HOORCOLLEGE 1 EN 2: ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN TERREINVERKENNING
historiek: van voorwetenschappelijk…
Dagdagelijkse bezigheden
Alledaagse taalgebruik
Filosofische reflecties
Psychologie = is een wetenschap geworden in de 2 e helft vd 19e eeuw
Binnen bepaalde levensfases zijn er bepaalde gedragingen
Filosofische reflecties = Filosofen gingen nadenken over de ontwikkeling bv Descartes
Je hebt 2 stromingen binnen filosofie:
1) De nativisten, “wat heeft de natuur meegegeven aan kinderen, aan mensen.” Volgens hun
ligt de ontwikkeling van mensen vast bij de geboorte = NATURE
2) Empiristen= leggen de nadruk op ervaring. Volgens hun gaan kinderen zich op een bepaalde
manier ontwikkelen door ervaringen dus bv hun opvoeding Een kind is volgens hun een
Tabula Rasa = een wit blad. Een kind wordt volgens hun gevormd door ervaringen =
NURTURE
Nature vs nurture debat
Historiek: naar wetenschappelijk…
Psychologie
o Psychologie = de wetenschap van een gedrag = een studie over hoe iemand zich
gedraagt Wetenschap = op welke manier gaan we gegevens verzamelen zodat het
wetenschappelijk wordt?
o Deze wetenschap is heel moeilijk omdat het intern in een mens zit. Je kan het niet zo
zien op het eerste gezicht
Genetische psychologie
o Genetische psychologie = erfelijkheid bepaald de ontwikkeling van een persoon
(nativisten) totaal geen oog/belang voor de opvoeding.
o Babybiografieën = gedrag van eigen kinderen observeren Systematische
observatie = wetenschappelijk = subjectief omdat het over eigen kinderen gaat
o Recapitulatie theorie: de ontwikkeling van een bepaalde persoon is een snelle
herhaling van een primitieve vorm van een persoon, van een levensvorm naar een
moderne persoon. Alles is genetisch bepaald volgens en zit allemaal in ons.
Ontwikkelingspsychologie
o Nieuwe onderzoekstechnieken
Statistische methodes bv vragenlijst
Empirisch-analytische stroming: algemene wetmatigheden door
onderzoek een aantal dingen vaststellen
Intelligentietest (IQ-test) (Alfred Binet, 1903)
- Gemiddelde IQ = 100
- Tijdens oorlog IQ-test om te bepalen of Europeanen Amerika binnen
mochten
1
Margot Minta
SRW: 2022-2023
ontwikkelingspsychologie
,o Nieuwe impulsen theorievorming
Pedagogische interesse: welke opvoeding speelt een rol in de ontwikkeling
van kinderen
Behaviorisme: ervaring staat centraal, ontwikkeling is een leerproces
(behavioristen)
o Aanpak wetenschappelijk onderzoek
Stap 1: oriënteren (relevante vragen?)
Stap 2: richten (onderzoeksvragen, hypothesen, operationalisering van
begrippen)
Stap 3: plannen (strategie)
Stap 4: verzamelen (systematisch!)
Stap 5: analyseren en concluderen
Stap 6: rapporteren en presenteren
o Soorten onderzoek:
Experiment
- Bv blue/brown eyes experiment: deelt klas op in 2 groepen (blauwe
en bruine ogen). Een groep krijgt meer macht (blauw)
discriminatie tov kinderen met de bruine ogen.
Correlationeel onderzoek = verband tussen 2 dingen zoeken
- Bv klopt het dat kinderen die thuis veel gewelddadige spelletjes
spelen meer agressie tonen op school
Survey = vragenlijst
Observatie
- Rechtreekse bv in een school kinderen observeren
- Onrechtsreekse bv een video kijken van kinderen op school
Case study = soort onderzoek waarbij je een persoon of case gaat
onderzoeken bv de wilde van Aveyron
o Meten van verandering
Longtidunaal onderzoek
- Iemand over een lange tijd onderzoeken, altijd zelfde gedrag
Dwarsdoorsnede onderzoek
- Bepaald moment in de tijd factoren onderzoeken bij verschillende
mensen bv groep van 5 onderzoeken en 10 jaar later andere groep
met dezelfde factoren
Cross-sequenteel onderzoek
- Doorheen de tijd bekijk je dezelfde groep bv om de 5 jaar dezelfde
personen bestuderen
2
Margot Minta
SRW: 2022-2023
ontwikkelingspsychologie
, Levenslooppsychologie
o Levenslang: ook na 18 jaar (was bij ontwikkelingspsychologie niet)
o Link met sociologie, bv:
Mei 1968: naoorloogse sceptische generatie studenten protesten
wekte interesse op bij sociologen vonden dit een interessante groep en
wouden deze bestuderen na hun 18 e
Jaren 1930: massabewegingen in politieke of kerkelijke agenda
o Ouderen:
Wat gebeurd er met een mens als die op pensioen gaat? Welke
veranderingen gebeuren er in het leven?
Pyschogerontologie: onderzoeken wat iemand denkt die gepensioneerd is.
Wat gebeurd er met die mens, hoe beginnen ze te denken, wat veranderd
er?
o Volwassenen
Was vroeger tot je 65ste
Opdeling: jong volwassenen, midden volwassenen en laat volwassenen
o Levensloop
Integratie
Hedendaagse stand van zaken
Wetenschappelijke discipline
o Titel van het OPO: ‘ontwikkelingspsychologie’
de rol van opvoeding gaat ervoor zorgen dat een kind zich op een bepaalde
manier ontwikkeld. De plaats waar je opgroeit speelt ook een belangrijke rol
in jouw groei.
Indeling in fasen
continuïteit = geleidelijk aan, kwantitatief
discontinuïteit = verschillende fases, kwalitatief, aan het einde van elke fase maak je een
crisis mee en als je die hebt doorstaan ga je naar de volgende fase
3
Margot Minta
SRW: 2022-2023
ontwikkelingspsychologie
, visueel:
o trapmodel: in het midden, aan de top (ongv 50 jaar), het je je hoogtepunt bereikt,
gebaseerd op eigen ervaring maar niet wetenschappelijk COMBINATIE
o gelaagd model: fasen niet met elkaar verbonden, vorige laag kan invloed hebben
maar dat is op basis van toeval, niet zinvol wijst niet op een levensdoel bv Freud
denkt adhv gelaagd model DISCONTINU
o lijnmodel: continue verandering, rechte lijn, niet van de ene op de anderE dag
2 theorieën baseren zich op dit model nl behaviorisme en
informatieverwerkingstheorie CONTINU
Continu of discontinu?
o Vele invloeden
o Context
o Uitspraken over gemiddelden, maar ook individuele verschillen
Stagnatie = stilstaan, niet meer vooruitgaan, lijkt alsof ontwikkeling gestopt is
Depressie
Regressie = stap achteruit gaan
Veerkracht
o Gevoelige periodes
stam: begint in de kindertijd, vanaf de geboorte krijg je
dingen mee en die vormen de stam vd verdere
ontwikkeling
takken: hoe ouder, hoe meer vertakkingen er kan
overlapping zijn, maar kan ook heel uniek zijn
4
Margot Minta
SRW: 2022-2023
ontwikkelingspsychologie
,factoren die ontwikkeling sturen
Erfelijkheid
o Zie OPO biologie
Milieu – schema van Urie Bronfenbrenner (1979)
micro, meso, exo, macro en chrono
o Bio-ecologisch
o Erfelijkheid
o Sociale omgeving
5 systemen of niveaus die invloed gaan hebben op jou:
o Microsysteem: dichtste bij jou, meeste invloed bv gezin
o Mesosysteem: iets verder maar nog steeds dicht bv relatie gezin met school en
hobby’s wederzijdse interactie
o Exosysteem: bv invloed werk ouders op jou
o Macrosysteem: bredere maatschappelijke context bv land waarin je opgroeit
o Chrononiveau: tijdsaanduiding
Interactie erfelijkheid en milieu
o Siamese tweeling: niet los te zien van elkaar
o Relatief gewicht van erfelijkheid en milieu
o Invloed van erfelijkheid op milieu
o Invloed van milieu op erfelijkheid
Zelfsturing: bv heb ik zelf gekozen voor deze richting of werd in beïnvloed door ouders,
milieu
Ontwikkelingsdomeinen en -opgaven
Lichamelijke en seksuele
Cognitieve en morele
5
Margot Minta
SRW: 2022-2023
ontwikkelingspsychologie
, Psychologische en sociale
Problemen en beperkingen
Van theorieën tot modellen
Van onderzoeksgegevens naar theorieën en modellen
o Constructie
o Verschillende visies
Grote namen/denkers Bv. Erikson, Piaget
o Hedendaagse modellen: visies op menselijke levensloop
Overzicht modellen
Rijpingsmodel
Milieumodel
Interactionistisch model
Culturele model
Deficitmodel
Veerkrachtmodel
Rijpingsmodel (nature):
o Biologisch
o Epigenese = alles is vanaf het begin aanwezig om jou te ontwikkelen tot een persoon
invloeden van binnen af
o Spontane veranderingen
o Eindpunt : adolescentie
o Invloed van omgeving = beperkt
o Man/vrouw: biologisch
o Vertegenwoordigers: Bowlby, Lorenz
Milieumodel (nurture):
o Tabula rasa
o Exogene ontwikkeling = invloeden van buitenaf
o Eindpunt : Jongvolwassene (30-35j)
o Invloed van genetisch materiaal = startpunt maar voor de rest niet veel invloed
o Man/vrouw: verschillen
o Vertegenwoordigers
Behaviorisme (Skinner, Thorndike)
Cognitieve gedragspsychologen (Bandura)
Antropologen (Mead)
Interactionistisch model
o Actief, zichzelf ontwikkelend wezen = we nemen ons leven zelf in handen
o Progressie
o Interactie
o Golven, schommelingen, fasen en overgangen
o Belang van evenwicht
6
Margot Minta
SRW: 2022-2023
ontwikkelingspsychologie