Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding............................................................................................................................7
1. De mens is een sociaal dier.............................................................................................................7
2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines...................................................................7
2.1 Definitie van sociale psychologie..............................................................................................7
2.2 De kracht van de situatie..........................................................................................................7
2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines.............................................................................8
2.4 Andere psychologische domeinen............................................................................................9
2.5 Sociale psychologie en mensenkennis......................................................................................9
3. De geschiedenis van de sociale psychologie...................................................................................9
3.1 De beginjaren van de sociale psychologie (1880-1935)............................................................9
3.2 De jaren van bevestiging (1936-1960)....................................................................................10
3.3 Groei en debat (1960-1975)....................................................................................................10
3.4 Methodologisch en inhoudelijk pluralisme (1975-heden)......................................................10
4. Sociale psychologie in de 21ste eeuw...........................................................................................11
Hoofdstuk 4: Sociale perceptie.............................................................................................................12
1. Het ruwe materiaal van de eerste indruk.....................................................................................12
1.1 De waarnemer........................................................................................................................12
1.2 Het uiterlijk.............................................................................................................................12
1.3 Situaties..................................................................................................................................13
1.4 Gedrag....................................................................................................................................13
2. Attributie: van elementen tot disposities.....................................................................................15
2.1 Attributietheorieën.................................................................................................................15
2.2 De theorie van corresponderende gevolgtrekkingen.............................................................16
2.3 Kelley’s covariatietheorie........................................................................................................16
2.4 Attributionele vertekeningen..................................................................................................17
3. Integratie: van disposities tot impressies.....................................................................................20
3.1 Enkele basisbevindingen.........................................................................................................20
3.2 Integratie van kenmerken in een globale impressie...............................................................21
3.3 Afwijkingen van het gemiddelde model.................................................................................21
4. Confirmatievertekening: van impressies naar de realiteit............................................................22
4.1 Persistentie van opvattingen..................................................................................................22
4.2 Confirmatorische hypothesetoetsing......................................................................................22
4.3 De zelfvervullende voorspelling..............................................................................................23
5. Slotbedenkingen...........................................................................................................................23
1
,Hoofdstuk 5: Sociale beïnvloeding........................................................................................................24
1. Automatische sociale beïnvloeding..............................................................................................24
2. Conformiteit.................................................................................................................................24
2.1 De klassieke studies................................................................................................................25
2.2 Waarom conformeert men?...................................................................................................26
2.3 Meerderheidsinvloed..............................................................................................................27
2.4 Minderheidsinvloed................................................................................................................29
2.5 Differentiële of unimodale procesmodellen...........................................................................29
3. Instemmen....................................................................................................................................29
3.1 Redenen geven: de taal van het verzoek................................................................................29
3.2 ‘Stel je eens voor’....................................................................................................................30
3.3 De wederkerigheidsnorm.......................................................................................................30
3.4 Tweestappen instemmingstechnieken...................................................................................30
3.5 Assertiviteit.............................................................................................................................31
4. Gehoorzaamheid..........................................................................................................................32
4.1 Milgrams onderzoek: krachtlijnen van vernietigende gehoorzaamheid.................................32
4.2 Milgram in de 21ste eeuw......................................................................................................34
4.3 Verzet.....................................................................................................................................35
4.4 Perspectieven over de menselijke natuur...............................................................................35
Hoofdstuk 7: Attitudes..........................................................................................................................36
1. Attitudes: basisbevindingen..........................................................................................................36
1.1 De drie componenten van attitudes.......................................................................................36
1.2 Attitudesterkte........................................................................................................................36
1.3 Expliciete en impliciete attitudes............................................................................................37
1.4 Het verband tussen attitudes en gedrag.................................................................................38
2. Overreding door communicatie....................................................................................................39
2.1 Twee wegen voor overreding.................................................................................................39
2.2 De bron...................................................................................................................................41
2.3 De boodschap.........................................................................................................................42
2.4 Het publiek.............................................................................................................................43
3. Overtuigen door het eigen gedrag................................................................................................44
3.1 Cognitieve dissonantietheorie................................................................................................44
3.2 Toepassingen van dissonantietheorie op inspanningen en keuzes.........................................45
3.3 Randcondities van dissonantietheorie....................................................................................46
3.4 Alternatieve wegen tot zelfovertuiging..................................................................................47
4. Reclame en voorlichting...............................................................................................................48
2
, 4.1 Subliminale beïnvloeding........................................................................................................48
4.2 Stereotypen............................................................................................................................49
4.3 Culturele verschillen...............................................................................................................50
Hoofdstuk 10: Agressie.........................................................................................................................51
1. Wat is agressie..............................................................................................................................51
1.1 Definities en vormen van agressie..........................................................................................51
1.2 Pestgedrag..............................................................................................................................51
1.3 De meting van agressie...........................................................................................................51
2. Crossnationale en intraculturele verschillen.................................................................................51
2.1 Crossnationale verschillen......................................................................................................52
2.2 Intraculturele verschillen........................................................................................................52
3. De oorsprong van agressie............................................................................................................53
3.1 Biologische theorieën.............................................................................................................53
3.2 Leertheorieën.........................................................................................................................53
4. Sociaalpsychologische theorieën van agressie.............................................................................55
4.1 Frustratie................................................................................................................................55
4.2 Negatief affect........................................................................................................................55
4.3 Fysiologische opwinding.........................................................................................................56
4.4 Cognitieve processen..............................................................................................................56
4.5 Een integratief model van agressie.........................................................................................57
5. De invloed van geweldmedia........................................................................................................57
5.1 Geweld in de media................................................................................................................57
5.2 Pornografie.............................................................................................................................59
6. Verborgen geweld........................................................................................................................60
6.1 Seksuele agressie....................................................................................................................60
6.2 Partnergeweld........................................................................................................................61
6.3 Kindermishandeling................................................................................................................61
7. De reductie van geweld................................................................................................................62
7.1 Concrete maatregelen............................................................................................................62
7.2 Omvattende programma’s......................................................................................................62
Hoofdstuk 12: Groepsprestaties...........................................................................................................63
1. Collectieve processen...................................................................................................................63
1.1 Sociale facilitatie: als anderen ons opwinden.........................................................................63
1.2 Sociaal lijntrekken: als anderen ons helpen............................................................................64
12.3 Collectieve processen: een integratie...................................................................................65
2. Oneindigheid en verschillende opinies (groepen)........................................................................65
3
, 2.1 Opiniedevianten.....................................................................................................................65
2.2 Sociale beslissingsschema’s: naar de essentie van groepsbeïnvloeding.................................66
2.3 Groepspolarisatie: de weg naar extreme posities...................................................................67
3. Groepsprocessen..........................................................................................................................68
3.1 Groepsprestatie......................................................................................................................68
3.2 Brainstormen..........................................................................................................................68
3.3 Vertekende steekproeftrekking..............................................................................................69
3.4 Groepsgeheugen: samen onthouden.....................................................................................70
3.5 Heuristieken............................................................................................................................70
3.6 Strategieën die groepsefficiëntie verhogen............................................................................71
4. Groepsdenken: het perspectief verliezen.....................................................................................71
4.1 Het groepsdenken model.......................................................................................................71
4.2 Empirische onderzoeken........................................................................................................72
4.3 Groepsdenken voorkomen.....................................................................................................72
Hoofdstuk 13: Stereotypen...................................................................................................................74
1. Uitingsvormen van vooroordelen.................................................................................................74
1.1 Subtiele en grove vooroordelen.............................................................................................74
1.2 Impliciete vooroordelen.........................................................................................................76
1.3 Wederzijdse vooroordelen.....................................................................................................77
1.4 Individuele verschillen in vooroordelen..................................................................................78
2. De wortels van vooroordelen en discriminatie.............................................................................80
2.1 Competitie om schaarse middelen.........................................................................................80
2.2 Minimale groepen en sociale identiteit..................................................................................80
3. Sociale categorisatie en stereotypen............................................................................................81
3.1 Sociale categorisatie...............................................................................................................81
3.2 Stereotypen............................................................................................................................83
4. Seksisme.......................................................................................................................................86
4.1 Geslacht is een fundamentele categorie.................................................................................86
4.2 Waarom blijven geslachtsstereotypen bestaan?....................................................................86
4.3 Ambivalent seksisme..............................................................................................................87
4.4 Intersectionaliteit...................................................................................................................88
Hoofdstuk 14: De diverse samenleving................................................................................................88
1. Diversiteit.....................................................................................................................................88
1.1 Probleem?...............................................................................................................................89
1.2 Hypersegregatie......................................................................................................................89
2. Interetnisch contact......................................................................................................................90
4
, 2.1 Contacthypothese...................................................................................................................90
2.2 Schooldesegregatie in de VS...................................................................................................90
2.3 Langdurig contact en vriendschappen....................................................................................91
2.4. Cognitieve en affectieve gevolgen van contact......................................................................91
2.5 Diversiteit en contact..............................................................................................................92
3. Problemen met interetnisch contact............................................................................................92
3.1 Spontaan opzoeken van elkaar...............................................................................................92
3.2 Contactervaringen..................................................................................................................93
3.3 Solicitatiesetting.....................................................................................................................93
3.4 Na het contract.......................................................................................................................94
3.5 Multiculturalisme....................................................................................................................94
4. Samenleven: puzzelklas en affirmatieve actie..............................................................................95
4.1 De ideale school (puzzelklas)..................................................................................................95
4.2 Positieve actie: harde en zachte maatregelen........................................................................95
4.3 Aanvaarding van positieve actie.............................................................................................96
4.4 Tegenstanders van positieve actie..........................................................................................96
4.5 Psychologie van voorkeursbehandeling (quota’s)...................................................................96
5. Effecten van goedbedoelde maatregelen, media, wetten & regels..............................................97
5.1 Educatie..................................................................................................................................97
5.2 Media......................................................................................................................................98
5.3 Wetten en regels....................................................................................................................98
5.4 Invloed van omgeving en sociale normen...............................................................................98
Hoofdstuk 15: Duurzaamheid...............................................................................................................99
1. Eigenbelang of rekening houden met anderen?...........................................................................99
1.1 Het gevangenendilemma........................................................................................................99
1.2 Middelendilemma’s................................................................................................................99
1.3 Gereduceerde dilemma’s......................................................................................................100
1.4 Individuele verschillen in prosociale oriëntatie en vertrouwen............................................100
1.5 Sociale dilemma’s oplossen..................................................................................................101
2. Ecologisch handelen...................................................................................................................101
2.1 Psychische barrières.............................................................................................................101
2.2 Gedrag aanpassen................................................................................................................102
2.3 Interventies...........................................................................................................................102
3. Conflicten oplossen....................................................................................................................103
3.1 Niet-inzetten van dreigmiddelen en coöperatie...................................................................103
3.2 Onderhandelen.....................................................................................................................104
5
, 4. Hebben of zijn.............................................................................................................................105
4.1 Geld en materieel bezit.........................................................................................................105
4.2 Betekenisvolle relaties..........................................................................................................106
Hoofdstuk 16: Rechtspsychologie.......................................................................................................107
1. De selectie van de jury................................................................................................................108
1.1 De ondervraging van kandidaat-juryleden............................................................................108
1.2 De wetenschappelijke selectie van de jury...........................................................................108
2. Het proces..................................................................................................................................108
2.1 Betekenissen.........................................................................................................................108
2.2 De polygraaf..........................................................................................................................110
2.3 Getuigenissen.......................................................................................................................111
2.4 Niet toegelaten bewijsmateriaal...........................................................................................115
3. De beraadslaging door de jury....................................................................................................116
3.1 De groepsdynamica van beraadslaging.................................................................................116
3.2 De grootte van de jury..........................................................................................................117
3.3 De meerderheid beslist.........................................................................................................117
4. Het straftoemetingsproces.........................................................................................................117
4.1 Straftheorieën.......................................................................................................................117
4.2 De rechterlijke persoonlijkheid.............................................................................................118
4.3 Gerechtigheid.......................................................................................................................118
6
, Sociale psychologie
Hoofdstuk 1: Inleiding
1. De mens is een sociaal dier
De mens is een sociaal dier
o We zijn verzot op nadenken over onszelf en anderen en over hoe te reageren in sociale
situaties – anderen observeren, analyseren, hun gedrag analyseren, is een fulltime activiteit
o Zie eveneens de belangstelling voor sociaalpsychologische thema’s in de media
2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
2.1 Definitie van sociale psychologie
Definitie
o Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten,
gevoelens, motivaties en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de aanwezigheid
van anderen en hoe wij zelf een invloed uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen
en zich gedragen (Allport, 1985)
Sociale psychologen hanteren vaak experimenten en gevalideerde vragenlijsten als
basis van wetenschappelijke kennis
Het feit ‘anderen’ onderscheidt de sociale psychologie van de psychologie, klinische
psychologie, …
Beïnvloeden en beïnvloed worden zijn maten van het sociale leven
Vooroordelen zijn negatieve gevoelen tegenover andere personen gebaseerd op hun
lidmaatschap van bepaalde sociale groepen
2.2 De kracht van de situatie
De kracht van de sociale situatie
o Wij laten ons op continue wijze beïnvloeden door onze sociale omgeving
Beïnvloeding door anderen
o Reagen – mondale debat 1984
Zou het kunnen dat Reagen de verkiezingen heeft gewonnen door zijn ‘grappige’
oneliners?
De beoordeling van Reagen is negatiever wanneer de oneliners worden
weggehaald
De reactie slaat op de publiekreactie – het laatste heeft betrekking op
oneliners zonder reactie: de reactie van het publiek worden weggehaald
Experiment toont aan dat je beïnvloed wordt door de reactie van anderen
7
,De kracht van de reactie van anderen
o Obama vs. Romney – 22 oktober 2012
‘Horses and bayonets’
Op een bepaald moment meer dan 100.000 keer per minuut getweet
Bennington college (Newcomb)
o Studie 1943
o Heel progressieve school, maar de meisjes waren van conservatieve afkomst
o Jaar na jaar worden de meisjes progressiever, dit effect duurde lang
o Hoger onderwijs zorgt vaak voor een shift naar de progressieve kant hoe meer onderwijs
je genoten hebt, hoe progressiever je wordt
2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
Sociologie
o = studie van groepsfactoren (bv. sociaal economische status, nationaliteit, etnische
achtergrond, …)
o Multilevel designs (zowel context als het individuele wordt bekeken)
Multilevel analyse is een analyse die effecten bepaalt van de verschillende
hiërarchische niveaus op een uitkomstvariabele, waarbij het individuele niveau het
ondergeschikte niveau vormt en de groep, organisatie of maatschappij het
bovengeschikte niveau uitmaakt
Er wordt nagegaan of de verbanden tussen variabelen op het individuele
niveau mee bepaald worden door variabelen gemeten op het collectieve
niveau
Persoonlijkheidspsychologie
o = studie van cross-situationele stabiliteit tussen individuen
o Studie van de structuur en de effecten van stabiele en cross-situationele eigenschappen
van/tussen individuen
Relatie tot andere disciplines
o Effect van groep sociologie
o Effect van conditie sociale psychologie
8
, o Effect van persoonlijkheid persoonlijkheidspsychologie
2.4 Andere psychologische domeinen
Andere psychologische domeinen
o Klinische psychologie
Het effect van verschillende therapieën voor reductie van vooroordelen bij
antisociale personen
o Persoonlijkheidspsychologie
Constructie van een vragenlijst om mannen met sterke vooroordelen te identificeren
o Cognitieve psychologie
Manipuleer blootstelling aan een lid van een sociale categorie en registreer
automatische gedachten
o Sociale psychologie
Manipuleer diverse soorten contact tussen allochtonen en autochtonen en registreer
het effect op vooroordelen
2.5 Sociale psychologie en mensenkennis
Sociale psychologie en mensenkennis
o Als je kinderen beloont voor iets wat ze graag doen, dan zullen ze die activiteit naderhand
minder uitvoeren
Het kind gaat zichzelf afvragen of hij/zij de activiteit doet omdat hij/zij het graag doet
of omdat het moet (een straf is)
o Het herhaaldelijk zien van een persoon, een schilderij, een gebouw zal je waardering ervoor
verhogen
Je komt meer in contact met die persoon dus dit is een logische redenering
3. De geschiedenis van de sociale psychologie
3.1 De beginjaren van de sociale psychologie (1880-1935)
De beginjaren
o Gustave Le Bon (1895) – Psychologie des Foules
9
, o Enkele eerste onderzoeken die echter geen coherent programma vormen (bv. Max
Ringelmann 1880)
Vergelijking van groepsprestaties met individuele prestaties (touwtrekken)
In groep presteert men minder dan alleen
o Eerste handboeken
Mc Dougall (1908)
Edward Ross (1908)
Floyd Allport (1924)
het gebruik van experimenten als de geprefereerde wetenschappelijke methode en de interactie
tussen personen en hun sociale context vormden belangrijke inzichten
3.2 De jaren van bevestiging (1936-1960)
De jaren van bevestiging
o De betekenis van WOII en de Jodenvervolging voor de ontwikkeling van de sociale
psychologie in de USA
o Kurt Lewin (1935): grondbeginselen
Ons gedrag wordt bepaald door hoe we de wereld waarnemen en interpreteren
Gedrag is functie van de interactie tussen persoon en omgeving
Sociaalpsychologische theorieën kunnen worden toegepast voor de oplossing van
praktische sociale problemen (geen onderzoek zonder actie, geen actie zonder
onderzoek)
Belangrijke bijdragen –1950
3.3 Groei en debat (1960-1975)
Vertrouwen en uitbreiding
o Sociale psychologie wordt op steeds meer domeinen toegepast en bestudeerd (bv. apathie
van omstanders, agressie, stress)
Crisis
o Ethische kritiek op het experiment (Kelman)
o Methodologische artefacten (Orne, Rosenthal)
o Cultureel en filosofisch relativisme (Gergen)
3.4 Methodologisch en inhoudelijk pluralisme (1975-heden)
Pluralisme
o Methodologische: multimethodisch
o Inhoudelijk:
‘hete’ vs. ‘koele’ perspectieven
10
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur maaikevwx. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,69. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
