Lara Vandenberghe 2023
Hoofdstuk 1. Wat is
wetenschap?
Inleiding kennis:
Science is afgeleid van het Latijnse woord “Scientia” wat staat voor kennis.
Maar het opbouwen van kennis is geen wetenschap!
Wetenschap is een systematisch gebeuren waarbij er kennis wordt opgebouwd en wordt
georganiseerd onder de vorm van testbare verklaringen en voorspellingen.
Wetenschappelijke methodes voor kennis op te bouwen zoals:
- Testbare hypotheses
- Gecontroleerde experimenten
- Wetenschappelijke communicatie
Kennis kan georganiseerde worden op verschillende manieren bijvoorbeeld tabellen,
databanken, wetenschappelijke literatuur.
Darwin heeft de evolutietheorie ontwikkeld zonder de kennis van het bestaan van genen en
eiwitten en moleculen en nog geen enkel moleculair experiment heeft zijn theorie
tegengesproken
(manier van het onderzoek = verzamelen, waarnemen, interpreteren)
Evolutionair gezien invloed van wetenschap:
Oude systemen gelden nog altijd: metabolisme, DNA-verdubbeling, Gekoppelde celdeling,
overschrijving van DNA, Vertaling van eiwitten.
Nieuwer in de samenleving: communicatie tussen cellen (meer-celligen)
Ouder dan ontstaan van de mens: sociaal gedrag en ook deels genetisch bepaald en
aangeleerd
Wetenschappen:
Zijn er verschillende wetenschapsgroeperingen?
- De natuurwetenschappen (β)
Wiskunde, fysica, scheikunde, biologie, geografie, geologie, …
(Wiskunde is een exacte wetenschap, de anderen streven naar exactheid)
- De cultuurwetenschappen:
Gedragswetenschappen γ Sociologie, psychologie, criminologie,
Geesteswetenschappen α taalwetenschappen, (kunst)geschiedenis, filosofie,
moraalwetenschap…
Maar er bestaat natuurlijk ook overlapping of raaklakken binnen 1 wetenschap = cross
fertelisatie en cross bestuiving
De biomedische wetenschappen is een stem opleiding, een opleiding tussen β en γ
Het is een combinatie tussen de natuurwetenschappen (fysica, wiskunde en chemie) maar het
heeft ook grote raakvlakken met de sociale wetenschappen (psychologie, sociologie,
, Lara Vandenberghe 2023
criminologie en economie)
Stem= Science, Technology, Engineering, Mathematics
Internationale context van biomedische wetenschappen
- Wetenschappelijke methode baseert op empirisme (westers) en wiskunde
(Hellenistisch/Arabisch) wordt door iedereen gebruikt
- Andere noden: tropische ziektes (ebola enkel in Afrika en covid wereldwijd) op bepaalde
plaatsen hebben ze meer nood aan een medicijn dan op een andere plaats.
In Afrika zijn er bijvoorbeeld tropische ziekten, in de Amish populatie vindt men vaak nemaline
myopathie terug. De prevalentie van overerfbare ziekten, omgevingsvariabelen
Impact en evolutie van wetenschap
De motor van de industriële evolutie (de gloeilamp, de stoommachine van watt)
De motor van de geneeskunde (de ontwikkeling van vaccins, antibiotica, wetten van mendel)
De digitale revolutie (de communicatie is veranderd tegenover 20 jaar geleden)
Maar weinig wetenschappelijke ontwikkelingen zijn direct commercialiseerbaar en ook
niet alle wetenschappelijke ontdekkingen zijn goed. Denk maar aan zenuwgassen, de
atoombom
De relatie tussen de maatschappij en wetenschap.
- De wetenschap botst soms op ethische of morele grenzen
(de commerciële factor speelt van groot belang bijvoorbeeld het al dan niet gebruiken van
een patent op het covid-19 vaccin)
- De GGO’s (= genetisch gemodificeerde organismen) het klonen voor therapeutisch gebruik of
desingerbaby’s
Soms kan wetenschap heel snel gaan maar waarom?
- Dit komt omdat er voor sommige onderzoeken tijd en geld wordt vrijgemaakt.
- De wetenschap evolueert
De wetenschap evolueert door dat er steeds meer vermarkting en translationeel onderzoek
wordt gedaan
=> de moderne wetenschapper heeft oog voor toepassingen maar de fundamentele
wetenschap blijft nodig, wetenschap blijft waarneming gedreven en moet niet altijd
toepasbaar te zijn (bv: het verband waarnemen dat er bij homoseksuelen meer necrofilie dan
bij heteroseksuelen) Rosalind Franklin
“We wetenmeer dan vorig jaar daardoor kunnen we meer dan vorig jaar” “we kunnen meer
dan vorig jaar dus we weten meer dan vorig jaar”
Ook de wetenschappelijke taal evolueert:
- Door nood aan een gemeenschappelijke taal mus musculus= muis, H2O
- Nood aan nieuwe termen want nieuwe zaken worden ontdekt
- Latijn was de gemeenschappelijke taal voor artsen en geleerden tot 1800
- Daarna Duits door duitse fysici en scheikundigen
- Daarna dominantie door Amerikaanse wetenschappers
Engels is dominant maar nog steeds invloeden van Grieks en latijn