Burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering
Hoofdstuk 1: Juridische grondslagen
1 Inleiding
Meeste particulieren hebben een verzekering BA gezin onderschreven. Deze verzekering zal de schade
vergoeden wanneer lid van familie een fout begaat waardoor schade bij derde ontstaat. Net zoals voor
particulieren zal een onderneming, wanneer zij een fout begaat, aansprakelijk zijn voor de gevolgen
van deze fout. Daarbij speelt het geen rol of de fout werd begaan door de zaakvoerder of een
personeelslid van het bedrijf. Het is de verzekering burgerlijke aansprakelijkheid die het slachtoffer zal
vergoeden, binnen de normen van de polis.
2 Definitie
Aansprakelijkheid
▪ De verplichting tot schadeloosstelling van diegene die schade heeft geleden
₋ Als gevolg van onze eigen gedraging
₋ Als gevolg van een gedraging van een persoon
₋ Als het volg van een zaak waarvoor wij moeten instaan
▪ Aansprakelijkheid doet rechtsband ontstaan tussen 2 of meerdere personen, waarbij in hoofde
van ene (= de aansprakelijke) de verbintenis bestaat om andere (= de schadelijder) te vergoeden.
Voorbeelden:
In een bloemenwinkel ligt een kleine vaas op de vloer te slingeren. Een klant komt binnen, valt
onder de vaas en breekt zijn been.
Een garagist plaatst nieuwe banden op een auto, maar schroeft door de gehaastheid de
wieldoppen niet voldoende aan. Na het wegrijden draait een band los en kiest zijn eigen weg. De
auto raakt volledig uit evenwicht en veroorzaakt een ongeval.
Een restaurant maakt visschotel klaar, waar ondanks de zorg van de chef – kok toch bedorven vis
voor wordt gebruikt. De klant loopt een voedselvergiftiging op.
Fout, schade & oorzakelijk verband
In al deze gevallen is er aansprakelijkheid vermits de volgende constitutieve bestanddelen aanwezig
zijn: fout – schade - oorzakelijk verband
1
,2.1 Het begrip fout
Begrip fout
▪ Een gedrag dat afwijkt van een normaal gedrag dat een voorzichtig persoon stelt
▪ Handeling wordt vergeleken met wat een goed huisvader zou doen in dezelfde omstandigheden
₋ Rechter is degene die uiteindelijk beslist of een persoon een fout heeft begaan
₋ Hij zal rekening houdend met de omstandigheden, moeten uitmaken of de onderneming een
fout heeft begaan
Voorbeelden van fout:
₋ Overtreding van wetgeving: een automobilist negeert de rode lichten en veroorzaakt daardoor een
ongeval. Hij overtreedt de wetgeving op het verkeersreglement en begaat dus een fout.
₋ Overtreding van technische voorschriften: een bakker gebruikt de verkeerde ingrediënten
waardoor het brood ernstige darmproblemen veroorzaakt bij zijn klanten.
2.2 Het begrip schade
Begrip schade:
▪ Er moet een nadeel zijn
₋ Onder de term nadeel moet worden verstaan de vermindering of het verlies van goederen,
rijkdommen, voordelen
₋ Voorbeeld: Iemand die bij ongeval gekwetst wordt ondergaat een nadeel doordat hij, tijdelijk
of blijvend, niet kan genieten van een goede gezondheid. Hij ondergaat met andere woorden
een vermindering van een extra patrimoniaal voordeel.
▪ Het nadeel moet voortvloeien uit de krenking van een belang
₋ Er is sprake van krenking van belang wanneer het schadeverwekkend feit leidt tot situatie die
slechter is dan deze waarin de schadelijder zich voordien bevond en hij het recht had deze
vroegere situatie niet zou worden gewijzigd.
₋ Maken aldus krenking van belang uit, de schadeverwekkende feiten die leiden tot:
Aantasting van recht op fysische integriteit
Aantasting van recht op vrijheid
Aantasting van recht op goede naam en faam
Aantasting van eigendomsrecht
Aantasting van rechten die men put uit een overeenkomst
▪ Schade moet zeker zijn
₋ Schade moet werkelijk en onbetwistbaar zijn.
▪ Schade moet meetbaar zijn
₋ Op het ogenblik van het schadegeval moeten de elementen aanwezig zijn om deze schade in
de toekomst te evalueren en dat alleen met deze elementen rekening gehouden zal worden
2.3 Het begrip oorzakelijk verband
Begrip oorzakelijk verband
Het oorzakelijk verband tussen fout en schade is aangetoond van zodra bewezen is dat bij afwezigheid
van de fout, de schade zich niet voorgedaan zou hebben, of zich minstens niet in dezelfde omvang zou
hebben voorgedaan.
2
,3 De diverse vormen van aansprakelijkheid
De volgende vormen van aansprakelijkheid kunnen onderscheiden worden:
▪ Strafrechtelijke aansprakelijkheid
▪ Contractuele aansprakelijkheid
▪ Extracontractuele aansprakelijkheid
▪ Professionele of beroepsaansprakelijkheid
▪ Foutloze aansprakelijkheid
3.1 Strafrechtelijke aansprakelijkheid
▪ Vloeit voort uit inbreuk op strafwet
▪ De aanwezigheid van een fout is voldoende
₋ Het is niet vereist dat schade werd veroorzaakt aan een derde
₋ Sommige wetten zijn zodanig belangrijk voor openbare orde, dat het overtreden ervan bestraft
moet worden zelfs als er geen schade aan derden wordt berokkend
₋ Voorbeeld: verkeerswetgeving
3.2 Contractuele aansprakelijkheid
▪ Kan men oplopen als gevolg van de niet uitvoering of gebrekkige uitvoering van een contract
₋ Voorbeeld: Een aannemer voegt in zijn cement kalk toe, hoewel in het lastenboek vermeld is
dat er kalkvrije cement moet gebruikt worden. Door de kalkuitbloeding raakt de verf van de
beschilderde muren los
1. Voorwaarden
▪ Er moeten 2 elementen voldaan zijn opdat er sprake kan zijn van contractuele aansprakelijkheid:
₋ Er moet voorafgaandelijk een contract bestaan tussen schadeveroorzaker en schadelijder.
₋ Schadeverwekkend feit moet zijn oorsprong vinden in de niet – uitvoering of in de gebrekkige
uitvoering van de verbintenissen die de schadeveroorzaker door dit contract heeft aangegaan.
2. Constitutieve bestanddelen
▪ De gelijktijdige aanwezigheid van 3 bestanddelen is vereist:
₋ Schade
₋ Oorzakelijk verband
₋ Fout: niet – uitvoering of gebrekkige uitvoering van het contract
Het niet leveren of het gebrekkig leveren van een zaak bij de verbintenis om iets te geven
Het niet doen of het gebrekkig doen van datgene waartoe men zich verbonden had bij de
verbintenis om iets te doen
Het doen wat niet mocht gedaan worden bij de verbintenis om iets niet te doen
3. Bewijslast van fout
▪ Een onderscheid naargelang het contract resultaatverbintenis of middelverbintenis is:
₋ Resultaatverbintenis: vloeit voort uit overeenkomst waarbij men zich verbindt tot bereiken
van een bepaald resultaat.
Diegene die contractuele aansprakelijkheid inroept zal moeten aantonen dat resultaat
niet bereikt werd
₋ Middelverbintenis: vloeit voort uit het aanwenden van alle middelen met het oog op het
bereiken van een vooropgesteld resultaat
Diegene die contractuele aansprakelijkheid inroept zal moeten bewijzen dat tegenpartij
niet alle beschikbare middelen heeft aangewend om vooropgestelde resultaat te bereiken
3
,3.3 Extracontractuele aansprakelijkheid
▪ Schade aan derde veroorzaakt buiten enige vooraf bestaande contractuele relatie tussen
schadeveroorzaker en schadelijder.
₋ Voorbeeld 1: Een klant komt een kantoor binnen, valt over een openstaande schuif van een
bureau en breekt zijn been. Dit feit heeft niets te maken met de reden van het bezoek van de
klant bij het bedrijf; de onderneming zal extracontractueel aansprakelijk zijn.
₋ Voorbeeld 2: Bij een landbouwer ontsnapt een paard die over de openbare weg wegloopt en
daardoor een ongeval veroorzaakt. De landbouwer heeft geen contractuele overeenkomst
met toevallige autobestuurders en zal extracontractueel aansprakelijk zijn.
1. Voorwaarden
▪ Er is van extracontractuele aansprakelijkheid slechts sprake indien:
₋ Voorafgaand geen contractuele relatie bestond tussen schadeveroorzaker en schadelijder
₋ Dergelijke contractuele relatie wel bestond, maar het schadeverwekkend feit als zodanig geen
uitstaans heeft met dit contract
2. De juridische grondslag van extracontractuele aansprakelijkheid
▪ Extracontractuele aansprakelijkheid vindt zijn grondslag in de artikelen 1382 tot 1386
▪ Deze 5 artikelen kunnen in twee groepen ingedeeld worden:
₋ Artikel 1382 – 1383 B.W. : eenvoudige of rechtstreekse aansprakelijkheid
₋ Artikel 1384 – 1386 B.W. : samengesteld of onrechtstreekse aansprakelijkheid
3. Het begrip fout in extracontractuele aansprakelijkheid
▪ Hier bestaat de fout, de verkeerde gedraging, uit gedraging die indruist tegen de zorgvuldigheid
die elke burger tegenover de belangen van zijn medeburgers in acht moet nemen.
4. Verschillende gevallen van extracontractuele aansprakelijkheid
▪ Artikel 1382 B.W. : Elke daad van de mens waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt,
verplicht diegene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.
▪ Artikel 1383 B.W. : Ieder is aansprakelijk, niet alleen voor schade welke hij door zijn daad, maar
ook voor die welke hij door zijn nalatigheid of onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.
▪ Artikel 1384. al. B.W. : Men is aansprakelijk, niet alleen voor schade welke men veroorzaakt heeft
door zijn eigen daad, maar ook voor die welke veroorzaakt wordt door zaken die men onder zijn
bewaring heeft.
▪ Artikel 1384. al. 2 B.W. : Vader en moeder zijn aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door hun
minderjarige kinderen.
▪ Artikel 1384. al 3 B.W. : De meesters en zij die andere aanstellen zijn aansprakelijk voor de schade
door hun dienstboden en aangestelden veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd
hebben.
▪ Artikel 1384. al 4 B.W. : De onderwijzers en de ambachtslieden zijn aansprakelijk voor de schade
door hun leerlingen en leerjongens veroorzaakt gedurende de tijd dat deze onder hun toezicht
staan.
▪ Artikel 1385 : De eigenaar van een dier of, terwijl hij het in gebruik heeft, diegene die zich ervan
bedient, is aansprakelijk voor de schade door het dier veroorzaakt, hetzij het onder zijn bewaring
stond, dan wel verdwaald of ontsnapt is.
▪ Artikel 1386 :De eigenaar van gebouw is aansprakelijk voor de schade, door de instorting ervan
veroorzaakt, wanneer deze te wijten is aan een verzuim van onderhoud of een gebrek in de bouw.
4
,3.4 Beroepsaansprakelijkheid
▪ Heeft betrekking op de aansprakelijkheid die men kan oplopen wegens schadeverwekkende
gebeurtenissen in het kader van de uitoefening van een beroep.
▪ Niet altijd eenvoudig om onderscheid te maken tussen beroepsaansprakelijkheid of algemene
burgerlijke aansprakelijkheid.
Het onderscheid kan als volgt gemaakt worden:
▪ Fouten die worden gemaakt in kader van uitoefening van beroepsactiviteit maar die als zodanig
geen rechtstreeks verband houden met aard van uitgeoefende activiteit
▪ Fouten die wel rechtstreeks verband houden met aard van uitgeoefende activiteit
₋ In dit verband wordt term ‘gekarakteriseerde beroepsfout’ gebruikt
₋ Deze kan bestaan uit:
Het niet naleven van de wetten, regels en gebruiken die van toepassing zijn in de
betrokken activiteits – of beroepssector
Het al dan niet met opzet overtreden van de in die sector geldende elementaire normen
van voorzichtigheid of veiligheid
Een grove nalatigheid of een kennelijke beroepsonbekwaamheid
Voorbeelden van beroepsfout:
Werknemer van bouwbedrijf gebruikt geen betonijzer in een constructie hoewel dit noodzakelijk
is. Dit veroorzaakt een instorting van een muur. De onderneming is aansprakelijk voor de kosten.
Een verpleger ontsmet bewust de huid van een patiënt niet, voor het toedienen van een injectie
met een naald. Daardoor geraakt patiënt besmet.
Contractueel of extracontractueel?
▪ Beroepsaansprakelijkheid wordt aanzien als bijzondere vorm van contractuele aansprakelijkheid
▪ Kan ook aanleiding geven tot extracontractuele aansprakelijkheid
₋ Voorbeeld: Aannemer die een slechte dakbedekking uitvoert waardoor als gevolg van water
insijpeling schade wordt veroorzaakt aan de meubels van huurder van gebouw
3.5 Objectieve of foutloze aansprakelijkheid
▪ Foutloze aansprakelijkheid
▪ Voor deze vorm van aansprakelijkheid is een fout niet vereist
▪ Artikel 544 B.W.
₋ Eigendom is het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en
daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of
met de verordeningen.
₋ Op grond van deze theorie van respecteren van evenwicht tussen naburige eigendommen
bestaat er burenhinder zodra evenwicht wordt verbroken
₋ Verbreken van evenwicht kan aanleiding geven tot compensatie, tot schadevergoeding die
verbroken evenwicht beoogt
₋ Foutloze karakter: Het verbreken van evenwicht tussen naburige eigendommen is voldoende
om de verplichting tot compensatie te doen ontstaan
5
,6
, Hoofdstuk 2: aansprakelijkheidsverzekering
1 Toepassingsgebied
Dit hoofdstuk is van toepassing op de verzekeringsovereenkomsten die ertoe strekken de verzekerde
dekking te geven tegen alle vorderingen tot vergoeding wegens het voorvallen van de schade die in de
overeenkomst is beschreven, en zijn vermogen binnen de grenzen van de dekking te vrijwaren tegen
alle schulden uit een vaststaande aansprakelijkheid.
1.1 Verplichting verzekeraar
▪ Aansprakelijkheidsverzekeraars heeft een dubbele verplichting ten opzichte van verzekerde:
₋ Verzekeraar moet zich achter verzekerde stellen ongeacht welke vorm die vordering aanneemt
₋ Verzekeraar is verplicht de veroorzaakte schade te vergoeden
2 Geldigheid van aansprakelijkheidswaarborg in de tijd
▪ Een erg delicate materie in verzekeringswereld is geldigheid in tijd van verzekering. Een polis die
onderneming verzekert, kan volgend jaar opgezegd worden.
Voorbeelden:
₋ Architect rekent stabiliteit van een woning verkeerd uit. Pas na enkele jaren worden de gevolgen
zichtbaar. Intussen is architect van verzekeraar veranderend. Wie moet vergoeden, huidige of
vorige verzekeringsmaatschappij?
₋ Garagist monteert een verkeerde set remblokjes op een auto. De klant constateert pas een week
later dat er wat mis is. Garagehouder heeft ondertussen wel nieuwe polis bij andere verzekeraar.
Wie moet betalen?
2.1 Mogelijke situatie
In het verloop van een schadegeval zijn er 5 momenten. Dit schema maakt het duidelijk:
Voorbeeld:
Bedrijf produceert herbiciden voor hobbytuinders. Bij fout in productieketen wordt gevaarlijk hogere
concentratie van gifstof gebruikt. Dit is moment van schadeoorzaak. Schadeverwekkende gebeurtenis
is moment waarop onze hobbytuinder het sproeimiddel gebruikt om onkruid te vernietigen. De
manifestatie van schade gebeurt wanneer klant ziek wordt van het product, ondanks het feit dat hij
het normaal heeft gebruikt. Spoedig daarna zal het slachtoffer een schade-eis indienen. Vergoeding
van schade gebeurt dan nadat die schade werd vastgesteld. Nu is het perfect mogelijk dat de
betreffende onderneming tijdens ieder van deze momenten een andere verzekeraar heeft voor zijn
productaansprakelijkheid. Vraag is dan: wie van die verzekeraars moet vergoeden?
Drie mogelijke oplossingen:
▪ Claims made
▪ Loss occurrence
▪ Act committed
7
, 2.1.1 Act committed
▪ Oplossing verwijst naar moment waarop schadeverwekkende gebeurtenis plaatsvindt
▪ Verzekeraar zal moeten betalen indien schadeverwekkende gebeurtenis plaatsvindt tijdens de
periode van verzekering
▪ Zelfs als schade pas plaatsvindt nadat polis werd stopgezet moet verzekeraar vergoeden
▪ Voor verzekerde: interessante oplossing
▪ Voor verzekeringsmaatschappij: niet zo interessant
₋ Verzekeraar moet zijn verplichtingen nakomen, zelfs jaren nadat polis werd stopgezet
₋ Verjaringsperiode kan in sommige gevallen oplopen tot 33 jaar
2.1.2 Claims made
▪ Bij deze oplossing zal verzekeringsmaatschappij vergoeden indien 2 voorwaarden zijn voldaan:
₋ Schade – eis ingesteld tijdens periode van verzekering
₋ Manifestatie van schade doet zich voor tijdens diezelfde periode van verzekering
2.1.3 Loss occurence
▪ Oplossing verwijst naar het ogenblik waarop de schade plaatsvindt
▪ De verzekeraar die op dat ogenblik de onderneming verzekert, zal moeten vergoeden
2.1.4 Geldigheid van verzekering volgens Koninklijk besluit
▪ Claims made
₋ Voor verzekeringen BA geldt het principe van claims made
₋ Verzekeraar zal tussenkomen voor schade – eisen ingediend tijdens verzekerde periode
Alle schade eisen die binnen 3 jaar na stopzetten van verzekering worden ingediend, moet
verzekeraar nog aanvaarden
Als bedrijf verandert van verzekeringsmaatschappij, loont het dus om oude polis toch nog
3 jaar te bewaren
▪ Bij Koninklijk besluit is beslist dat formule ‘claims made’ + 3 jaar geldig is voor alle aansprakelijk-
heidsverzekeringen. Behalve voor:
₋ BA auto
₋ BA gezin
₋ BA brand
3 Bijzondere verplichtingen van verzekeringsnemer
▪ Verplichting tot overdracht van stukken
₋ Verzekerde moet kennis geven van de feiten die eventueel tot aansprakelijkheid kunnen leiden
₋ Verzekerde moet alle gegevens bezorgen aan verzekeraar die verband houden met
aanspraken van derde
▪ Verplichting om te verschijnen
₋ Verzekerde heeft de verplichting om te verschijnen voor rechtbank zelf in het kader van een
bevolen onderzoeksmaatregel
₋ Gerechtelijk wetboek koppelt immers bepaalde gevolgen aan niet – verschijning en deze
gevolgen kunnen de belangen van de verzekeraar schaden
▪ Gevolgen bij niet – naleven van verplichtingen
₋ Schadevergoeding betalen door verzekerde
8
