SAMENVATTING RECHT
DEEL 1: INLEIDING TOT HET RECHT
1. Algemene inleiding
Verantwoording
• Recht is zaak v alle burgers
• Iedereen wordt met het recht geconfronteerd (geflitst = strafrechtelijke vervolging, scheiding, belastingen,
arbeidsovereenkomst)e
• Recht ≠ moraal
o Moraal = gericht op geestelijke vervolmaking
o Oorsprong bij mens, niet gemeenschap
o Bestaat uit algemene richtlijnen die bij niet-naleving gesanctioneerd worden door slecht geweten
o Soms wel juridisch als moreel
▪ Niet doden, niet stelen
o Conflicten tss moreel & wet
▪ Abortuswet
▪ Euthanasiewet
▪ Belastingswet (deel wordt gebruikt voor militaire doeleinden)
• Recht ≠ godsdienstige regels
o Wel invloed op recht:
▪ Zondag = rustdag
▪ Betaalde feestdag ➔ Christelijke feestdagen (Kerstmis, …)
Wat is het recht? (➔ toepassen, niet lett kennen)
• Een geheel v algemeen geldende normatieve regels
o Verbodsbepalingen – gebodsbepalingen – normen die toelating bevatten – organieke regels
o Dwingend recht – aanvullend recht
o Algemene normen – individuele normen
• Normen die de ordening vh maatschappelijke leven beogen
• Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
• Afdwingbare normen (=via de wet recht hebben op en kunnen opeisen)
Verbodsbepaling
➔bepaling die (iets) verbiedt of ontzegt bv.: geen misdrijf plegen, diefstal, fraude, door rood rijden
Gebodsbepaling
➔iets wat je moet doen bv.: aangifte bij geboorte
Normen die toelating bevatten
➔als eigenaar v goed mag je ermee doen wat je wil, men mag niets ondernemen waardoor je verhinderd wordt je
eigendomsrecht vreedzaam uit te oefenen (bv.: huis verhuren, afbreken, verkopen)
Organieke regels
➔organisatie v onze staat bv.: verkiezingen
Dwingend recht
➔partijen mogen niet afwijken
Dwingend recht v openbare orde
➔ziet toe op normen en waarden zoals deze door de publieke autoriteiten zijn vastgelegd
➔bv.: strafrecht, u kan geen overeenkomst met iem sluiten om te bepalen dat bepaalde misdrijven onderling
toegelaten zijn
➔bv.: tienjarige aansprakelijkheid v aannemers en architecten, hiervan kan u niet afwijken in een overeenkomst
omdat deze regel zodanig v maatschappelijk belang is
1
,Goede zeden
➔houdt in wat de samenleving moreel acceptabel vindt (onbehoorlijk, onethisch, onbetamelijk?)
➔verschilt v tijd tot tijd
➔een overeenkomst die in strijd is met goede zeden is nietig
➔bv.: openbaar dronkenschap
Ter bescherming vd zwakken
➔rechtsregel die is vastgesteld ter bescherming van een partij die door de wet als zwakker wordt gehouden
➔bv.: kinderarbeid
Aanvullend recht
➔partijen kunnen afwijken
➔rechtsregels die van kracht zijn als partijen ter zake niets zijn overeengekomen en die de overeenkomst aanvullen
➔bronnen AR: wet, gewoonte, onvoorziene omstandigheden, redelijkheid, billijkheid
Algemene normen
➔een rechtsregel is een algemene rechtsnorm. Het is een algemene bepaling ih recht die in beginsel een bindende
werking heeft
Individuele normen
➔normen die voortvloeien uit besluiten gericht tot individuele gevallen, bv.: vergunningen en rechterlijke
uitspraken
➔hebben ook verbindende werking, maar alleen voor de betreffende personen
Regels opgesteld door de overheid
Alle gewesten & alle gemeenschappen maken geen wetten, ze maken decreten Wetgevende
!!UITZONDERING: Brussel maakt ordonanties instrumenten
Details decreten of ordonanties ➔ noemen we besluiten
Geen rechtsregel
➔niet maatschappelijk leven
➔niet door de staat
➔niet afdwingbaar
2
, 2. Indelingen van het recht
1) Privaat recht: regelt de verhouding tss burgers onderling
o Burgerlijk recht
o Familie- en jeugdrecht
o Erfrecht
o Arbeidsrecht
o Sociaal-zekerheidsrecht
o Huurrecht
o Vermogensrecht
o Handelsrecht
o Aansprakelijkheidrecht
2) Publiek recht: regelt algemene belangen & heeft betrekkeing op de inrichting, werking & onderlingne
verhouding vd overheidsorganen & op verhouding vd overheid tss burgers ➔ burgers tov overheid
o Staatsrecht = grondwettelijk recht
o Onderwijsrecht
o Mediarecht
o Strafrecht
o Administratief recht (vergunningen, …)
o Fiscaal recht (belastingen)
3) Gemengde rechtstakken
o Sociaal recht = arbeidsrecht (privaat recht) & sociale zekerheidsrecht (publiek recht)
o Groeipakket = kinderbijslag
o Ondernemingsrecht
o Economisch recht
o Procesrecht (bv.: trouwen kan je niet zomaar onder jullie 2, er moet burgemeester bijkomen, …)
Internationaal recht
➔verdragen, Europees recht
➔voorzitster Europese Unie: Ursula Von Der Leyen
➔voorzitter raad v Europese Unie: Charles Michel
Nationaal recht
➔rechtsregels die tot stand komen door federale overheid,gemeenschappen & gewesten &provincies & gemeenten
Objectief recht
➔geheel v normen die de menselijke activiteiten, de onderlinge verhouding tss mensen en hun verhouding tot
gemeenschap regelen
➔recht zoals het op papier staat
3
, Subjectief recht
➔aanspraken die een persoon tov een ander laat gelden
➔saaie objectief recht wordt toegepast op subjecten (=personen)
• Rechtsmisbruik: subjectieve rechten mogen niet onbeperkt worden aangewend
Iedereen die rechten heeft, kan zijn rechten laten gelden. Je mag daar echter niet in overdrijven. Indien je een recht slechts uitoefent om iemand te benadelen, spreekt
men van rechtsmisbruik. Het voordeel dat je verkrijgt door jouw recht uit te oefenen staat dan niet in verhouding met het nadeel dat je veroorzaakt aan de andere partij.
Een voorbeeld van rechtsmisbruik kan men terugvinden in volgend voorbeeld: Een persoon die zonder het te beseffen een muur bouwt op de grond van zijn buur.
Natuurlijk kan de buur zijn eigendomsrecht laten gelden, maar hij mag zijn recht niet uitoefenen om iemand te schaden. Indien hij 20 jaar wacht en dan pas de afbraak
vordert, zou de rechter kunnen oordelen dat het om rechtsmisbruik gaat.
Vorderingsrechten, zakelijke rechten, intellectuele rechten ➔ vermogensrechten: hebben invloed op vermogen
Vorderingsrechten
➔altijd tss personen bv.: je vriendin leent je 50 EUR omdat je je geld niet bij hebt, huren v kot (jij betaalt en in ruil
krijg je toegang tot kot), kopen v broodje (jij betaalt iets en in ruil krijg je broodje)
Zakelijke rechten
➔altijd tss zaak en persoon bv.: eigendomsrecht
Intellectuele rechten
➔recht dat je claimt op een intellectueel concept bv.: muziek dat je maakt, boeken die je schrijft, uitvinding die je
maakt
Persoonlijkheidsrechten id ruime zin: persoonlijkheidsrechten, familierechten
Persoonlijkheidsrecht
➔bv.: privacy recht, recht op onderwijs, recht op onderdak, recht op vrije meningsuiting
Familierechten
➔familiale context bv.: recht om te huwen, recht om te scheiden, recht op afstamming (opzoeken v biologische
ouders), recht op onderhoud
Materieel – formeel recht
Materieel recht
➔regels die rechten toekennen en plichten opleggen, hoe rechtspersonen zich naar elkaar moeten gedragen
Formeel recht = procesrecht
➔geeft aan hoe de naleving vh materiële recht verzekerd kan worden, wijze waaro materieel recht wordt
gehandhaafd
Familieverlating: wnr je je onderhoudsgeld/ alimentatiegeld niet
betaalt
1) Burgerlijkprocesrecht, privaat recht
2) Burgerlijkprocesrecht, privaat recht
3) Socialezekerheidsrecht, publiek recht
4) Burgerlijkprocesrecht, privaat recht
5) Burgerlijkprocesrecht, privaat recht/ strafprocesrecht, publiek recht
6) Strafrecht, publiek recht
4
