Politicologie samenvatting
Een inleiding tot de politieke wetenschappen 7de druk.
HOOFDSTUK 1: POLITIEK EN POLITIEKE WETENSCHAPPEN (P17-
P39)
1.1 Politiek
Politiek = Griekse politika = de zaken die met de polis te maken hebben.
Stedelijke samenleving bij de oude Grieken
Aristoteles → de mens is een zoön politikon (= sociaal wezen)
Plato → schreef in Politeia zijn visie op de ideale samenleving neer
Definitie in brede zin: Politiek is alles wat te maken heeft met het besturen van een samenleving.
- Betekent dus ook omgaan met verschillen en met conflicten. (Bv: De Dauwtrappers)
- Het proces waarbij samenlevingen op een voor de leden bindende wijze de regels van hun
samenleven bepalen, bewaren, wijzigen of handhaven.
Definitie in praktijk: Politiek is alles wat te maken heeft met het besturen van een territoriaal
gefundeerde samenleving.
1.2 Variaties in de politiek
Samenleving = het belangrijkste aspect van politiek dat kan variëren. Confrontatie met problemen van
coördinatie en sturing vereisen politieke maatregelen.
Politiek kan variëren:
1. Soort samenleving
2. Naargelang en inhoud en reikwijdte ervan
Toegepast op "De Dauwtrappers”: Ze kunnen niet gaan fietsen zonder duidelijke afspraken
omtrent het uur/dag/plaats van de fietstocht.
- De leden van de club ervaren dat waarschijnlijk niet als een daad van bestuur en
zullen er zeker niet de term "politiek" voor gebruiken. Maar als regels niet als
dwingend ervaren worden, betekent dat nog niet dat ze er niet zijn. Er is veel meer
politiek dan dat we denken.
,1.2.1 Politiek en territorium
Politiek wordt snel geassocieerd met samenlevingen die verbonden zijn aan een territorium.
Bv: gemeente, provincies, landen...
Omdat bestuur van een samenleving op een territorium de grootste en belangrijkste vorm
van politiek is. Maar ook verenigingen of organisaties zijn samenlevingen die politiek nodig
hebben:
- Geen dwingend karakter
- Eigen keuze om erbij te gaan (lid van een vereniging zijn is een keuze)
Het lidmaatschap van een samenleving die wel verbonden is aan een grondgebied:
- Dwingender karakter
- Ontwijken = verhuizen
Regels samenleving gaan om wettelijke regels, niet om culturele normen.
De territorialisering van politiek is een cruciale historische evolutie geweest.
Staten
- Hebben een grondgebied dat ze intern besturen en eventueel tegen externe vijanden beschermen.
- Hedendaagse structuur waarin zich de sturing van samenleving afspeelt
1.2.2 De verschuivende culturele grenzen van de politiek
Toen de moderne staat halverwege 19de eeuw vaste vorm kreeg, was politiek een beperkte
aangelegenheid. De staat zorgde voor enkele basisregels (justitie, politie, defensie,).
In de loop der jaren kwam vanuit verschillende sectoren vragen om nieuwe aspecten van de
samenlevingen door de staat te laten regelen.
Fundamentele veranderingen door arbeidersbeweging teweeggebracht: ijverde voor
beschermende maatregelen → Het vrij economisch verkeer moest inperken.
T.H. Marshall: Stelt dat burgerschap vanaf de 20ste eeuw niet alleen gezien mag worden als een zaak
van burgerlijke en politieke rechten, maar dat sociale rechten even belangrijk zijn.
- Men kan vanuit die optiek geen volwaardige burger zijn als men bv geen toegang heeft tot onderwijs.
Die historische evolutie is gepaard gegaan met een evolutie in onze politieke cultuur.
→ Conclusie: Politiek evolueert van een beperkte naar een veelomvattende
aangelegenheid. Voortdurende evolutie in politieke cultuur: belang voor onderscheid
tussen privé en publiek. Het privéleven: een sfeer waar de politiek niet aanwezig is of mag
zijn. Maar deze grenzen verschuiven voortdurend.
, 1.2.3 De vormen en structuren van de politiek
Politiek varieert naargelang de soort samenleving die bestuurd wordt, kan een verschillende inhoud
hebben en kan zeer verschillende vormen aannemen. → Studie naar variatie staat centraal in politieke
wetenschap
Classificeren: Proberen verschillen in kaart te brengen
- Kunnen opgebouwd worden op de vraag wat de grote principes zijn die ten grondslag
liggen aan het functioneren van een bestel. → Hebben het over politieke regimes
Politieke basisprincipes:
1. Democratisch VS autoritair
Democratisch: Waar de macht tijdelijk is en verspreid is over verschillende groepen, het verkiezen van
vertegenwoordigers door de bevolking
Autoritair: Controleert slechts de punten in een maatschappij die essentieel zijn voor het uitoefenen en
behouden van de macht: de overheid, het leger, wellicht belangrijke bedrijven. Verkiezingen worden,
zover ze plaatsvinden, gemanipuleerd, of er is een systeem waarbij de regering verregaand onafhankelijk
van het parlement kan opereren,
2. Unitair VS federaal
Gecentraliseerd Bestuur VS deelgebieden met hun eigen bestuur
3. Variatie in politieke instellingen en procedures (cf. Kiessystemen)
→ Nut van comparatieve benadering binnen politieke wetenschappen
1.3 Politieke wetenschap
= Politieke gebeurtenissen en instellingen proberen te begrijpen en te verklaren. De politieke
wetenschapper doet aan een constante analyse van samenlevingen, regimes...
Voor sommige leden van de samenleving is het praten over politiek een professionele bezigheid.
(Journalisten, kunstenaars)
Guernica van Pablo Picasso: een aanklacht tegen de Duitse interventie in de Spaanse burgeroorlog.
Eerste regel: Intellectuele distantie: Elke politieke wetenschapper is lid van de
samenleving die ze bestuderen. Daaruit volgt dat hun onderzoek altijd subjectiefs
gekleurd is. De politieke wetenschapper is een kind van zijn of haar samenleving en
tijd, en moet dat weten en beseffen. Wie toch beweert volkomen neutraal te zijn
kan geen goede politieke wetenschapper zijn.
, De politicoloog doet aan de samenleving verslag van de resultaten van wetenschappelijk
onderzoek. → Dit kan vervolgens door de leden van de samenleving gebruikt worden.
(Men kan zijn mening veranderen of versterken, actiegroepen kunnen strategie wijzigen...)
Intellectuele distantie nemen kan bereikt worden door de regels van de wetenschappelijke
methode te respecteren: veel en bewust waarnemingen verzamelen, en een zorgvuldige en
bewuste keuze maken van de onderzoekstechnieken.
→ Voortdurend bewust en systematisch data verzamelen
→ Bewuste en doordachte keuzes maken uit alle methoden en technieken om die data te
analyseren. De methode hangt af van de vraag die beantwoord moet worden en van de aard
van de verzamelde data: kwalitatieve of kwantitatieve benadering.
Bv: Een bomaanslag is niet zomaar een bomaanslag zoals iedereen dit ziet, maar een
specifiek geval van een algemeen verschijnsel. Ook Plato en Aristoteles probeerde al door
vergelijkingen tot inzichten te komen over hun samenleving. → Om te kunnen vergelijken
moet er bewust gezocht worden naar gelijkaardige cases die tot eenzelfde categorie
behoren.
Niccolo Machiavelli (1469-1527) met boek II principe (de heerser) ZIE BOEK P30 MEER UITLEG
Principe van openheid: Altijd zeggen wat je doet en waarom. Andere moeten je
onderzoek altijd kunnen overdoen, controleren en verfijnen.
- Wetenschappelijk rapport moet in staat zijn om door anderen beoordeeld te
worden en om erop verder te bouwen.
→ Op basis van een nauwkeurige en zo objectief mogelijke analyse van
onderzoeksgegevens probeert de politicoloog tot meer algemeen geldende uitspraken te
komen over de werkelijkheid.
Geschreven artikels worden dan ook meestal pas gepubliceerd na peer review.
→ Politicologie bestaat uit het nauwkeurig analyseren van feiten en processen, niet het
ventileren van individuele meningen.
