Sociaal Werk
Deel 1
1. Wat is sociaal werk
1.1. Wat doet een sociaal werker?
- Sociale problemen vormen het vertrekpunt
1.2. Wat zijn sociale problemen?
1.2.1. Wat zijn sociale problemen
- = problemen die door een bepaalde groep(en) als ‘onwenselijk’ worden gezien:
o Vergelijking tussen maatschappelijke realiteit en de gewenste situatie
- Gepercipieerd probleem
- Wijken af van ‘de norm’
- Norm wordt bepaald door dominante groepen en doorgegeven door socialisatie – geconstructeerd
door de samenleving = sociaal construct -> resultaat v/e wisselwerking
o Reactie v/d samenleving op gedrag van mens/groep
- Voorwerp van maatschappelijk debat en beleid: strijd tussen dominante groepen en minderheden
- Norm wordt vaak geformaliseerd in wetgeving
- Evolueert doorheen de tijd
o Bv. 100 jaar geleden werkten vrouwen niet <--> vandaag moeten vrouwen ook werken in
historisch perspectief plaatsen
- Cultureel bepaald
o Bv. ‘morlity police’ in Iran hoofddoek verplicht <--> Westen: hoofddoekverbod op
bepaalde plaats/in bepaalde functie
1.2.2. Problemen
- Definiëring
o Door dominante groepen. Wat met minderheden?
o Normatief
o Wie bepaalt de norm? Zijn zij die afwijken altijd problematisch? Of kunnen we ook iets van
hen leren?
- Gevolgen
o Labelen, marginalisering, uitsluiting, ontwikkeling van problemen
1.2.3. Volgens andere disciplines
- Psychologie
o Focus op het individu
o Afwijken v/h ‘normale’ pathologie, stoornis, afwijking
o Optelsom van symptomen kan leiden tot diagnose (DSM als leidraad)
- Sociologie
o Focus op de samenleving, haar structuren en relaties tussen mensen
o Reactie en effect van samenleving op individueel gedrag
Bv. stigmatisering, labelen, deviantie
- Economie
o Focus op welvaart en groei
o Indicatoren
Productie, consumptie, werkloosheid, investeringen, export
Shauni De Sutter Sociaal Werk 1
, o Problematisch zijn alle obstakels die de groei verhinderen
Vergrijzing, lage werkgelegenheidsgraad, laag consumentenvertrouwen, hoge
staatsschuld…
- Recht
o Focus op wat volgens de wet bestraft (en dus afgekeurd) wordt
o Wordt gevormd door beleidsmakers die op een bepaald moment, al dan niet onder druk v/d
samenleving, vinden dat bepaald gedrag bestraft moet worden
Bv. drukkingsgroepen, lobbyisten
1.3. Hoe kijkt een sociaal werker naar sociale problemen?
- Wij plukken uit vele tuinen & bouwen een multiperspectief op
o i/h hart zit sociaal werk & vanuit dat hart vertrekken we naar die ≠ disciplines
o Bv. hoge werkloosheid bij nieuwkomers
Psychologisch perspectief
trauma, heimwee, depressie, aanpassingsmoeilijkheden…
Sociologisch perspectief
Stigma (vreemde familienaam, taal niet machtig, andere kleur)
-> uitsluitingsmechanisme: moeilijke toegang tot huisvesting, onderwijs
arbeid
Economisch perspectief
Kenniseconomie -> kennis en taal = sleutel tot succes
Rechtenperspectief
Werkbereidheid bewijzen, anders sanctie (geen uitkering)
o SWers combineren deze perspectieven
Sociaal werk is een eclectische professie
Eclectisch = vanuit ≠ stromingen, benaderingen werken, zich niet beperken
tot één zienswijze
- Doelgroepen van SW hebben vaak sociale problemen. Ze bevinden zich vaak i/d marge v/d
samenleving
2. Definitie
2.1. Een eerste beeld: de sociale werkboom
- Alle specialismen binnen SW hebben éénzelfde gemeenschappelijke stam en wortels
- Op een bepaald moment vertakt de stam
o ≠ takken die voortdurend groeien, veranderen van vorm en op hun beurt vertakken
- De boom staat onder invloed v/d elementen
o Het is de SL die mee het SW maakt
Takken die afbreken/aangroeien
- Boom/bos perspectief
o ≠ andere disciplines die samen SW-boom het sociaal-agogisch bos vormen
De gemeenschappelijke stam
Sociaal werk
De gemeenschappelijke wortels
Historiek
De ≠ takken
De ‘specialiteiten’ binnen het sociaal werk
o Maatschappelijk werk (MW)
o Sociaal-cultureel (SCW)
Shauni De Sutter Sociaal Werk 2
, o Personeelswerk (PW)
o Sociaaljuridische dienstverlening (SJD)
o Kunt- en cultuurbemiddeling (KUCU)
2.2. Sociaal werk definiëren in historisch perspectief
- Definiëring van sociaal werk is voortdurend in evolutie, omdat sociaal werk zich voortdurend moet
verhouden tot de actuele maatschappelijke uitdagingen
o Bv.
Vandaag heel actieve strijd tegen racisme – 100 jaar geleden i/d arbeiderskwestie
Omdat er toen weinig mensen met een migratieachtergrond waren in
België, was het ook geen kwestie
Feminisme: vandaag andere inkleuring dan een eeuw geleden (bv. #metoo), omdat
vrouwenrechten erop vooruitgegaan zijn (stemrecht, recht op arbeid…)
o Sociaal werk staat sterk in verbinding met de samenleving
Sociale problemen die zich daar ontwikkelen, vormen de kernopdracht van SWers
- Belangrijke organen
o International Federation of Social Work (IFSW)
Promoten van sociaal werk als professie
Promoten en ondersteunen van nationale organisaties
Promoten van participatie van sociaal werkers aan beleid
o International Association of Schools of Social Work (IASSW)
Associatie voor SW-scholen
Promoten v/d ontwikkeling van SW-onderwijs
Aangeven van onderwijsstandaarden
Stimuleren van internationale uitwisseling
Stimuleren van SW-onderzoek
Promoten van mensenrechten door beleidsactiviteiten en belangenbehartiging
- Payne: sociaal werk als sociaal construct
o = Een activiteit die het product is van hoe we i/e bepaalde tijd onze samenleving kijken naar
sociale problemen en hoe ze aan te pakken Eenduidige definitie is dus zeer moeilijk
o Toch formuleert de IFSW een internationale, universele definitie van sociaal werk
1ste definitie in 1957:
Accent op ondersteunen van mensen om zich te kunnen aanpassen aan de
SL (9 Europese landen)
Definitie van 1982:
Nadruk op maatschappelijke verandering
Definitie van 2000:
vertegenwoordigers uit Afrika, Azië en Stille Oceaan, Europa, Zuid-Amerika
en Noord-Amerika
Ook aangenomen door IASSW
2.2.1. Definitie van 2000
- Vertegenwoordigers uit Afrika, Azië en Stille Oceaan, Europa, Zuid-Amerika en Noord-Amerika
o Ook aangenomen door de IASSW
- “The social work profession promotes social change, problem-solving in human relationships, and the
empowerment and liberation of people to enhance well-being. Utilizing theories of human behavior
and social systems, social work intervenes at the point where people interact with their
environments. Principles of human rights and social justice are fundamental to social work.” (IFSW,
2000)
o Ondertussen nieuwe maatschappelijke uitdagingen
Shauni De Sutter Sociaal Werk 3