Ethiek – Introductie
- Ethiek = het filosofisch vakgebied dat de morele componenten en de morele context van ons handelen
centraal stelt
- Filosoof Simon Blackburn: ethiek gaat over hoe we leven in deze wereld en hoe we ermee omgaan
→ bedoelt niet dat mensen zich van nature ‘goed’ gedragen of elkaar voortdurend vertellen hoe wel
of niet moet worden gehandeld
→ bedoelt wel dat we vanuit morele noties elkaars en ons eigen gedrag beoordelen, evalueren,
bekritiseren, vergelijken of bewonderen; ‘mensen zijn ethische wezens’
- Ethiek neemt van oudsher een belangrijke plaats in binnen de filosofie
→ filosofie is een ‘activiteit’; het stellen van een bepaald soort vragen, die van karakter verschillen van
vragen die binnen de wetenschappen worden gesteld
→ filosofen zijn geïnteresseerd in de rechtvaardiging van eigen en andermans maatstaven met
betrekking tot het oordelen over handelen, het kennen en het redeneren
→ geldt ook voor de ethiek, dat ook wel wordt aangeduid als ‘praktische filosofie’, een essentieel
onderdeel van een voortdurende bezinning op de vooronderstellingen van het denken en handelen
- Het woord ethiek is afgeleid van het Griekse woord ethos: gewoonte, zede, gezindheid
- Het woord moraal is afgeleid van mos (meervoud: mores); de Latijnse vertaling van ethos
→ ethiek en moraal betekenen van oorsprong hetzelfde, in de loop der tijd is een splitsing opgetreden
- moraal: het geheel van door individuen, groepen of culturen geaccepteerde gedragsregels; het
geheel van waarden en daarvan afgeleide normen, regels en richtlijnen voor ons gedrag
- ethiek: het nadenken hierover
- Waarden = abstracte, nastrevenswaardige voorstellingen van het goede die door een groep of cultuur
worden gedragen, zoals vrijheid, gelijkheid, waarheid, rechtvaardigheid, ..
- Normen = concrete afleidingen van waarden, gedragsregels, richtlijnen of ordeningsprincipes die
binnen een groep of cultuur gelden
→ leggen ons impliciet of expliciet verplichtingen op; daarom belangrijk om normen en waarden met
elkaar te verbinden
- Ethiek: een systematische reflectie op wat ons moreel beweegt, en op ons handelen
● descriptieve ethiek: de beschrijving van gewoonten, zeden, normen en waarden, opvattingen van
goed en kwaad in een historische en maatschappelijke context zonder hier waardeoordelen aan te
verbinden
● normatieve ethiek: probeert te bepalen wat in een concreet geval de juiste beslissing is, wat
belangrijk is wel of niet te doen
→ zoekt naar de rechtvaardiging en het formuleren van waarden en normen
→ prescriptieve vorm van ethiek: schrijft voor
● meta-ethiek: een ethiek over de ethiek
→ reflecteren op de aard van de normatieve argumentatie; vraagt zich bijvoorbeeld af wat de
geldigheid is van woorden als goed, slecht, moeten, behoren, enz ..
→ onderzoekt het karakter van een ethische uitspraak