Examen strafrecht
Wat is strafrecht
Strafrecht is een gigantisch instituut van maatschappelijke ordening en van sociale controle.
Strafrecht in de ruime zin gaat over bepaalde gedragingen die er zijn, niet enkel door mensen maar
ook door rechtspersonen. Waarbij onder bepaalde voorwaarde/ omstandigheden een straf wordt
opgelegd
- Bepalen onder welke voorwaarden de overheid voor specifieke gedragingen (misdrijven)
specifieke sancties (strafrechtelijke sancties) kan opleggen en uitvoeren
- Omschrijven waaruit deze gedragingen en sancties bestaan
- Voorschrijven op welke wijze de daartoe bevoegde (publiekrechtelijke instanties hun recht
om voor deze gedragingen sancties op te leggen en uit te voeren moeten uitoefenen
Bij strafrecht gaan we altijd zoeken naar de mens achter een feit --> kritisch en genuanceerd zijn
Strafrecht is ook afstand nemen van de zaak: je gaat niet degene die slachtoffer kent een uitspraak
gaat geven omdat die dan misschien wraak willen nemen (oog om oog, tand om tand)
Verschijnsel strafrecht: gekomen door het nieuws. In het begin kwam strafrecht niet vaak in het
nieuws, nu komt het er veel meer in. Maar in werkelijkheid is het aantal misdrijven enorm gedaald.
Kwalificeren: is feiten juridisch gaan vertalen bv: feiten van Abdeslam --> mede daderschap aan
moord wegens een terroristische groep
Het begrip strafrecht
Strafrecht in de ruime zin:
- Welke gedragingen
- Onder welke voorwaarden
- Welke omstandigheden/personen
- Welke sancties
- Door wie en hoe beteugeld: het moet algemeen geldend zijn daarom moet het in de wet
staan
3 sleutel begrippen:
- Misdrijf
- Strafrechtelijke sanctie
- Dader
- Publiekrecht: de overheid bepaalt wat strafrecht is
Vb. jongen 19 jaar, relatie met 13 jarig meisje en ze hebben seks gehad. In de wet staat dat je onder
14 jaar geen toestemming kan geven, dit wordt dan als verkrachting gezien. Welke strafwettelijke
bepaling zou hierop kunnen spelen? Art. 375 Sw.
Wat zou de gepast straf zijn? De relatie is gedaan en het meisje geeft de jongen aan. Hij wordt
opgepakt, hij vertelt tegen de politie dat hij een relatie had met haar, er is seks geweest en e relatie
is al een maand beëindigd. Er was toestemming van zowel het meisje als de moeder (seks), maar
toch gaat de jongen de gevangenis in.
Want volgens art. 375 SW. Kan je geen toestemming geven onder de 14 jaar.
,Het doel van elke procedure in het strafrecht is rechtvaardigheid, dus een straf van 15-20 jaar is niet
naar de orde. Dus je moet in het strafrecht naar andere zaken zoeken zodat het een rechtvaardige
straf is, en niet vergeten dat het meisje een klacht heeft neergelegd omdat de jongen het gedaan had
gemaakt.
In het artikel heeft men rekening gehouden met gradaties in de leeftijd:
- Kernpedofilie
- Situationele pedofilie
o 19 en 13 jarig koppel onder 14 jaar geen toestemming geven voor seks
o “Statutory rape”
o Seks met een 10-14 jarige: 15-20 jaar gevangenisstraf
• Achter elk objectief verhaal ligt een subjectief verhaal waar we rekening mee
moeten houden!
Vb. een man heeft kinderen overreden: de rechter spreekt hem vrij, omdat hij ‘deftig’ reed maar kon
onmogelijk de kinderen op voorhand inschatten en stoppen. Want ze sprongen opeens voor de auto.
Het strafrecht zegt dat een situatie/ iets als misdrijf beschouwd moet zijn. De ouders vinden het
onrechtvaardig. Het strafrecht is voor hen onrechtvaardig. Voor de vluchtmisdrijf wordt de man wel
bestraft, niet voor de dood van de 2 kinderen.
Rechtvaardigheid is voor ene is onrechtvaardig voor de andere. De rechter moet daarom erg goed
motiveren.
Strafrecht = een opvoedkundig element en evolueert constant.
Vb. Vroeger kon je vervolgd worden voor het plegen van overspel & overspel van de vrouw werd
zwaarder gestraft dan van de mand. Dis is dus heel nauw verbonden met de tijdsgeest.
Ontstaan van het strafrecht:
Het talische recht. Vroeger was er een koning die de eerste vorm van strafrecht invoerde. Het
zogenaamde ‘oog om oog tand om tand’. Vanaf de oudheid is het recht aan het evolueren
Is strafrecht rechtvaardig?
In werkelijkheid zou het rechtvaardigmoeten zijn –> het is iets dat van persoon tot persoon afhangt
want iedereen heeft zijn eigen visie van rechtvaardig. Iemand die betrokken is heeft een andere visie
dan iemand die er afstand van heeft. Daarom is er een rechter!
Nabestaanden willen oog om oog, tand om tand. Gandi: “an eye for an eye makes the whole world
blind”
Strafrecht is regulator van de samenleving en is afhankelijk van tijd en plaats.
Strafrecht moet werken als:
- Afschrikking = Strafrecht moet iemand afschrikken om niet te doen
- Vergelding = iemand heeft iets gedaan en moet hiervoor boeten (oog om oog, tand om
tand)
- Regulator = regeling omwille van (maatschappij regelen)
- Bescherming = Personen die zwakker zijn in de samenleving moeten extra hard worden
beschermd voor deze zaken niet te doen
- Opvoeding = hoe men vooruitgang gaat boeken
, Vb. Enkele strafbepalingen rond corona gedoe. Zijn gemaakt als afschrikkend effect om de
corona maatregelen na te volgen. Regeling omdat iedereen de regels volgt. Bescherming om zo
weinig mogelijk mensen te besmetten of sterven. Op den duur weten we natuurlijk niet meer
welke regels er moeten worden nageleefd.
Vb. Zaak Anders Breivik schietpartij Noorwegen + aanslag in de stad. Heeft 22 jaar gekregen.
Strafrecht en rechtvaardig is hier anders dan bij ons. Bij ons zou iemand hier veel langer voor
krijgen.
22 jaar zorgt voor genoegdoening voor de nabestaanden en goed voor re-integratie=
Strafrecht moet meedragen aan de re-integratie van personen in de maatschappij Je moet
proberen ervoor te zorgen dat als de persoon uit de gevangenis komt dat hij erbuiten gaat als
een andere persoon.
Vb. Man, uit de UK, krijgt voor het smokkelen van cocaïne, 17 jaar. Hier niet het geval.
USA: Three-strikes-out-law:
Als je 3 keer veroordeeld bent voor een misdrijf van eender welk formaat dan is de 3 de keer
levenslang!
Belgie heeft een gelijkaardig systeem zonder levenslang. Wij hebben een veroordeling bij
herhaling – als je opnieuw wordt veroordeeld, dan krijg je een zwaardere straf.
Vb. Een man was 2 keer veroordeeld geweest voor diefstel, gaande 230 dollar. De derde keer had hij
geweigerd om een airco die was geplaatst, te betalen. Bedrijf heeft een klacht neergelegd, gaande
120,75 dollar. De rechter heeft man veroordeeld tot levenslang.
“The norms and notions of what ‘just’ is isn’t always justice”
= niet alles dat het strafrecht voorschrijft is niet altijd rechtvaardig
Vb. statuatory rape
Vb. man die kinderen heeft aangereden
Vb. PK wil iemand veroordelen omdat die 3 pilsjes had geript in de Aldi
Doodslag: 37 maanden met probatie (probatie= als de man de voorwaarden naleeft dan moet hij niet
naar de gevangenis. 3 voorwaarden:
- Geen strafbare feiten plegen
- Vast adres en de oproepingen nakomen geen contact met het slachtoffer
(artikel 8 EVRM recht op privacy en gezinsleven), agressie therapie volgen, begeleiding
i.v.m. alcoholprobleem.)
Art. 461 S.W. diefstal Art. 375 S.W. verkrachting Art. 372 S.W. aanranding
Vonnis 1:
Man wordt beticht van een zaak die hij bedrieglijk heeft afgenomen die niet tot hem toebehoorde.
art. 463 Sw. Gevangenisstraf van 1 maand tot 5 jaar. In Antwerpen. Wat gestolen?
- Eerste tenlastelegging: Een portemonnee met inhoud en leeg doosje iPhone.
- Tweede tenlastelegging, meermaals gepoogd te hebben een zaak die hem niet
toebehoorde bedrieglijk weg te nemen.
- Hierbovenop onbepaalde goederen met onbepaalde waarde te stelen.
Hij wordt beticht van een diefstal in geparkeerde auto’s. Geen inbraak, deur was niet op slot.
Tenlasteleggingen zijn bewezen. Verklaringen, bekentenis, vaststelling van politie, verklaring getuige.
In vonnis: de feiten zijn ernstig. Opleggen van gevangenisstraf van 15 maanden en geldboete (art. 461
, Sw.).
Legaliteitsbeginsel:
Fundament van onze rechtstaat
Nullem crimen sine lege = Geen misdrijf zonder wet
Nulla poena sine lege = Geen straf zonder wet
Het moet dus in de wet staan
Geen straf zonder wettelijke bepaling, rechtszekerheid van de burgers fundament van de rechtstaat,
Rechtsbeschermingsbeginsels
Art. 12 en 14 GW: je kan maar vervolgd worden als de wet het zegt
Art. 2 SW: Absoluut beginsel
Art. 7 EVRM:
- Jaren 50: geen straf zonder wet.
Nurenberg processen: geen wet bepaalde wat zij hadden gedaan. Je kan ook vervolgd worden
voor zaken die door het algemene rechtsbeginsel welke door de beschaafde volken wordt
geacht.
Art. 15 IVBPR = BUPO-verdrag
Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politiekerechten
Niet-retroactiviteit strafwet: nooit terug in de tijd. Men kan geen wet uitbrengen voor een straf die al
gepleegd is om het toch te bestraffen
Doodstraf afgeschaft
Retroactiviteit: mildere strafwet geen willekeur
Bronnen
Internationale bronnen:
IVBPR: (Vaticaanstad, Noord-Korea & Saoedi-Arabië, zuid-Soedan hebben het niet getekend)
- Je kan niet zeggen “rechten van bupo zijn geschonden” kunnen niet worden
afgedwongen ten opzichte van een burger
EVRM: Raad van Europa
- Wel verhaal, wel direct, aanspraak op aantal regels als burger ➔ Europees Hof voor de
rechten van de mens in Strasbourg.
- Niet Wit-Rusland
- Self-executing: rechtzoekende kan ze rechtstreeks voor de Belgische strafrechter inroepen.
En kan klacht indienen indien hij van oordeel is dat één van zijn grondrechten die in het
EVRM gewaarborgd worden, is geschonden (art.34 EVRM
- Yousouf Salduz 17y, drugsmisdrijven, verhoort heeft dingen bekend ➔ bij rechtszaak
- bekentenissen terug innemen, gestraft ➔ Hof van de rechten van de mens ➔ omdat geen
toegang tot advocaat.
Salduz. Onwettige demonstratie en het ophangen van een spandoek. Bekentenis legt hij af.
Hij trekt die in en zegt dat hij onder druk gezet is door de politie. Kreeg toen pas een
advocaat bij de onderzoeksrechter. Veroordeelt voor de bekentenissen bij de politie. Recht
op verdediging en recht op een eerlijk proces. Artikel 6 EVRM. Het hof zegt uw rechten
waren geschonden. Rechtstreekse aanleiding dat er bij ons een salduz wet is gemaakt!
Bijstand advocaat tijdens en voor het verhoor. Rechtstreeks gevolg van het arrest.
Onvoorstelbaar veel invloed