Macro-economische beleidsomgeving
Macro-economie: hoe handelsblokken handeldrijven met elkaar.
Recessies zijn belangrijk in de cursus. In USA worden recessies bestreden met hogere intrest,
met als doel de inflatie te laten dalen.
Corona en energie staan in deze cursus centraal.
1. Tour of the world
World output growth: hoeveel de wereldwijde groei van de productie toeneemt in één jaar.
Dit is normaal 4 tot 5%, maar in de Great Depression (2009) was dit negatief.
Pandemie van 2020
Dit is een voorbeeld van een recessie veroorzaakt door een onverwachte gebeurtenis (COVID),
meestal worden recessies gecreëerd door een onevenwicht op een bepaalde markt. Denk
maar aan de real estate crisis in 1920 en 2008.
De coronacrisis had invloed op 3 verschillende takken binnen de economie
- De productieketens worden verstoord en vooral het transport.
- Bedrijven waarbij telewerk niet mogelijk was, sloten hun deuren
- In België hadden werden verschillende werknemers op technische werkloosheid
geplaatst, waardoor de vraag naar goederen afnam. (In Amerika bestaat er geen
systeem van technische werkloosheid, dus daar zal de vraag naar goederen nog meer
gedaald zijn.)
Zowel de vraag als het aanbod dalen.
De coronacrisis is deels vergelijkbaar met de recessie met betrekking tot de Spaanse griep in
1918. Het grote verschil is dat men toen beslist heeft om de werknemers te laten werken en
geen social distancing in te voeren, waardoor de lengte van de recessie ook minder lang was
dan bij de coronacrisis. Je kan stellen dat hoe minder maatregelen er genomen werden, hoe
sneller de crisis voorbij zou zijn, wat de economie betreft.
Het is wel belangrijk om te weten dat het BBP in advanced countries veel sneller daalde tijdens
de recessie dan het BBP van minder goed ontwikkelde economieën.
2020, zeer sterke afname van alle bezoekplaatsen.
2022, alles weer op niveau behalve workplaces.
In 2020 bleef de werkloosheid in België ongeveer stabiel (tijdelijke werkloosheid valt niet
onder werkloosheid). VS heeft gekozen om mensen te laten ontslaan om dan weer aan te
werven. 2021 werkloosheid zeer hard gedaald in VS, maar dit kwam weer snel goed.
,Minder sterke lockdown, mensen nemen onbewust minder risico’s.
Wat je zou verwachten klopt eigenlijk niet, wanneer in een land een hoge circulatie virus is,
zou je kunnen verwachten dat dit een daling van het GBP met zich meebrengt, maar dit is niet
zo.
Financiële crisis
Een typisch voorbeeld van een recessie gecreëerd door een onevenwicht in de markt is de
financiële crisis in 2009.
Van 2000 tot 2007 was er zeer veel economische groei. De output groeide voor zowel de
advanced countries als de emerging countries (deze veel meer dan de advanced countries).
De huizenmarkt in de VS stortte in in 2007, nadat de prijzen voor een huis in 7 jaar verdubbeld
waren. In 2000 in de USA was er een zeer grote drang bij de bevolking om eigenaar van een
huis te zijn. Veel mensen gingen leningen aan bij de bank en zo verleende de bank ook leningen
aan dubieuze, om zich toch in te dekken moesten deze dubieuze zich borgstellen aan de hand
van een onderpand. Dit is allemaal goed tot wanneer de waarde van huizen daalden. Dubieuze
konden hun aangegane lening niet terugbetalen en de banken maakten dus gebruik van het
onderpand, maar de waarde van de huizen in Amerika daalden en er werd dus verlies
genoteerd. Er was veel wantrouwen bij banken (kredietverstrekking stopte). Dan ging in 2008
een grote bank (Lehman Brothers) failliet en zo werd de angst van andere banken alleen maar
groter, wat het Amerikaanse systeem deed wankelen. Een belangrijke sidenote is dat de
verliezen van de daling van de woningen voor banken redelijk beperkt bleven, maar dit was
wel de oorzaak van een financiële crisis omdat de banken ook aandelen verkochten van
bedrijven om aan liquide middelen te raken, er is dus een beperkte vraag (angst) en een groot
aanbod, wat de aandeelprijzen enorm deed dalen.
Energiecrisis van vandaag
De crisis waar men nu mee kampt heeft veel gelijkenissen met de oliecrisis (OPEC-landen
maakten afspraken met elkaar om de prijzen te laten stijgen van olie). De energieprijzen gaan
nu zeer snel omhoog, maar dit is niets in vergelijking met wat er in de jaren 70 gebeurd is.
Toen kwam de economie in een stagflatie terecht. Dit is een situatie waarbij de inflatie hoog
is, de economische groei afneemt, en de werkloosheid afneemt. Nu zit men nog niet in een
recessie, maar een oververhitte economie. Een belangrijke sidenote is dat de Belgische
economie is geëvolueerd van een industriële productie naar een diensteneconomie, wat wil
zeggen dat ons BBP minder afhankelijk is van de energieprijzen (minder invloed).
Het beleid dat in de jaren 70 in België gehanteerd werd is een zeer traag monetair beleid. Als
je dit vergelijkt, met de huidige situatie, kan je zien dat het voor de centrale banken makkelijk
is om de rente te verhogen.
USA
Wanneer er naar een economie gekeken wordt, zijn er twee belangrijke vragen.
- Hoe groot is het land op economisch vlak?
- Wat is het welvaartsniveau van dat land?
,Om op bovenstaande vragen te antwoorden, kan je gebruik maken van de productie en de
productie per capita. Voor de USA bedraagt de output ongeveer ¼ van de totale mondiale
output, wanneer er gekeken wordt naar de output per capita scoren de USA hier ook
uitmuntend, ze staan helemaal van boven in deze lijst, wanneer er een paar kleine olie-landen
achterwege gelaten worden.
Om de gezondheid van een land te bestuderen, wordt er gekeken naar 3 variabelen.
- De outputgroei
- De werkloosheidsgraad
- De inflatie
Als je dit bekijkt voor de USA, kan je zien dat het goed gaat met de Amerikaanse economie. Er
zijn amper nog effecten zichtbaar van de financiële crisis.2018 wekrloosheid lager dan in crisis.
Toch zijn er ook aandachtspunten voor de Amerikaanse economie. Zo hebben ze een zeer lage
beleidsren wanneer men in een crisis komt kan de Federal Bank de intrest niet laten dalen,
omdat ze al bijna nul is. Waardoor het moeilijk wordt om andere maatregelen te nemen (want
in een crisis laat men de beleidsrente dalen om de economie te doen stijgen). Donald Trump
was voorstander om de rente op 0% te laten staan, maar de centrale banken staan los van de
politiek.
Een tweede belangrijk aandachtspunt is de productiviteitsgroei, dit treft vooral de
laaggeschoolden (onevenredigheid) in de USA, dit heeft invloed op een lagere toename in de
output per capita.
Daarnaast heeft de USA ook al meer dan 50 jaar een tekort op de handelsbalans, dit wil zeggen
dat er meer goederen geimporteerd worden dan dat er geexporteerd worden. Als je dit
vergelijkt met België zie je dat wij meer fluctuerend zijn.
Eurozone
De EU is een groep van 27 Europese landen met een gemeenschappelijke markt en een
gezamenlijke munt.
In 2018 was de EU niet helemaal hersteld van crisis als je rekening houdt met de variabelen
output groei, werkloosheid, inflatie. De outputgroei in 2018 is nog altijd lager dan de
outputgroei tijdens de financiële crisis, dit komt door Griekenland en de schuldencrisis.
Als je de werkloosheid van de EU vergelijkt met die van de USA, zie je dat de gemiddelde
werkloosheid dubbel zo hoog ligt als in de USA (wel variabel land per land) Dit komt door:
1. Bescherming werknemers
o Te lage minimumlonen
o Te hoge werkloosheiduitkeringen
o arbeidsmarktrigiditeiten= werknemers worden te veel beschermd
Maar dit is niet overal in EU zo. Als je kijkt naar Scandinavië zie je dat ook daar hoge
miniumlonen uitgekeerd worden, maar dat er wel weinig werkloosheid is.
, Het hebben van een gezamenlijk munt heeft zijn voor- en nadelen.
o Wegvallen wisselkoersrisico
o Symbool van unie
o Één monetair beleid, maar ieder land is anders. (Spanje hogere rente nodig dan
duitsland, vb
Acties van de EU
- PEPP: (Pandemic Emergency Purchase Programma) bijkomende opkoop van
bedrijfobligaties, creatief te werk gegaan om uitzonderlijke situatie te bestrijden.
- EU green deal: koolstof neutraal in 2050. Dit zorgt voor grote veranderingen in
boekhouding.
Brexit
Jongeren tot en met 44 wilden vooral in EU blijven, oudere eruit. Terwijl jongere de gevolgen
zullen dragen.
Het BBP van België sinds het begin van de Brexit stijgt. Maar is wel nog niet op hetzelfde niveau
als ervoor.
China
China heeft de grootste bevolking ter wereld, en nu zijn ze de laatste decennia ook bezig aan
een enorme economische opmars. Momenteel is de Chinese output gelijk aan 60% van de
Amerikaanse. Als he de output per capita bekijkt, zie je wel dat er wel nog veel werk is, want
deze bedraagt maar 15 procent van de USA, dit wil zeggen dat de productiviteit in de USA dus
veel hoger ligt. Je zou jezelf kunnen afvragen waarom China dan zou veel aandacht in de media
krijgt, als ze toch maar 60% van de output van de USA hebben. Maar er moet wel rekening
gehouden worden met de kostprijs van de goederen, de USA zal veel meer kwaliteitsvolle
goederen produceren en verkopen, terwijl China voor de goedkopere alternatieven gaat. De
output van China verdubbelt om de 6-7 jaar. Heel beperkt afgenomen in crisis. Wat opvalt als
je naar de variabelen: werkloosheid, inflatie en output kijkt, zie je dat deze voor tijdens en na
de financiële crisis ongeveer gelijk blijven. Dit komt door de andere aanpak die de Chinese
regering hanteert dan de andere landen. De export van China nam ook af tijdens de financiële
crisis, maar de regering van China besliste dat het dan het moment was om publieke
investeringen te verrichten, waardoor er meer vraag was en er dus een grotere output werd
gecreërd. De investeringsgraad van China bedraagt 46%. Dit is de verhouding tussen de
investeringen en de output, als je dit vergelijkt met België is dit slechts 15%.