BIDENTITEIT VOOR SOCIAAL WERK
Wat is sociaal werk?
Sociaal werk heeft een grote verscheidenheid
In praktijken, professionals, functies en opleidingen
De verscheidenheid maakt het moeilijk om duidelijk te maken wat SW is
Er zijn verschillenden vormen van identificatie
Ze kunnen zich identificeren aan de hand van verschillende organisaties (“ik werk in een OCMW”
Ze kunnen zich identificeren vanuit hun functie ( “ik ben vormingswerker)
Ze kunnen zich identificeren vanuit hun doelgroep (“ik werk met vluchtelingen”)
De sociale werkboom
Doel van deze boom: identiteit van het sociaal werk in een bepaald beeld plaatsen
De boom is verdeeld in:
Wortels: strijd arbeid en kapitaal
Kruin: verschillende disciplines, organisaties bij elkaar (psychologen, sociaal werkers,
orthopedagogen,…)
Stam: ondanks de diversiteit, hebben we gemeenschappelijke
vaardigheden/kennissen/blikken/visies.
Takken verstrengelen: dat zijn verschillende organisaties die samenkomen, ze gaan kijken wie de
beste ondersteuning heeft. Die beste ondersteuning gaat er voor zorgen dat mensen op de juiste
plek komen te staan
Er is een constante verandering in de samenleving : wanneer samenleving veranderd sociaal
werk veranderd (bv. energiecrisissen SW houdt zich er mee bezig, SW is een 1e aanspreekpunt die in actie schiet. Ze moeten nieuwe
methodieken gebruiken om problemen op te lossen)
SW veranderd omdat ze steeds nieuwe methodieken gebruiken
Gemeenschappelijke stam
Alles wat gemeenschappelijk is aan SW
Competentieprofiel; wat moeten afgestudeerde sociaal werkers kunnen?
Waarom: solidariteit versterken, sociale rechtvaardigheid leren
Hoe; krachtgericht werken, methodisch werken, agogisch handelen (mensen naar verandering brengen) sociaal werkers moeten iets doen
aan een bepaalde situatie.
Je moet netwerken kunnen bouwen/versterken, mensen in contact kunnen brengen met organisaties.
Wat; mondeling en schriftelijk, kritisch kunnen kijken naar jezelf en samenleving, doelgericht kunnen werken en reflecteren
Een globale definitie
8
Sociaal werk is sterk verbonden met de samenleving, als de samenleving veranderd het sociaal werk.
Tijdsgebonden 10 jaar geleden zag de samenleving er anders uit
Geografisch bepalend In België en Amerika is de samenleving anders
100 jaar geleden andere GLOBALE definitie
Op de dag van vandaag moet SW gecertificeerd kunnen worden met een definitie. De eerste definities waren meer internationaal (jaren
geleden) en breder – de definitie NU is heel individu gericht
1
,SW staat in relatie tot de samenleving
Groeiende sociale en economische ongelijkheid
Waardigheid en waarde van mensen
Duurzaamheid van het milieu en de gemeenschap
Belang van menselijke relaties
De huidige globale definitie
Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en
bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve sociale verantwoordelijkheid en respect voor vormen van
diversiteit staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale- en menswetenschappen en inheemse of lokale vormen van
kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.’
De wortels van de sociaalwerkboom – Belang van een historisch perspectief
Belangrijk voor ontwikkeling van professionele identiteit
Helpt sociale zaken te verklaren en in perspectief te brengen
Geschiedenis van SW : beroepsgeschiedenis, evolutie van doelgroepen, werkterreinen en methoden en visies, pioniers
Geschiedenis voor SW : maatschappelijke ontwikkelingen en hoe die het sociaal werk hebben beïnvloedt Je kan er een onderscheid van
maken maar ook niet zo sterk
Ontwikkelingen in de 18e eeuw
Verlichting Romantiek
Franse revolutie (Liberté, egalité en Franternité)
De verlichting Verstand Gevoel
De romantiek Wetenschap Geloof
Techniek Creativiteit en intuïtie
orde Natuur
Ontwikkelingen in de 19e eeuw
Mensen werden afhankelijk van de fabrieken geleid tot veel maatschappelijke problemen
We gaan vooruit met de techniek
Vandaag de dag zitten we tussen alle digitalen
In de 18e eeuw zijn er veel fabrieken ontstaan
De sociale kwestie = Sociale uitwassen van de snel industrialiserende, kapitalistische samenleving
= Gaat over het ellendige werk en levensomstandigheden van de 19e -eeuwse fabrieksarbeider
DE ARBEIDSBEWEGING
Arbeiders gingen zich verzetten
Ze wouden hun eigen ambacht beschermen
Ze gingen over tot geweld of saboteerden machines
MAAR veel vaker organiseerden ze zich op een vreedzame manier (mutualiteiten, vakbonden, coöperaties en sociaal-culturele
verenigingen)
1. Maatschappijen van onderlinge bijstand
Verzekeringslogica ; voor ziekte, ongeval, ouderdom of overlijden
2. Vakbonden
Samenscholingsverbod tussen mensen met hetzelfde beroep, dus geheime weerstandskassen
1857 de eerste echte vakbond
3. Coöperaties
Economische samenwerkingsverbanden van en voor arbeiders; je wordt lid en betaalt een bijdrage
Bv. bakkers, schoenmakers, apothekers
Vooruit (= één van de meest legendarische coöperaties) bakker coöperatie: hierbij konden ze levensmiddel verschaffen
4. Volkswegen
Bevatte diverse sociaal-culturele verenigingen met een educatief en/of animatief karakter (bv. toneelclubs,
jeugdbewegingen,..) divers, voor mannen en vrouwen en jeugden
SOCIALE KWESTIE PROBLEMEN WERDEN ZO STERK DAT ER VANBOVEN EN ONDER ACTIE TEGENKOMT: VERZETTEN EN ORGANISEREN
2
, De founding mothers
Vrouwen spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van het sociaak werk beroep
1864 Volkshuisvesting als
scharnier in de sociale
hulpverlening
Ontstaan FRIENDLY VISITERS : burgervrouwen die in hun vrije tijd kwetsbare gezinnen gingen bezoeken
Bv. op huisbezoek bij armen om hen te voorzien van hulp in natura, wat elementaire ziekenzorg, goede raad brengen
Friendly visitors zijn zich gaan organiseren/bundelen
Mary Richmond Jane Adams Octavia Hill
Social casework Settlement movement Srttlement movement
Individuele psychosociale Groepswerk en buurt- en Groepswerk en buurt- en
hulpverlening opbouwwerk opbouwwerk
Ze omschreef social casework als : De basis gelegd bij huizen waar De basis gelegd bij huizen waar
“Het verbeteren van de wisselwerking verschillende activiteiten werden verschillende activiteiten werden
tussen de mens en de omgeving” aangeboden voor groepen met aangeboden voor groepen met
zwakke mensen zwakke mensen
Er waren 2 dingen belangrijk Vormingen Vormingen
De krachten van de client Voordrachten Voordrachten
mobiliseren Leergangen Leergangen
Leefomgeving van de Er was ook ruimte voor Er was ook ruimte voor
hulpvrager toegankelijker Animatie Animatie
maken Ontmoeting Ontmoeting
Sociaal werk is veel meer dan Ontspanning (muziek, Ontspanning (muziek,
individuele problemen oplossen, toneel, leeszalen,…) toneel, leeszalen,…)
het staat evengoed voor
“krachtgericht werken”
(empowerment)
Ontstaan van de verzorgingsstaat
Reactie van onderop (arbeiders, vrouwen en Vlamingen) maar ook via bovenop (de staat)
De overheid kon de ogen niet blijven sluiten voor de arbeidsproblemen
Ze konden de klassieke taken zoals; zorgen voor de openbare orde, toezien op de naleving van de wet niet beperkt
konden blijven
Ze moesten zich OOK gaan bezighouden met de zaken van algemeen welzijn en welvaart;
- Onderwijs
- Armenzorg
- Ziekenzorg
De overheid evolueerde van een nachtwakersstaat tot een verzorgingsstaat
Vandaag de dag: onze samenleving wilt voor welzijn en welvaart zorgen maar het disciplinaire,… zorgt ervoor dat
mensen niet gaan profiteren dat willen we in onze maatschappij brengen
De huidige globale definitie
3
, SW baseert zich op principes en die principes worden ook onderbouwd door theorieën
Praktijk gebaseerd beroep
Sociaal werk kenmerkt zich door een focus op de praktijk, dus op wat sociaal werkers doen.
Door de toevoeging 'professioneel' of 'professional' suggereren we hogere standaarden
Iemand professioneel noemen, wil bijna automatisch zeggen dat die goed is
MAAR om als beroepsgroep een professie te zijn, liggen de standaarden hoog en vast
De vraag die ze afstellen : is SW een beroep of een professie????? (het is een soort compromie)
Een essentialistische benadering stelt dat
sociaal werk aan X aantal kenmerken moet voldoen wil het een professie zijn.
Die kenmerken verwijzen naar status (professies hebben doorgaans een hogere status, bv. een advocaat of arts)
Een relationele benadering stelt dat
sociaal werk vooral relationeel is
het is pas in interactie met mensen dat duidelijk wordt wat sociaal werk is en waar sociaal werkers voor staan
Doordat het in interactie gebeurt is sociaal werk dus ook veranderlijk.
SW is breed we kunnen onze professie niet mooi aanlijnen (geen kennisbasis)
Bv. arts heeft de professie arts – bij SW is dit onduidelijker (= semi professie) je hebt een duidelijke prioriteit maar moet
zich constant heroriënteren
Nadruk op de praktijk
SW is een praktijk gericht beroep
Bestaat uit opgeleide sociaal werkers
Bestaat uit burgers richten burgerinitiatieven op om de zwakken te helpen
Bestaat uit vrijwilligers
Het gaat hier om een dialectiek
Er wordt veel met elkaar samengewerkt
SW past zich aan de samenleving aan
SOCIALE CONSTRUCTIE maakt dat we constant kunnen vernieuwen
= het is iets dat bestaat als een resultaat van menselijke interactie
gediplomeerden
Sociaal
construct burgers
vrijwilligers MANTELZORGERS
= mensen die zorg nodig hebben (bv.
dimensie, ouderdom,..)
Krijgen hulp aangeboden door
vrijwilligers
4