Crossculturele psychologie
L1, L2, L3, L4, L5, L6, L7, L8, L9, L10, L11, L12, L13, L14
Les 1: Inleiding
Wat is crossculturele psychologie?
Crossculturele psychologie bestudeert het gedrag van een individu in wisselwerking met zijn
culturele omgeving.
Crossculturele psychologie is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op
het menselijk gedrag.
Crossculturele psychologie bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende
redenen voor deze diversiteit.
Crossculturele psychologie is de wetenschappelijke studie van de variatie in menselijk
gedrag, daarbij rekening houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een
culturele context.
We onderzoeken dus cultuurverschillen en –gelijkenissen in psychologische fenomenen
zoals denken, voelen en doen.
Vanaf de jaren 60 kwamen er specifieke wetenschappelijke tijdschriften.
Wundt -> “Where deliberate experimentation ends is where history has experimented on
the behalf of the psychologists.”
Waarom is crosscultureel psychologie belangrijk?
Veel psychologisch onderzoek is WEIRD (white, educated, industrialized, rich, democratic).
Een derde van onze bevolking in België is van buitenlandse herkomst of heeft een
buitenlandse nationaliteit, de bevolking wordt alsmaar diverser.
Ook is het belangrijk om ons bewust te zijn van onze eigen culturele brillen waar we door
heen kijken: We zien vaak hoe cultuur anderen beïnvloed maar bij onszelf zijn we ons hier
vaak niet bewust van. Onze eigen cultuur is zeg maar onzichtbaar.
Een andere belangrijke reden is etnocentrisme tegengaan. Bij etnocentrisme zien we onszelf
als normaal (wij) en zien we andere groepen (zij) als afwijkend.
Etnocentrisme -> De houding waarbij de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur
bewust of onbewust als maatstaf wordt gebruikt om de rest van de wereld te beoordelen.
,De psychologie als wetenschap is zeker niet immuun voor etnocentrisme, het is moeilijk om
dit tegen te gaan.
-> Het kan om een etnocentrische keuze van onderzoeksvragen gaan.
Een voorbeeld hiervan is dat er weinig onderzoek is gedaan naar psychologische gevolgen
van ondervoeding, dit komt natuurlijk doordat we in de rijkere landen (waar dus meer
onderzoek gedaan wordt) minder met hongersnood en ondervoeding te maken krijgen.
-> Het kan om etnocentrische keuzes van concepten of metingen gaan.
Een voorbeeld hiervan is dat we vertekende maten van intelligentie of autonomie
verkrijgen. Omdat andere culturen intelligentie en autonomie anders beschouwen of
bekijken. In individualistische culturen wordt autonomie als een positief kenmerk
beschouwt, maar in collectivistische culturen wordt dit minder gestimuleerd.
-> Het kan om een etnocentrische interpretatie van de bevindingen gaan.
Een voorbeeld hiervan is dat we in België vooral een klimaat van positieve parenting als
norm zien. Men focust op het welzijn van kinderen en een goede ontwikkeling. Dit betekent
natuurlijk niet dat het in alle gezinnen gebeurt, maar ouders die hun kinderen mishandelen
zouden hier harder gestraft worden, dan bijvoorbeeld in landen zoals Congo. Als men in
België openlijk praat over dat ze hun kind gaan uithuwelijken, wordt dit vast door de meeste
heel raar opgevat, terwijl dit in andere landen normaal zou zijn, dat bedoelt men met de
norm.
Etnocentrisme maakt generalisatie van onderzoeken dus een stuk moeilijker.
Het belang van crossculturele psychologie is om waardering en respect te creëeren
tegenover andere culturen. Het is belangrijk om er altijd bewust van te zijn dat cultuur een
gevoelig onderwerp kan zijn bij anderen.
Wees er alert op dat we binnen dit vakgebied gemiddelden en veralgemeningen gebruiken.
Let dus op voor generalisatie en essentialisme.
Les 2: Cultuur
Wat is cultuur?
Er zijn honderden definities van cultuur. Als we in brede zin spreken over cultuur, gaat het
over natuur tegenover cultuur, datgene wat de mens schept. Als we in enge zin spreken
over cultuur, gaat het over kunstuitingen, de bedrijfscultuur, jongerencultuur...
Cultuur is een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal,
wetten, gebruiken en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat.
,Cultuur is het deel in de menselijke omgeving dat door de mens gemaakt is: het bestaat uit
enerzijds materie (objectief aspect) en anderzijds imaterie (subjectief aspect).
Hofstede -> Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de leden van één groep of
categorie mensen onderscheidt van die van een andere.
Er zijn ook verschillende onion-models die gebruikt worden in de crossculturele psychologie.
Cultuur is een door de gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, attitudes,
ideeën, gedragingen, communicatiemiddelen en het product ervan, die van generatie op
generatie worden overgeleverd.
Wat zijn de verschillende kenmerken van cultuur?
Cultuur is gedeeld, je hebt er meerdere mensen voor nodig, er zijn kenmerken zoals de
mate waarin mensen verschillen binnenin dezelfde cultuur, ook zijn er verschillen tussen
culturen, zoals tight en loose cultures.
Cultuur wordt overgebracht via socialisatie (aangeleerd via sociaal leren). Primaire
socialisatie betreft het gezin, familie en zorgfiguren. Secundaire socialisatie betreft school,
vrienden, werk, hobby’s. Tertiaire socialisatie gaat over de (sociale) media en de
samenleving in het algemeen.
, Cultuur overbrengen en verwerven gebeurt zowel bewust als onbewust.
Enculturatie -> Het proces waarbij cultuurkenmerken worden overgedragen van een
samenleving of een sociale omgeving naar een individu vanaf de geboorte.
Acculturatie -> Het proces waarbij een groep individuen culturele of sociale kenmerken van
een andere groep individuen overneemt.
Cultuur is aangeleerd, en het heeft invloed op onze natuur. Onze hersenen zijn ook een deel
van onze menselijke natuur, maar (culturele) ervaringen vormen onze hersenen verder (vb
taxi-chauffeurs in Londen).
Ook is cultuur dynamisch, onze cultuur beïnvloedt ons gedrag, maar ons gedrag kan
eveneens de cultuur beïnvloeden. Zo kan een nieuwe (sub)cultuur zich soms snel vormen.
Cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, socio-politieke en
biologische factoren (cultuur is adaptief).
Ecocultureel perspectief -> De ecologische omgeving waarin mensen functioneren, is van
invloed op de cultuur.
In hoeverre heeft cultuur een invloed op onze psychologie?
Het absolutisme/ het universalisme (algemene psychologie) -> Volgens het absolutisme
wordt psychologie niet beïnvloed door de culturele context, het absolutisme heeft een
extreem universele aanpak, men onderzoekt psychologische functies die geheel cultuurvrij
zijn.
Het relativisme (cultuurpsychologie) -> Volgens het relativisme bestaat er geen contextvrije
psychologie. Volgens het relativisme maakt iedereen deel van één of meerdere culturen.
Het relativisme verklaart dat menselijke psychologie slechts begrepen kan worden binnen
de context van de cultuur waarin het verschijnt.
De crossculturele psychologie weet dat de waarheid ergens in het midden ligt. We focussen
op een gematigd absolutisme en een gematigd relativisme, we onderzoeken wat de
verschillen en gelijkenissen zijn en brengen deze twee benaderingen samen, om een
completer beeld te verkrijgen.
Les 3: Algemene onderzoeksmethoden
Crossculturele psychologie onderzoekt de mate waarin mensen van verschillende culturen
gelijkenissen en verschillen vertonen in hun denken, voelen en doen.
Samenstelling van de steekproef
