maandag 23 mei 2016
Geheugenscan
Variabelen
- Wat zijn de OV? Het aantal cijfers en de aanwezigheid van de doelstimulus.
- Wat wil men door de manipulatie van deze variabele nagaan? Verband tussen aantal
cijfers dat men moest onthouden en snelheid van beslissen of deze zich in het target
bevinden. Verwachten we een verschil voor trials waarin de stimulus aan- of afwezig
is? Ja, we verwachten dat het sneller gaat als de stimulus wel aanwezig is.
- Wat is de AV? Reactietijd op de beslissing of de doelstimulus aan- of afwezig is.
Theorie
- Gaat zoeken in ons geheugen hetzelfde als ander zoeken (bv. Wally zoeken)?
- We zoeken dagelijks naar een bepaalde stimulus in een groep afleiders:
• Dit kan visueel zijn (je sleutel in een sleutelbos zoeken).
• In het geheugen:
- Enkel doelstimulus: bv. het juiste telefoonnummer uit de lijst nummers kiezen die
je kent.
- Enkel groep met afleiders: bv. een MC-antwoord in een gememoriseerde slide.
- Beiden: bv. de naam van een vriend in een contactenlijst.
- Serieel vs. parallel:
• Serieel zoekmodel: als je een sleutel zoekt tussen 20 sleutels begin je met naar de
1ste te kijken, enz. Je bekijkt de sleutels 1 per 1. Dit ligt dicht bij wat we ons intuïtief
bij zoeken voorstellen.
• Parallel zoekmodel: we checken alle stimuli tegelijkertijd. Bij Wally bekijk je niet elk
mannetje apart.
- Exhaustief vs. zelfbeëindigend:
• Exhaustief zoekmodel: we maken de vergelijking tussen doelstimulus (in het
geheugen) en aangeboden stimulus voor elk van de stimuli, ook al hebben we al
gevonden wat we zochten. Zo’n individuele vergelijking duurt ongeveer 20ms (hier
zit wel variatie op, het is niet stabiel).
• Zelfbeëindigend zoekmodel: je stopt met zoeken als je vond wat je zocht.
1
, maandag 23 mei 2016
- STANDAARD SERIEEL ZOEKMODEL (ligt dichtst bij intuïtie):
• Exhaustief, afwezig: alle stimuli doorzoeken, maar de doelstimulus is niet aanwezig.
Zelfbeëidigend, afwezig => er is geen verschil tussen beiden als de doelstimulus
afwezig is. We verwachten een lineair verband tussen reactietijd en aantal te
doorzoeken items, want gemiddeld duurt 1 vergelijking 20ms.
• Exhaustief, aanwezig: je doorzoekt toch de hele serie. Het zal dus even lang duren
als bij exhaustief, afwezig.
• Zelfbeëindigend, aanwezig: je stopt als je de stimulus gevonden hebt, je zegt
meteen ‘hij zit ertussen’ als je hem gevonden hebt. Vaak duurt dit proces dus
minder lang, omdat je niet alle stimuli doorzoekt. De duur hangt af van de positie
van de stimulus, want je doorzoekt tot je hem vindt. Gemiddeld gezien zal het de
helft van de tijd duren.
• Overal lineaire curven: sommigen gaat sneller stijgen dan andere.
- PARALLEL ZOEKMODEL:
• Exhaustief, afwezig: ze worden tegelijkertijd gecheckt, maar het kan wel dat
sommige vergelijkingen wat langer duren. We stoppen dus wanneer de laatste
gecheckt is = de traagste check. Het zoekproces duurt dus even lang als de duur
van de traagste vergelijking, dus bv. 30ms. Zelfbeëindigend, aanwezig => zelfde.
• Exhaustief, aanwezig: de tijd is ook hier het gemiddelde van de traagste check/
vergelijking. Dus zelfde als bij de 2 voorgaande zoekmanieren.
• Zelfbeëindigend, aanwezig: je hebt na 20ms al vastgesteld dat hij ertussen zit, je
hoeft dus niet op de traagste match (van 30ms) te wachten. De tijd is dus de tijd dat
het gemiddeld in beslag neemt om 1 matching te doen (20ms).
• Curve:
- Als we zelfbeëindigend zoeken, ligt de curve plat, het maakt niet uit hoe groot de
set is die we moeten doorzoeken. Of we nu 8 of 2 stimuli moeten doorzoeken, we
stoppen als we de stimulus vinden (gemiddeld bv. na 20ms).
- Als de stimulus afwezig is: een negatief accelererende curve = het versneld
trager en trager. In het begin stijgt deze snel, na een tijd stijgt deze bijna niet
meer (tussen een set van 100 items en een set van 101 items, is bijna geen
verschil mee).
• Verklaring: je doet mee aan een quiz, het hoogste IQ binnen je groep bepaalt
hoe groot de prestatie is (hoe hoger het hoogste IQ = hoe hoger jullie score op
de quiz). Wil je liefst een grote of kleine groep? Als je een IQ van 155 hebt, is
de kans klein dat je iemand vindt die een hoger IQ heeft dan jij, maar de kans
2
, maandag 23 mei 2016
bestaat, je zoekt dus best nog mensen voor je groep en hoopt dat iemand een
hoger IQ zal hebben dan jij. Je probeert dus door een grote groep te kiezen dat
er iemand bij is met een erg hoog IQ. => Het gemiddelde IQ kan dalen door
nieuwe mensen op te nemen, maar het maximum-IQ blijft wel gelijk of stijgt als
je een slim iemand vindt. Hoe hoger het IQ van iemand, hoe kleiner de kans
dat je iemand vindt die slimmer is (want IQ is normaal verdeeld), je moet dus
meer mensen aanspreken om kans te maken een slimmer iemand te vinden.
=> Hoe hoger het maximum-IQ, hoe moeilijker dat het IQ binnen de groep nog
zal stijgen (je vindt moeilijk nog slimmere mensen, want de kans hierop is
klein). Je komt hierbij ook aan zo’n negatief accelererende curve. De curve
evolueert naar een maximum.
Serieel - Parallel Aanwezigheid Exhaustief - zelfbeëindigend RT Patroon
Serieel ü Exhaustief Lineair - sterk
Serieel ü Zelfbeëindigend Lineair - zwak
Serieel û Exhaustief Lineair - sterk
Serieel û Zelfbeëindigend Lineair - sterk
Parallel ü Exhaustief Negatief
geaccelereerd
Parallel ü Zelfbeëindigend Vlak – gemiddelde
match
Parallel û Exhaustief Negatief
geaccelereerd
Parallel û Zelfbeëindigend Negatief
geaccelereerd
=> Tabel: het zelfbeëindigende waarbij de stimulus aanwezig is, wijkt steeds af.
=> In het experiment moest je een geheugenopdracht uitvoeren: men kan zo’n curve
dan tekenen o.b.v. observaties en uitmaken welke soort zoeken gebruikt wordt.
Experiment Sternberg
- Ons experiment is bijna een kopie van de studie van Sternberg (1966).
- We verwachten serieel, zelfbeëindigend zoeken.
- Maar Sternberg vond lineair stijgende curves (wijst op serieel zoeken), maar geen
verschil tussen aan- of afwezigheid van de stimulus (aanwijzing voor exhaustief
zoeken). Bovendien maakte de positie van de te zoeken stimulus in de
geheugenreeks niets uit (overeenstemming met serieel, exhaustief zoekmodel).
3
, maandag 23 mei 2016
- Waarom zouden we serieel, exhaustief zoeken? Het is contra-intuïtief.
• We zien over het hoofd dat we na elke match moeten beslissen of we nog moeten
verder zoeken of niet, misschien neemt dit ook tijd in beslag en hebben we besloten
bij dergelijke taken gewoon alles te doorzoeken omdat we dat extra proces dan niet
moeten doen.
• Latere studies vonden wel afwijkende resultaten (bv. positie-, primacy- en recency-
effecten) of invloed van allerlei verwarrende variabelen (bv. tijd tussen inprenting en
beoordeling).
• Misschien gebruikt niet iedereen dezelfde zoekmodellen en misschien gebruiken we
in verschillende contexten verschillende zoekmodellen.
• Sternberg gaf de mensen een 2de taak: de serie cijfers die men moest onthouden
nog eens hardop opnoemen. Dit zorgt ervoor dat we tijdens het zoeken ze allemaal
afgaan, want we kunnen ze dan oefenen. Het is dus een context die exhaustief
zoeken in de hand werkt.
Methode geheugenscan
- Fixatiekruis dat 500ms werd aangeboden.
- Geheugenreeks van 1, 3 of 5 willekeurige cijfers (geen 2 dezelfde, geen patroon in).
Aangeboden voor 1,2s x het aantal cijfers.
- Wachtperiode (aangegeven met “?”) van 2000ms: je moet de reeks proberen te
onthouden.
- Er zijn in totaal 6 trialtypes: 3 niveaus van de ene OV (lengte geheugenreeks) en 2
niveaus van de andere OV (aanwezigheid van de doelstimulus).
- In elk trialtype werden 10 trials afgenomen. Incorrecte trials werden hernomen, men
gaf hierbij nieuwe willekeurige cijfers.
4
, maandag 23 mei 2016
Prototypes
Denk eens aan een stoel: de meesten denken aan een gewone houten stoel. Het
rare is dat we speciale vormen van stoelen die we nooit eerder zagen toch als stoel
herkennen. Hier zijn verschillende theorieën over, we bekijken er 2.
Prototypetheorie
- Geen enkel kenmerk delen de Smiths allemaal, toch herken je elk lid als lid van de
Smith-familie. Uit de verschillende leden abstraheren we een beeld van de ‘typische
Smith’, zo hebben we ook een beeld van de ‘typische stoel’. We vergelijken iemand
wie we tegenkomen met het prototype van de Smith om uit de maken of hij lid van de
familie is.
Exemplar based theorie
- We abstraheren geen prototype, we hebben dit niet nodig (dit is een overbodige stap).
We kunnen die typische Smith ook wegvagen en wanneer we iemand tegenkomen,
deze persoon vergelijken met alle Smiths die we ooit tegenkwamen.
Experiment
- Bestond uit 2 fasen: het leermoment en het eigenlijke experiment. In beide deel was
de opdracht beslissen tot welke categorie de stimuli behoren. In het begin had je geen
idee hoe je dit moest doen (op basis waarvan). Deze categorieën zijn op prototypes
gebaseerd. Hoeveel prototypes zijn er in de eerst fase in het spel? We hebben
prototype A en B. Beiden hebben een patroon van 9 stippen die even groot zijn.
- Als in de leerfase enkel varianten/vervormingen op het prototype aangeboden worden,
wat voor verschillende betekenisvolle types stimuli zouden er dan in de testfase
aangeboden kunnen worden? Wat zouden dus de verschillende condities kunnen
zijn?
• De prototypes zelf.
• De stimuli uit de oefenfase: eerder aangeboden/oude varianten.
• Nieuwe varianten op de prototypes: op zelfde manier geconstrueerd als de oude.
• Andere stimuli: willekeurig stippenpatroon/varianten op andere prototypes.
Vergelijkingsbasis die niets met de prototypes te maken heeft (baseline).
- Waar zou je significante verschillen in reactietijden verwachten en waarom?
- Welk patroon zou het bestaan van prototypes ondersteunen? Ideaal: we leren tijdens
de leerfase de oude varianten en abstraheren tegelijk de prototypes. Stel dat je in de
5
