HOOFDSTUK 1: (NEO-)CLASSICISME, REVOLUTIONAIREN EN DE
WEG ERNAARTOE
1. NEOCLASSICISME EN REVOLUTIONAIREN
BAROK (+/- 1615-1715)
ALGEMENE KENMERKEN VAN DE BAROK
• Van evenwicht (Renaissance) naar samenballing (Barok): één synthetisch geheel van schilder-
, beeldhouw- en bouwkunst
• Van kalme rust naar onstuimige beweging
• Druk, breed, theatraal, asymmetrisch
• Diagonalen, contrastwerking
• Triomfantelijke, gespierde uitdrukking van katholieke hervorming (contrareformatie) en
vorstelijk absolutisme
Renaissance Barok
San Lorenzo, Brunelleschi, Firenze Sant’Ignazio, Grassi & Moderno, Rome (1626-
(1419-de eeuw) de eeuw)
Beweging
Assymetrie
De hemelvaart van Maria,
Het laatste avondmaal, Da Vinci, Milaan Rubens, Antw.
(1495-1498 / eind 15de eeuw) (1625-de eeuw)
Barok
, Diagonalen
Contrast
De kruisafneming, P.P. Rubens, Kathedraal
Antwerpen (tijd niet gekend)
Sant’Andrea al Quirinale, Bernini
(1658-1670 / midden 17de eeuw)
Trevi Fontein, Bernini, Rome
(1732-de eeuw)
STIJLFIGUREN UIT DE BAROK
• Vrije toepassing van de Renaissance vormen:
, o Zuilen met verdikte banden of geschroefd (Salamonische zuil)
o Doorbroken frontons
o Afwisseling segment- en driehoekige frontons
o Overmatig zware lijsten
• Specifieke barok elementen:
o Sterk uitspringende delen en golvende lijnen
o Vol beeldhouwwerk dat het bouwkundig kader doorbreekt
o Golvende steunberen met voluten
o Cartouche en ronde of ovale Oeil-de-boeuf
• Onstuimige vaart naar omhoog: eerder opgaande lijnen dan
horizontaal evenwicht:
o Kolossale Orde (2 of meer bouwlagen)
o Koepels en torens
• Gebouw en omgeving als geheel
uitgewerkt
o Trappen, galerijen, pleinen, tuinen, parken etc.
,EXEMPLARISCHE GEBOUWEN
BERNINI: S. ANDREA AL QUIRINALE - ROME (1658-1670)
HUYSSENS, D’AGUILON EN RUBENS: CAROLUS BOROMEUSKERK - ANTWERPEN (1615)
RUBENS: TUINPAVILJOEN, RUBENSHUIS - ANTWERPEN (1610)
,HUYSSENS: SINT-PIETERSKERK – GENT (1629-1722)
VAN DER LINDEN: VISMARKT – GENT (1689)
, ROCOCO (1715-1760)
ALGEMENE KENMERKEN
• Optimistische opvattingen van het rationalisme: “bel esprit”
• Luchthartig, sierlijk, bekoorlijk leven, klatergoud
• Verfijnde, elegante wooncultuur
• Van plechtstatig en krachtig (Barok) naar speels en luchtig (Rococo)
• Ineenvloeien van vormen en schepping van illusie, geen scheiding meer tussen architectuur,
beeldhouwwerk en schilderkunst
• Grillig, idyllisch
NICOLLAS LANCRET: “LA CAMARGO DANSANT”, OLIE OP DOEK (1730 -1731)
BEL ESPRIT
MARIE-ANTOINETTE: TRAILER UIT SOFIE COPPOLA (2006)
BEL ESPRIT, VERFIJND, ELEGANT, LUCHTHARTIG