Samenvatting en notities
Algemene psychologie
Romi Couck
Les 1 -> Hoofdstuk 1, Wat is psychologie
Wat is psychologie niet?
- Lekenpsychologie buikgevoel
- Pseudopsychologie Niet wetenschappelijk onderbouwd zoals grafologie
Wat is psychologie wel?
- Wetenschap van het gedrag en de mentale processen
- Extern gedrag wordt bestudeert
- De gedragsevidentie wordt gebruikt om de mentale of interne processen te
begrijpen die aan dat gedrag ten grondslag liggen
We proberen het onmeetbare te meten aan de hand van het meetbare
- We onderzoeken intelligentie aan de hand van een IQ test
Ontwikkeling van de psychologie
- Mogelijk gemaakt door de filosofie en de evolutieleer
Psychologie heeft een lang verleden maar een
korte geschiedenis” – Ebbinghaus (19de eeuw)
• Lang verleden
o Wortels in filosofie
o Nadenken over menselijke geest
• Korte geschiedenis
o Officiële start 1879 met oprichting 1e psychologisch laboratorium
Wundt, Eerste onderzoeksexperimenten
• Waarom zo laat?
o Wetenschappelijke studie van de geest vergde verandering in mensbeeld
o Van immateriële ziel -> naar studieobject
o Van filosofisch nadenken over de werking van de geest -> tot onderzoek van
de geest in de traditie van de natuurwetenschappen
Filosofie
1) 500-400 v.C.
- Het universum is geschapen voor de mens
- De aarde staat in het midden en alles draait daar rond = Geocentrisme
- Plato: Dualisme, de geest staat los van het lichaam
- Mens = enig wezen dat universum en rol van mens in het universum kan begrijpen
via rede (nadenken, intellect)
- Kennis = product van rede, goddelijke ingeving, intuïtie
, 2) T.e.m. 15e eeuw
- Griekse geschriften worden vertaald en omgezet door theologen in de godsdienst
- God (Bijbel) staat garant voor de waarheid
- Kennis = vanuit het geloof de mens proberen te begrijpen via de rede
3) Wetenschappelijke revolutie 16de eeuw
- Bedreigd alle eerdere ideeën
- Wijsheden bleken niet juist
Copernicus ontkracht het geocentrische en kondigt het heliocentrisme aan
Bevestigt door Galileo
- Reformatie, boekdrukkunst, ontdekkingsreizen,
contact met Islamitische en Chinese geleerden,
- Klassieke religieuze ideeën maken plaats voor modern wetenschappelijk denken
- Kennis = product van wetenschappelijke studie = observatie en experimenten
4) Rationalisme 17de eeuw René Descartes
• Waarheid kan enkel achterhaald worden dmv rede
o Je kan aan alles twijfelen, behalve dat je twijfelt ‘Cogito ergo sum’
• Nativisme
o Sommige kennis is aangeboren, kennis breidt zich uit door daarop verder te
bouwen via de rede
• Dualisme
o Lichaam als machine, kan wetenschappelijk onderzocht worden
- Toepassing wetenschappelijk onderzoek op mens, weliswaar enkel op lichaam
- Kennis = product van aangeboren ideeën en via rede afgeleide inzichten
5) Empirisme 17e – 18e eeuw tegen reactie van Hobbes, Locke & Hume
- Aangeboren kennis bestaat niet, we zijn een ‘tabula rasa’ en onze kennis is een
product van ervaringen en associaties
- Geest kan ook wetenschappelijk onderzocht worden
Rationalisme VS empirisme = Nature VS nurture
Evolutietheorie
6) 19de Eeuw, Darwin
- Succesvolle voortplanting bij kenmerken aangepast aan omgeving
- Mens is ook onderhevig aan dit process, net zoals dieren
toch staat de mens op de bovenste trap
- Als mensen product zijn van evolutie, kan men hun gedrag bestuderen op
wetenschappelijke manier, net zoals dieren
,Les 2
- Wundt = grondlegger academische psychologie
Eerste psychologisch labo te Leipzig in 1879
- Voert eerste experimenten op menselijke geest en bewustzijn uit
• Prikkels aanbieden en gedrag uitlokken ipv te wachten tot het gedrag zich aandient
• In welke mate moeten 2 kleuren van elkaar verschillen
om als verschillend gezien te worden?
• Hoelang duurt het om op een geluid te reageren?
• Welke mentale stappen ondernemen we bij het oplossen van een rekensom?
- Leidt introspectieve methode in
o Kijken naar eigen bewustzijn door objectieve, nauwkeurige rapportering
gevoelens, gedachten, herinneringen etc.
o Roept prikkel op en vertelt wat dit bij jou oproept
De psychologische scholen
- Houden zich bezig met de studie van de mens
- Lokken gedrag uit aan de hand van prikkels
- Lossen elementaire vraagstukken op
1) Structuralisme Tichener & Külpe
- Onderzoekt structuur van het bewustzijn a.d.h.v. deelelementen = atomisme
- Afgeleid via introspectie = opdelen van waarnemingen in
deelelementen/bouwstenen
- Vb: proeven van limonade, je krijgt verschillende bouwstenen dus wat is het nut?
Want vandaag en morgen limonade drinken is niet hetzelfde
2) Functionalisme William Jones
- Tegenstructuur op het structuralisme
- Pragmatische benadering
Onderzoek naar functie van bewustzijn, hoe functioneert geest optimaal?
o Bv. intelligentie
• Kunnen verschillen in omgeving verschillen in intelligentie verklaren?
• Kan intelligentie verbeterd worden als omgeving wordt aangepast?
, 3) Gestaltpsychologie Wertheimer, Köhler & Koffka
- Ook tegenreactie op structuralisme
- Focus op perceptie, hoe we sturen vanuit gedrag
“Geheel (gestalt) is meer de dan som der delen” = perceptie opdelen is zinloos
>< atomisme structuralisme
- Ondersteuning via visuele illusies:
Hering en Zöllner illusie
Ook al weten we dat de twee lijnen recht zijn zien
We alsnog de buiging, komt niet door deelelementen
maar door het totaalbeeld
4) Psychoanalyse Freud
- Ons onderbewustzijn stuurt ons
- Genezing = inzicht in onbewuste processen
Kleine Hans
• 5 jaar, fobie voor paarden
• Getuige ongeval met paardenkar
• Oedipuscomplex (3-6 j)
o Begeerte moeder
o Angst paarden = castratieangst door vader
• Oogkleppen = bril
• zwarte snuit = snor
= wijst op belang van onbewuste processen
= bood richtlijnen voor de praktijk met coherente visie op menselijke psyche
Maar
Niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek maar Freuds persoonlijke
interpretaties
5) Behaviorisme Watson & Skinner
- Geïnspireerd door positivisme
- Focussen op meetbare feiten, bewijzen en observatie
- Watson: ‘onderzoek naar bewustzijn is tijdsverlies’
- Interesse hoe een S (stimulus) een R (reactie) uitlokt
- Zuiver nurture perspectief
- Watson beweert van elk gezond kind eender wat te kunne maken of vormen