THEMA 19: LYMFATISCH SYSTEEM
1) LYMFESYSTEEM
Naast het bloedvatenstelsel is er nog een belangrijk vaatstelsels in het lichaam
-> wat minder van gehoord, minder mee vertrouwd
-> wel heel belangrijk!
= het stelsel dat weefselvocht weer gaat verzamelen en terug gaan voeren naar de bloedbaan, al
heeft dat ook nog vele andere heel belangrijke functies
TEKENING
Relatie tussen 2 systemen aangeven! We starten met een arterieel systeem, een bloedvat en dat
bloedvat gaat gaan vertakken. Vertakt verder en brengt bloed tot de laatste kleine capillairtjes die dan
hun inhoud gaan vrijgeven, gaan lekken.
Een aantal zaken kunnen door de wand van die capillairen, een aantal zaken worden er actief
doorheen getransporteerd, andere diffunderen.
Als we dit systeem hebben en we keren terug naar een veneus systeem -> rekening mee houden dat
we 2 verschillende zaken aan het doen zijn!
Zaken vloeien samen tot grotere gehelen, we gaan naar een veneus stelsel. We hebben zo het
capillaire circuit ook meegegeven.
Aan de ene zijde willen we materiaal tot bij die weefsels brengen, willen we dat materiaal zelfs vanuit
die bloedbaan naar buiten brengen. We zitten met een arteriële druk, die druk en dat doorsijpelen
gaat aan deze zijde heel goed!
Aan de andere kant (veneuze zijde) alles wat terug moet afgevoerd worden (de afvalstoffen van het
lichaam, het vocht dat uitgesijpeld is om weefselvocht aan te vullen en aan te sterken).
We hebben daar enkel maar de weefseldruk zelf (de colloïd-osmotische druk) die alles weer in de
bloedbaan gaat toelaten, gaat opnemen.
=> dat is altijd veel minder!! Er is een mismatch tussen wat het bloed als het ware uit laat lekken
uitperst uit zichzelf (aan arteriële zijde) en wat het van vocht weer kan gaan resorberen (aan veneuze
zijde: eiwitten die in bloedbaan blijven en vocht kunnen aanzuigen, weefseldruk, …)
Door die mismatch dreigt er uitgelekt vocht te blijven staan in weefsels (is een symptoom dat we
allemaal kennen)
= EUDEEM: als dat weefselvocht niet weg kan trekken, dan blijft dat staan, dan zwellen meer ventraal
gelegen of lager gelegen delen waar dat vocht zich gaat verzamelen zwelt zich op
-> je kan daar putjes induwen in dat weefsel
-> willen we niet!!
Daartoe bestaat een systeem van flinterdunne vaten die dat vocht gaan opvangen, dat systeem dat is
een vatenstelsel dat blind begint (is een leksysteem in het begin), we tekenen dus een beetje
openingen in die wand die toelaten dat dat vocht daar makkelijk in geraakt.
Finaal krijgen we een systeem dat kleppen bevat, eventueel zelfs op den duur een dubbele klep. We
krijgen vaten die gaan samenvloeien vanuit de verschillende weefseldelen met capillairen die die boel
wel willen opvangen.
Weer een enkelvoudige klep in het begin kan, wat open vaten waardoor er daar makkelijk materiaal
,binnen kan. Dat weefselvocht wordt door spiercontracties (spieren die samentrekken, die duwen
wellicht een keer op naastliggende weefsels enz.) -> dat weefselvocht wordt mee in die vaatstructuur
geduwd (eenmaal er in kan het er niet meer uit, daarvoor dienen die rare openingen in de wand)
-> eenmaal er in wordt het voorbij klep na klep gestuurd richting grote collectorvaten (dergelijke
zaken meer)
Dat is het systeem van het lymfestelsel: we moeten weefselvocht gaan opnemen, en terug gaan
transporteren naar de bloedbaan. Hoe en waar precies zien we later.
Door het feit dat we vanuit de weefsels, vanuit de cellen die hier liggen allemaal het vocht gaan
opnemen, gaat dat vocht een goede weergave zijn (de inhoud van het vocht, die partikels die het van
het die weefsels mee opvangt, die grote moleculaire stoffen, eiwitten en cellen) die allemaal
meegevoerd worden via die baan dat gaat een hele goede indruk geven van wat er eigenlijk in die
weefsels aan de hand is.
Die informatie stroomt dus mee met dat lymfestelsel, en op den duur verzamelen we dan wel op
verschillende samenvloeiingswegen. Dat is ons verdedigingssysteem van ons lichaam niet ontgaan:
witte bloedcellen en immuunstelsel beseffen dat gaandeweg overheen die vaatstructuur we kant en
klaar aangeboden hetgeen wat hogerop stroomt (opwaarts in de weefsels aan het gebeuren is)
krijgen
In plaats van in dat grote wijde lichaam te gaan zoeken waar er iets mis aan het gaan is, en dat dan
aan te vallen, te remediëren (dus een bacteriële infectie die ergens zit, als je daar naar op zoek moet
in die bijna oneindige uitgestrektheid van het lichaam dan is dat heel moeilijk)
-> immuuncellen, witte bloedcellen parkeren zich (houden de wacht) langs die toevoerswegen, ze
gaan zich daar verzamelen (immuuncellen gaan zich verzamelen rond zo van die
samenvloeiingsplaatsen van die lymfevaten (vooraleer dat dan nog verder weggetransporteerd
wordt, het geheel)
Hier gaan we die lymfecellen (lymfocyten) laten clusteren, meestal liggen die samen -> gewoon laten
wachten op wat eraan komt.
We voegen ook cellen toe die wat er hier allemaal passeert kunnen oppikken (= dendrietcellen, liggen
meestal centraal), dat zijn cellen die erop getraind zijn om de partikels die daar passeren op te
nemen, te verwerken en aan te bieden aan die witte bloedcellen
-> als die witte bloedcellen dan iets merken van ‘daar is iets mis’, dan ga je die geactiveerd zien
worden
de B-lymfocyten gaan zelfs beginnen met antistoffen produceren
de T-lymfocyten gaan op zoek gaan naar waar het vandaan komt (gaan zich laten meevoeren, de
bloedbaan in, meereizen met de bloedbaan en zo naar die weefsels gaan reizen om daar de boel te
gaan aanvallen) = zeer interessant en zeer efficiënt
Die verzamelingen op den duur die raken ingekapseld, daar wordt steunweefsel voorzien (er worden
cellen aangevoerd die dat kunnen aanvoeren = dendrietcellen?)
-> raken ingekapseld en het geheel wat we krijgen wordt macroscopisch groot en wordt duidelijk
zichtbaar: een LYMFEKNOOP (LYMPHONODUS)
Lymfecapillairen -> lymfevaten -> op die samenvloeiingsplaatsen (heel interessante plaatsen) gaan we
lymfeknopen organiseren, die lymfeknopen mag je werkelijk als wachtposten zien
-> zijn checkpoints die gaan controleren ‘wat passeert er hier?’
, Lymfeknopen (cellen die daarin zitten: witte bloedcellen) gaan ook reageren als er iets mis gaat door
te gaan prolifereren (te gaan vermenigvuldigen.)
-> in omvang gaan toenemen, zaken gaan produceren, zicht echt volledig klaarmaken om wat
hogerop blijkbaar ongewenst is, om dat te lijf te gaan (hetzij met antistoffen, hetzij echt cellulair er
naartoe gaan reizen via de lymfebaan, via de bloedbaan om daar te geraken)
-> die reactie gaan we merken!!
Als we zo een macroscopische lymfeknoop hebben en die cellen gaan reageren dan gaat die
lymfeknoop gaan vergroten, gaat pijnlijk gaan aanvoelen. Het kan zelfs zijn dat een aantal zaken die
hogerop gebeuren in het weefsel dat we dat niet te baas kunnen, dat etter en bacteriën daar naartoe
reizen, dan in de lymfeknopen tegen gehouden worden maar daar ook voor verettering gaan zorgen.
Nog erger: kankers & kankergezwellen die gaan ook de lymfebaan gebruiken in kwaadaardige
gevallen om die kankercellen te laten metastaseren. Een eerste opvangplaats (het is een gans
reticulair netwerk, een gans vlechtwerk), cellen raken gevangen en opgehouden -> er kunnen
secundaire metastasen (kankergezwellen) weg van het primaire systeem, een primair orgaan dat
tumoraal geworden is in die lymfeknopen gaan ontwikkelen.
=> heel belangrijk in de (dier)geneeskunde!! Vleeskeuring: wat is de toestand van de lymfeknopen?
Die in orde, die gezond? -> hogerop is er ook niks zeer ernstigs aan de hand van infectie, tumoren en
andere processen die een lymfeknoop zouden kunnen doen reageren
Lymfeknopen heel goed kennen, weten te liggen, hun omvang kennen, ook bij naam kunnen noemen.
Secundaire lymfoïde organen = organen waar dat afweersysteem klaar is en ligt te wachten op wat
op hen afkomt, wat hen aangeboden wordt om daarop te reageren, tegen te reageren op hun heel
specifieke manier (B-lymfocyt, T-lymfocyt)
- Lymfeknopen
- Lymphonoduli aggregati: niet in zo een grote macroscopische en goed ingekapselde massa
cellen die zich toch gaan aggregeren
Lymfocyten die van die nodules gaan vormen
Zo van die kleintjes die samenkomen, overal wel zichtbaar -> vanaf dat dat er meer zijn gaan
we het macroscopisch ook gaan waarnemen
Zijn plaatsen waar het afweersysteem vooruitgeschoven wachtposten uitzet. Gaan werkelijk
gaan voelen ‘wat zit er in de darm?’, en niet ‘wat zit er in het lichaam?’. ‘Wat komt er op ons
af?’.
Wat je inneemt en op eet en wat er dus in de darm verwerkt wordt -> die cellen gaan daar al
moeten tegen reageren op wat er binnen komt = vooruitgeschoven wachtposten
Gaan we hier en daar aantreffen:
-> Peyerse platen = lymphonodi aggregati van de darm
