consumentisme:
- Way of life: persoonlijke voldoening en motor van kapitalisme/groei
- Doorheen 20e eeuw: van beperkte elite tot een zo breed mogelijk consumentenpubliek
- Persoonlijke voldoening en ondersteuning kapitalisme/groei
- Economische uitbuiting en ecologische schade?
Globalisering:
- Verkleinen afstand tussen verspreide populaties
- Transnationale, globale karakter van hoog-moderne samenlevingen (“the world is a global
village” – McLuhan)
- Volgens verschillende dimensies: cultureel, politiek, economisch
RECAP:
Mediasociologie:
1. Niet zozeer het gericht op het individu – ondanks belang biografie.
2. Sociale structuur brengt orde, maar varieert in tijd en ruimte.
3. We beschouwen media als categorie van sociale instituties.
4. Relatie tussen media en maatschappij als een wisselwerking.
5. Specifieke historische status ten aanzien van sociologie en communicatiewetenschappen.
6. Evolutie van feodale naar moderne samenleving via sociologische metaprocessen.
3
, H1 - Inleiding (toepassingen)
Oefening 1: PRO/CONTRA alomtegenwoordigheid voetbal
Media als afspiegeling Media als vormende kracht
Het is logisch dat er veel voetbal is op tv, aandacht voor voetbal op televisie kan
PRO want dit is de meest beoefende sport in ervoor zorgen dat nog meer mensen gaan
Vlaanderen. En komt daardoor veel voor voetballen.
in de media.
De VRT moet een afspiegeling zijn van de Juist die aandacht voor voetbal zorgt ervoor
samenleving en dus ook van ALLE sporten dat meer mensen gaa voetballen (en dat
CONTRA in de samenleving. gaat ten koste van andere sporten). Als men
dus minder bekende sporten meer in beeld
brengt, dan worden die ook belangrijker.
Oefening 2: TikTok als afspiegeling?
Officieel wel: TikTok ‘gelooft’ dat ‘idere individu wil tot informatie, zich wil uiten, en daarbij gezien en
gewaardeerd wil worden door de rest van de wereld’.
Echter in de praktijk:
- Algoritmes filteren bepaalde zaken eruit (vb. geweld, porno)
- Menselijke moderatie doet de rest.
4