HEROÏSCHE BAROK EN MAJESTUEUS CLASSICISME
DE HEROÏSCHE BAROK VAN DE CONTRAREFORMATISCHE KERKBOUW
Etymologie
▪ Afgeleid -> Portugees
- Barroco = Grillig gevormde parel
▪ Verwijst naar kunststroming ontstaan in Italië + vandaaruit verspreid
▪ Benadrukt afwijkende, bizarre karakter van de Barok i.v.m. de Classicistische norm
- Afwijken van canon (klassieke vorm)
Ideaal in harmonie en proportie
- Opkomst nieuwe vormen
Ellips, ovaal, curve, getorste zuilen…
Basis set van goniometrische vormen
- Theatraliteit
Ideaalbeeld stopt
Realisme, dramatiek
- Gesamtkunst
Totaalconcept
Moeilijk onderscheid maken tussen kunstvormen
1 kunstdiscipline verwijderen kan niet!
Gian Pietro Belori
▪ Le Vite de’ Pittori Scultori Architectti Moderni – 1642
▪ Wijdt boek aan belangrijkste kunstenaars + architecten van eigen tijd
▪ Kritiek -> alles wat niet volgens de norm van klassieke canon gebeurt
Context: Contrareformatie
▪ REFORMATIE: 1517 en SACCO DI ROMA: 1527
- Hervormingsbeweging binnen christelijke kerk
Reactie -> Maarten Luther op Rooms-Katholieke kerk
Ontstaat Calvinisme, Lutheranisme, Protestantisme…
- Maarten Luther
Aanklachten tegen kerk op papier brengen -> aan kerk in wittenberg hangen
1. Dogma
= Praktijk van aflaten waarbij iemand kan worden gezuiverd van zonden
= Niet iedereen gelijk voor kerk (onethisch)
= winstgevend voor de kerk -> investeren in rijkelijke architectuur
2. De levensstijl van belangrijke figuren in de kerk
= houden zich niet aan de voorschriften van kuisheid
▪ CONTRAREFORMATIE: Concilie van Trente (1545-1563)
- Reactie -> Rooms-Katholieke kerk op reformatie
Concilie van Trente beseft dar er nood is aan hervormingen
1. Directe participatie/ betrokkenheid van gelovige
= I.p.v. scheiding aarde en geloof -> kerk gericht op de mens
2. Ecclesia Militans et Triumphans
= Nieuwe religieuze ordes en hervorming
3. Herbevestigen van de dogma’s en pauselijke macht
- Belangrijke rol van kunsten bij hervorming:
Gezien als Onderricht
Waarheidsgetrouw taferelen-> scènes voordoen waarin gelovige zich herkent
Emoties (extase)
Mens = rede + zintuigelijke waarneming + emoties
1
, Laatste sessie: Concilie van Trente
= Religieuze kunst moet onderricht van de gelovige ondersteunen
▪ Realistische voorstellingen:
- Bijbelse verhalen handelen over martelaren.
Brutaliteit + horror -> levendig in Barok voorgesteld
Fel contrast met getemperde + geïdealiseerde Renaissance taferelen
▪ Emotionele stimulans bij geloofsbelevenis:
- Waarheidsgetrouwe voorstellingen
Gruwel, pijn, leed tot in kleinste details
Spreekt inlevingsvermogen van de gelovige aan
- Scenes die extase van religieuze visioenen uitbeeldden.
Barok:
▪ Architectuur EN kunststroming
▪ Taferelen -> realistische, tastbare en emotionele wijze in beeld gebracht
▪ Gericht op wereldlijke, zintuigelijke ervaringen en het menselijke
▪ Overdreven realisme perfectie, verheerlijking, spirituele
▪ Aandacht voor emotionele betrokkenheid van gelovige
- Relatief kleinschalig -> overweldigend
- Belang van retoriek en symbolen
Judith en Holofernes, Atelier Tontoretto – 1597 Judith en Holofernes, Caravaggio – 1602
▪ Renaissance ▪ Barok
▪ Moord is al gepleegd ▪ Actie op moord wordt voorgesteld
▪ Verbloemde versie ▪ Dramatisch
- Meid kijkt weg - Kleur is extra benadrukkend
- Vindt plaats in donkere plek ▪ Voorstelling van dienstmeid
- Letterlijk moord afdekken - Oude zure vrouw
▪ Geïdealiseerd
- Jonge vrouw
Context: wetenschappelijke ontwikkeling
Evolutie in de kunsten: in wetenschap en filosofie
▪ Filosofie
- Filosofische overeenkomsten die handelen over zintuigelijke ervaring/ wisselwerking
tussen rede en gevoel.
1. Renaissance
= Emotie -> onderschikt + gesteld als misleidend
2
, 2. Barok
= Gevoelsleven gestuurd door zintuigelijke ervaring -> ondergeschikt aan
rede
= Geleidelijk aan aanvaard als volwaardige component van menselijke
bestaan.
▪ Wetenschap
- Snelle + radicale ontwikkelingen die hun stempel gaan drukken op architectuur en
geloofsbeleving:
1. Astronomie
2. Optica toepassen in kunsten,
3. Studie van het licht en lichtfractie
4. Mechanica
Vernieuwingen door deze ontwikkelingen:
▪ Nieuwe geometrische basisvormen: ellips, ovaal, complexe mathematische vormen
▪ Trompe l’oeil
▪ Lichteffecten
▪ Rijk kleur- en materiaalpalet
▪ Invloed van het theater
Context: Gesamtkunst
▪ Alle kunstvormen + wetenschappelijke ontwikkelingen worden aangesproken/ ingezet
- Schilderkunst, beeldhouwkunst, architectuur, muziek en theater
▪ GESAMTKUNST: Grote emotionele, retorische overtuigingskracht
Context: Rome als theatrum mundi
SAMENVATTING:
▪ Stroming die moet worden gevoeld
▪ Barok speelt in op emoties om spirituele betrokkenheid van de gelovige te
maximaliseren:
- Gesamtkunst
- Materiële pracht en praal: rijkelijke materialen, rijk kleurenpalet
- Compacter grondplan
- Overweldigende retoriek: complex, spectaculair, dramatisch
ECCLESIA MILITANS: de Jezuïetenstijl
▪ Kleinschalige architectuur
▪ Duidelijke, zichtbare en leesbare gevel
- Herleid tot essentie
Gelovige naar kerk binnenleiden
Duidelijk tot welke orde de kerk behoord
Aan welke heilige deze is opgedragen
▪ Vereenvoudigd basilikaal grondplan
- Minder diep koor
- Geen zijbeuken of beperkt
- Compact transept
- Referentie aan de 1ste christenen
- Voor betrokkenheid van gelovige
▪ Duidelijke hiërarchie in interieur
- Focus op hoofdaltaar met eucharistie
Blijft kern van gebouw maar met andere focus
Doorlopend entablement – viering koepel
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lieshelsen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
