Minor dyslexie signaleren en begeleiding. uitgewerkte HC van blok A en B voor de TOETS.
118 vues 5 fois vendu
Cours
Toets hoorcolleges incl. gesproken tekst deel A+B
Établissement
Hogeschool Utrecht (HU)
Dit document is een uitwerking van alle hoorcolleges die nodig zijn voor de 1e theorietoets van de minor Dyslexie signaleren en begeleiden. Deze wordt in blok A+B gegeven. Inclusief een uitwerking van de gesproken tekst.
Definitie
Dyslexie is een lees en/of spellingprobleem dat ernstig en hardnekkig is en dat gedifferentieerd
dient te worden van laaggeletterdheid als gevolgd van een gebrekkig onderwijsaanbod en als gevolg
van een bredere omgevings- neurologische- sensorische- en/of gedragsproblematiek.
*DSM: Bovenstaande definitie is gebaseerd op de DSM-5. Een handboek waarin o.a. de internationale
definitie van een leerstoornis wordt beschreven. Dyslexie en dyscalculie worden niet afzonderlijk
genoemd in de DSM-5. Dyslexie gaat om een ernstig en hardnekkig lees- en spellingsprobleem, dat
niet verklaard kan worden vanuit andere factoren zoals bv. slecht onderwijs of andere stoornissen.
Voor overige met een laag lees/spellingsniveau wordt er gesproken over een leerachterstand. Vanaf
16 jaar spreek je over laaggeletterdheid. Hiermee kan het lees en/of spellingprobleem net zo ernstig
zijn als bij dyslexie. Er is sprake van hardnekkigheid. Maar wanneer er wel goed onderwijs wordt
gegeven wordt de achterstand mogelijk kleiner.
Dyslexie vaststellen
- BVRD. Brede Vakinhoudelijke Richtlijn Dyslexie. → Vaststellen dyslexie basisschool.
- PDDB 3.0 → Protocol Dyslexie Diagnose en Behandeling. → Voor diagnostica.
Diagnose ernstige dyslexie: Geeft toegang tot de vergoede behandeling.
* Hoe dyslexie wordt vastgesteld wordt beschreven in de Brede Vakinhoudelijke Richtlijn Dyslexie. Dit
kan gebruikt worden op basisscholen. Voor diagnostica is een aanvullend protocol beschikbaar, het
PDDB: Protocol Dyslexie Diagnose en Behandeling. Als iemand voldoet aan de criteria van de PDDB
kan de diagnose ‘Ernstige dyslexie’ worden vastgesteld. Deze diagnose geeft toegang tot een
vergoede behandeling.
Soms is er sprake van dyslexie, maar niet van ernstige dyslexie, waardoor iemand niet in aanmerking
komt voor een vergoeding.
Diagnose: vier criteria
Criteria 1: Moeite met aanleren en gebruiken van lees en spellingsvaardigheden, zoals blijkt uit de
persistente aanwezigheid van minstens één van de volgende symptomen gedurende minstens 6
maanden, ondanks interventies gericht op deze moeilijkheden.
- Moeite met accurate of vloeiende woordherkenning: slecht decoderen.
- Moeite met spelling.
Criteria 2: De betreffende schoolse vaardigheden zijn substantieel en meetbaar slechter ontwikkeld
dan gezien de kalenderleeftijd verwacht mag worden en hebben een significant negatieve invloed op
de schoolresultaten en werkprestaties.
Criteria 3: De leerproblemen beginnen tijdens de schooljaren, maar worden soms pas manifest op
het moment dat de betreffende schoolse vaardigheden zwaarder belast worden dan de betrokkene
met zijn beperkte vermogens aankan.
Criteria 4: De leerproblemen kunnen niet beter verklaard worden door verstandelijke beperkingen,
niet-gecorrigeerde visus-of gehoorstoornissen, andere psychische of neurologische stoornissen,
psychosociale tegenslagen, gebrekkige beheersing van de taal waarin het onderwijs gegeven wordt,
of inadequaat onderricht.
* Om de diagnose vast te stellen worden een viertal criteria aangehouden. 1 omschrijft waar de
problemen zich voordoen: in het aanleren en gebruiken van je lees en spellingsvaardigheden. Met
decoderen wordt het hakken en plakken bedoelt. Resistent = ondanks extra oefening en begeleiding
treedt geen verbetering op. Alleen moeite met spelling lijdt doorgaans niet tot de diagnose ED.
Het probleem ontstaat op de basisschool. Soms duurt het lang voordat het zichtbaar wordt. Er kan bv.
zoveel tijd uitgaan naar het decoderen, waardoor er geen ruimte is voor begrijpend lezen.
,Samengevat
• Hardnekkig en resistent probleem op woordniveau.
• Ernstige achterstand.
• Begint bij de start van het lezen en spellen.
• Exclusiefactoren.
* Samengevat bevindt het niveau van technisch lezen op woordniveau en de spellingvaardigheid zich
binnen de 10% van de laagst scorende. Het lees en/of spellingprobleem is hardnekkig, persistent
(volhardend) en resistent voor adequate instructie en interventie. Dit wil zeggen: extra begeleiding,
behandeling en alternatieve verklaringen kunnen worden uitgesloten of bieden geen adequate
verklaring voor de vastgestelde ernstige lees en of spellingproblemen.
Stappen in het diagnostisch proces
- Klachten en probleemanalyse. → Ernst en hardnekkigheid wordt bepaald.
- Verklaringsanalyse. → Factoren die bijdragen aan het ontstaan en blijven.
- Indicatieanalyse. → Onderzoek wordt vertaald in behandeladviezen.
Klacht- en probleemanalyse
Tijdens de klacht- en probleemanalyse moet de diagnosticus drie vragen beantwoorden:
1. Is eer sprake van een significante achterstand op het gebied van lezen en/of spellen?
2. Is er sprake van een persistente achterstand en didactische resistentie?
3. Is er sprake van exclusiefactoren? Dit wil zeggen: in hoeverre kunnen achterstand en
resistentie verklaard worden door omgevingsfactoren of meer algemene individuele
factoren?
*Start op school, waarbij binnen een intake vragen worden gesteld. Alle informatie wordt genoteerd
in het leerlingvolgsysteem. Enkel een volledig dossier wordt in behandeling genomen.
Criterium van achterstand
Jeugdigen die tot de zwakste 10% van hun leeftijdscohort behoren op een genormeerde lees en/of
spellingtest, hebben een significante achterstand.
Criterium van didactische resistentie
- De achterstand is persistent indien deze is aangetoond gedurende een periode van drie
opeenvolgende meetmomenten. (3x op een rij een resultaat dat hoort bij de laagste 10%)
- Er is sprake van hardnekkigheid indien tijdens deze aaneengesloten periode (meetmomenten) door
de school gedurende minimaal twee perioden extra instructie, interventies op ondersteuningsniveau
3 zijn aangeboden. De diagnosticus dient na te gaan of de school deze taak naar behoren heeft
uitgevoerd. Belangrijk is dat de school adequate, evidence- based/informed interventies heeft
aangeboden. Het vaststellen van didactische resistentie veronderstelt immers dat adequate instructie
of interventie niet of onvoldoende helpen.
Criterium van exclusiefactoren
- Als sprake is van achterstand en didactische resistentie, dan is de belangrijkste vervolgvraag in welke
mate deze het gevolg zijn van specifieke, binnen de jeugdige gelegen factoren.
- Dit kan niet direct worden vastgesteld. Daarom wordt gekozen voor een indirecte manier, namelijk
door het uitsluiten van omgevingsfactoren en algemene persoonsfactoren die een negatieve invloed
hebben op het leren lezen en spellen.
- Door de aanwezigheid van één of meer van deze exclusiefactoren kan een cliënt onvoldoende
gelegenheid (omgevingsfactoren) of mogelijkheden (algemene cliëntfactoren) hebben om een
vaardigheid op te doen.
,*De eerste signalering is op school. De school moet kunnen aantonen dat er sprake is van een
significante achterstand. BV: Een leerling uit groep 4 behoort bij de toetsen die afgenomen worden in
groep 4 tot de laagste 10% scorende leerlingen. Daarnaast moet de school aantonen dat er sprake is
van didactische resistentie. Op zijn vroegst kan in januari van groep 4 worden aangetoond dat er
sprake is van persistentie. De school moet aantonen dat ze goed onderwijs hebben gegeven op de
verschillende onderwijsniveaus. Anders zal een diagnosticus geen dyslexie vaststellen. Ook andere
factoren zoals ADHD, welke invloed kunnen hebben op de score, worden meegenomen.
Verklaringsanalyse 1
In deze stap van het diagnostisch proces wordt getracht onderliggende (cognitieve) tekorten te
identificeren die geassocieerd zijn met het ontstaan van lees- en spellingproblemen.
Met andere woorden: Komen tot een samenhangend beeld van de factoren die ten grondslag liggen
aan de stoornis. Kan het gevolg zijn van diverse (combinaties) van stoornissen in onderliggende
cognitieve processen.
Model van het Intergenerationeel Meervoud Tekort
*Om ED te kunnen vaststellen is veel onderzoek nodig. Het is een zeer complex proces. Om een beeld
te geven van factoren die ten grondslag kunnen liggen aan de stoornis, zie je het model van
Intergenerationeel Meervoudig Tekort, Pennington. (Dit is dyslexie blz. 33). Er is geen sprake van een
eenvoudige oorzaak en gevolgrelaties, maar van meervoudige tekorten in de informatieverwerking
die in wisselwerking met de omgeving en in verschillende combinaties de kans op de stoornis
vergroten. In de meeste gevallen speelt erfelijkheid een grote rol bij het ontstaan van dyslexie. Of en
hoe de dyslexie zich openbaart is afhankelijk van de wisselwerking met de omgeving. Naast
risicofactoren, zoals dyslexie in de familie, zijn er ook factoren die het risico op ED kunnen verkleinen.
Denk aan preventief handelen, een talige omgeving en goed onderwijs. Er is voortdurend sprake van
een wisselwerking met de omgeving.
Verklaringsanalyse 2
Bij onderzoek naar DE verklaring van dyslexie zijn er steeds evenveel onderzoeken die de hypotheses
ontkrachten als onderzoeken die ze bevestigen.
- Er is geen eensgezindheid, onderzoek is nog volop in ontwikkeling.
- DE toets om aan te tonen dat er sprake is van dyslexie bestaat (nog) niet.
- Meest onderbouwde oorzaak: fonologische verwerking.
- Fonologisch bewustzijn. → Omgaan met klanken. Klanken weglaten/ verwisselen.
- Snelheid van benoemen. → De snelheid waarmee een klank kan worden opgeroepen als er
een letter wordt getoond. (klank/ tekenkoppeling)
, Indicatieanalyse
De behandeladviezen zijn gebaseerd op:
- De verklarende analyse en de daarvan afgeleide specifieke pedagogisch-didactische behoeften met
betrekking tot leren lezen en spellen.
- De analyse van de onderwijs- en beroepsbelemmeringen die het gevolg zijn van de dyslexie.
- Het eventuele samengaan van dyslexie met andere gediagnosticeerde leer-, gedrags- en
ontwikkelingsstoornissen (co-morbiditeit).
- De analyse van de (eventuele) gevolgen van dyslexie op het psychosociaal functioneren (secundaire
problemen).
* De laatste stap in het diagnostisch proces is de indicatieanalyse. Verschillende factoren in de
behandeling blijken effectief te zijn. In de behandeladviezen wordt rekening gehouden met
belemmerende en beschermende factoren. De behandeladviezen worden soms bijgesteld,
bijvoorbeeld als een leerling naar het voortgezet onderwijs gaat.
Protocol dyslexie diagnostiek en behandeling (PDDB)
- Classificatie van ernstige dyslexie:
- Er dient voldaan te worden aan één van de volgende drie criteria van ernst:
• -1,5 standaarddeviatie (SD) op Woordlezen en ≤ -1,28 SD op Pseudowoord Lezen. of
• ≤ -1,5 SD op Pseudowoord Lezen en ≤ -1,28 SD op Woordlezen
• ≤ -1,5 SD op Spellen en ≤ -1,28 SD op Woordlezen of
De Jeugdwet voor dyslexiezorg is voor jeugdigen op de basisschool in de leeftijd van 7 t/m 13 jaar.
*Niet alle jeugdigen hebben recht op bekostiging van de dyslexie behandeling vanuit de Jeugdwet.
Leerlingen met ED hebben wel recht op een vergoeding. Om een diagnose ED te krijgen is het niet
voldoende om te behoren tot de 10% groep van laagst-scorende. Het gaat in dit geval om de laagste
6,7% waarvoor vergoede behandeling zal worden geïndiceerd. Dit kan alleen als je uitvalt op lezen of
op lezen en spelling. Leerlingen met enkel spellingsproblemen komen niet in aanmerking voor een
vergoede behandeling, ED. Mogelijk hebben ze wel dyslexie. Alleen leerlingen op de basisschool in de
leeftijd van 7 t/m 13 jaar vallen onder de Jeugdwet in het kader van dyslexiezorg. Bij leerlingen uit het
VO is geen mogelijkheid om gebruik te maken van een vergoede behandeling. Hiermee wordt
impliciet het belang van een goede signalering op de basisschool benadrukt.
Kenmerken/ symptomen van dyslexie
- Uitingsvorm verandert gedurende de levensloop.
- Afhankelijk van schoolse taken: naast het lezen en schrijven kan dyslexie ook invloed hebben op het
aanleren van vreemde talen, het organiseren van huiswerk etc.
- Uitingsvorm is verschillend en niet gelijk voor iedereen met dyslexie.
- Ruime oriëntering noodzakelijk.
* De BVRD paragraaf 1.5 maakt onderscheid tussen primaire en secundaire symptomen op
verschillende leergebieden. De secundaire gevolgen worden beschreven. Van der Leij beschrijft in
hoofdstuk 1 voorbeelden van problemen gerelateerd aan dyslexie.
Je wordt vaardiger en doet meer ervaring op. Je ziet vaak dat studenten en volwassenen
spellingsfouten maken en een traag leestempo hebben. Naast lezen en schrijven kan dyslexie ook
problemen opleveren in aanleren van nieuwe talen, begrijpend lezen en het automatiseren van de
rekenvaardigheden. Het is belangrijk je ruim te oriënteren in je taken, gesprekken met leerlingen en
taakaanpak voordat je een vermoeden van dyslexie uit kan spreken.
Didactische resistentie = Extra, planmatige, intensieve didactische maatregelen en extra
ondersteuning leiden nauwelijks tot een verbetering van de lees-/spellingvaardigheid.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur riannedejong1. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
