Wenke Helsen Internationale Betrekkingen – PowerPoints 2022-2023
Les 1: Introductie
een theorie: een geheel van algemene abstracte beweringen of hypothesen die de realiteit –
in casu de internationale politiek - beschrijven, verklaren en/of voorspellen met het oog op
het meer begrijpbaar maken van die realiteit
methodologisch
kwantitatief: feiten en cijfers inductief: een nieuwe theorie probeert te creëren
kwalitatief: achterliggende
deductief: een bestaande theorie probeert te toetsen
motivaties
6 soorten analyses:
beschrijvende in kaart brengen van een analyse/beleid
sociaalwetenschappelijke benadering (met
verklarende onafhankelijke en afhankelijke variabele(n)); politieke
theorieën; historische, constructivistische benadering
het verzamelen, interpreteren en presenteren van
evaluatieve informatie teneinde de waarde van een resultaat of
proces te bepalen
de waarschijnlijkheid van toekomstige uitkomsten te
voorspellende
bepalen op basis van historische gegevens
prescriptieve (of strategische) analyse, waaruit nadien aanbevelingen komen
goed/slecht
normatieve bv. Wanneer oorlog voeren ? welke instrumenten inzetten ?
Wapens leveren aan Oekraïne ? Welke ?
Max Weber’s dubbele ethiek:
1) ethiek van de verantwoordelijkheid (= pragmatisme)
2) ethiek van de overtuiging (= principieel)
systeemniveaus:
polariteit: uni-, bi-, multi-
mate van “internationale gemeenschap”; int.samenwerking:
uni- versus multilateralisme
internationaal systeem
IO’s; int.recht; int.regimes
economisch: kapitalisme; globaal
geografie, geopolitiek
regionaal
(internationaal) niveau
grote versus kleine
sterke versus zwakke
staten-niveau
status-quo versus expansionistische/revisionistische
democratische versus autoritaire
politieke partijen, administraties (FOD Buit Zaken, Defensie,…),
sub-statelijk niveau elite(s), belangengroepen, religies, volkeren,
talengemeenschappen, multinationals, publieke opinie, NGO’s
individueel niveau
1
,Wenke Helsen Internationale Betrekkingen – PowerPoints 2022-2023
interactiegebieden:
politiek/diplomatiek
militair
economisch
cultureel
sociaal
psychologisch
internationale politiek: gaat over de verdeling van macht, rijkdom en prestige op
internationaal vlak
Les 2: Evolutie van de internationale samenleving, inclusief globalisering
1. Intro
tendens van kleine naar grote samenlevingsverbanden
politiek: geïnstitutionaliseerde samenlevingsverbanden, polis (stadstaat, staat, rijk) met
monopolie van geweld
internationaal internationale (staten)
wereldgemeenschap
systeem van staten gemeenschap/samenleving
rechtvaardigheid
macht (power), (int.) orde, stabiliteit,
(justice), vrede,
kernconcept overleven, belangen regels, int.recht,
emancipatie,
(interests) int.regimes, samenwerking
normen en waarden
staten, IO, Aarde en haar
sleutelactoren staten
belangengroepen bewoners
mate van
samenwerkin beperkt; survival of gemiddeld/groot
zeer groot
g tussen the fittest (int.regimes; IO)
actoren
neo-liberalism; (neo-lib)
idealisme; Critical
theorie realisme institutionalism; English
School
School
John Mearsheimer; Hedley Bull; Robert
Ken Booth; Kant
auteurs Kenneth Waltz; Keohane; Joseph Nye;
Hobbes Grotius
normatief, niet
Te weinig “realistisch” ? Te
te negatief beschrijvend/
kritiek weinig normatief ?
/pessimistisch realistisch, en wish-
full thinking?
2
,Wenke Helsen Internationale Betrekkingen – PowerPoints 2022-2023
2. Eerste vormen van politiek bestel
types van politiek bestel doorheen de tijd:
1) Pre-Hellas: jagers, beperkte samenlevings- en samenwerkingsverbanden
ontstaan van dorpen + agrarische revolutie (meer afhankelijk van elkaar en het weer)
= meer onzekerheid = meer conflicten
in die dorpen begon men verhalen te vertellen (mythes ontstaan, bv. groepen) =
meer conflicten tussen groepen
Mesopotamië, 2500 v.ch. (staten met samenwerking (soort van ambassadeurs)
2) Hellas: stadsstaten
concurrentie, machtsmisbruik
machtsevenwichten tussen de staten, zelfs samenwerking
arbitrage, rechters + samenwerken tegen externe gevaren (de “barbaren”)
3) Romeinse keizerrijk: Pax Romana
veroverde Europa (tot Schotland) realisme (zoveel mogelijk macht)
rechtssysteem binnen de staat + leger
4) Heilig Roomse Rijk en Byzantium (Romeins keizerrijk gesplitst)
politiek en religie samen
feodale steden
het is niet omdat het nu of in het verleden zo was, dat het in de toekomst ook zo moet zijn
5) Italiaanse stadsstaten
rivaliteit, maar samenwerking
residentiele ambassadeurs (liberalisme)
6) Territoriale staten (VK, Frankrijk, Spanje)
20e eeuw
koningen gehaald van de paus
oorlogen
ontstaan van het systeem dat we vandaag kennen
Melische dialoog: “De waarheid is dat de machtige neemt wat hij kan en dat de zwakkere
geeft wat hij moet”
Hellas = machtsmisbruik
Athene = “machtige” = realisten
3. Ontstaan van staten-systeem
einde van de 30-jarige oorlog: Vrede van Westfalen (1648)
soevereiniteit
grenzen
functionele gelijkheid tussen staten
staten erkenden elkaar
anti-hegemoniale ordening d.m.v. machtsevenwicht (balanceren)
Waarom heeft het statensysteem het gehaald?
3
, Wenke Helsen Internationale Betrekkingen – PowerPoints 2022-2023
kapitalisme + staatsvorming idem + nieuwe technologie
bescherming van handel en banken nodig; voor oorlogvoering, zowel tegen lagere
politie, leger via belastingen, centralisatie, politieke niveau’s als tegen buitenland,
bureaucratie: meest efficiënt niveau dankzij meer concurrentie dan bij rijken
(Immanuel Wallerstein; Hendrik Spruyt) (Charles Tilly; Martin Von Creveld)
4. Interne ontwikkelingen
democratisering, rechtsstaat, politieke rechten voor burgers:
VK: Habeas Corpus (1679); Bill of Rights (1689)
Amerikaanse Revolutie (1776)
Franse Revolutie (1789)
gevolg: nationalisme en opkomst van natiestaten
5. Ontwikkeling statensysteem
kort overzicht:
Napoleon
“Concert Européen”
WO I
Volkerenbond
WO II
Verenigde Naties (VN)
Koude Oorlog + nucleaire revolutie
Post-Koude Oorlog + globalisering
9/11 en idee van kalifaat
6. Globalisering
globalisering: historisch proces waarbij goederen, diensten, mensen, technologie, en ideeën
als maar sneller over de staatsgrenzen heen circuleren, en de wereld meer en meer
geïnterconnecteerd wordt
hoe? domeinen
mobiliteit (auto, vliegtuig) economisch
communicatiemiddelen ecologisch
TV cultureel
computer, internet gezondheid
migratie
veiligheid
politiek
4
