Iris Pauwels Werken met jongeren in een VOS 2021-2022
3. WAT WORDT BEDOELD MET VOS?
3.1 VERONTRUSTING
• Verontrustende Opvoedingssituatie
• We spreken over verontrusting wanneer:
o Ontwikkelingskansen van een minderjarige zijn bedreigd
o De (psychische, fysieke of seksuele) integriteit en veiligheid is aangetast.
• Problematische interactie tussen kind en ouder(s) binnen een bepaalde context
• Breed domein waarbij hulpverleners, cliënten of andere betrokkenen zich zorgen maken:
verontrust zijn.
• Mogelijke oorzaken:
o Opvoeding
o Persoonlijkheid of gedrag van het kind/de jongere
o Somatische oorzaken
o Falen van de hulpverlening
o …
• Mogelijke uitingsvormen:
o Spijbelen
o Verwaarlozing
o (dreigen tot) zelfdoding
o Druggebruik
o Grensoverschrijdend gedrag
o Misbruik
o Geweld
o Armoede
o …
Problematische Opvoedingssituatie: POS Verontrustende Opvoedingssituatie: VOS
Opvoedingssituatie wordt als perspectiefloos Hoeft niet perspectiefloos te zijn. Er is sprake
ervaren. van verontrusting… maar er zijn nog
begeleidingsmogelijkheden.
• Decreet Integrale Jeugdhulp: is er sprake van verontrusting wanneer ‘de
ontwikkelingskansen van een minderjarige bedreigd zijn’.
o Provisierechten: het recht op toegang tot bepaalde voorzieningen en diensten (bv.
gezondheidszorg, onderwijs, rust, ontspanning en aangepaste zorg).
o Protectierechten: het recht op bescherming tegen schadelijke praktijken (bv.
bescherming tegen commerciële of seksuele uitbuiting en fysieke of mentale
mishandeling).
o Participatierechten: het recht om gehoord te worden bij beslissingen die je leven
beïnvloeden (bv. vrijheid van spreken en van mening, vrijheid van cultuur, godsdienst
of taal).
o Psychische, fysieke of seksuele integriteit van een minderjarige of één of meer
gezinsleden wordt aangetast.
,Iris Pauwels Werken met jongeren in een VOS 2021-2022
3.2 VOLUME VAN DE V.O.S.
Wat maakt een probleemsituatie effectief verontrustend?
Parameters:
• Breedte: de deelproblemen in een opvoedingssituatie
o Ouder-kindrelatie
o School
o Partnerrelatie
o Sociale en financiële situatie
o Vaak multi-probleemgezinnen
• Hoogte: de ernst of het acuut karakter van de situatie
o Heeft te maken met het ‘conflictgehalte’
o Binnen gezin, met betrokken personen onderling
o En/of botsing met omgeving en gangbare normen
• Lengte: de voorgeschiedenis of het chronisch karakter van de situatie
3.3 OPVOEDINGSSITUATIE
• De gewone opvoedingssituatie: ouders voelen zich bekwaam als opvoeder.
o Ouders vinden ondersteuning in eigen netwerk
o Ook: de opvoedingswinkel, kind en gezin, internet.
• De opvoedingsspanning: ouders gaan op zoek naar raad, advies.
o Behoefte aan externe ondersteuning, ouders voelen zich onzeker
• De opvoedingscrisis: de situatie escaleert, ouders kunnen de situatie niet meer aan.
o Gevoel van incompetentie, soms nood aan steun van deskundige.
• De problematische opvoedingssituatie: complexe problemen, over langere periode.
3.4 ONEVENWICHT TUSSEN BEDREIGENDE EN BESCHERMENDE FACTOREN
• 3 categorieën:
o Factoren in het kind/de jongere:
▪ Een moeilijke of gemakkelijk temperament
▪ Een zwakke gezondheid of handicap
▪ Een gebrek aan, of net het hebben van, voldoende sociale vaardigheden
▪ Vroeggeboorte, couveusekinderen
▪ …
o Factoren m.b.t. ouders/opvoeders:
▪ Te hoog gespannen, of net realistische, verwachtingen van het ouderschap
▪ Gebrek aan, of net beschikken over, voldoende opvoedingsvaardigheden
▪ Psychische problematiek bij één of beide ouders
▪ Spanningen, conflicten tussen de ouders, of net een harmonieuze, relatie
▪ …
o Factoren in de omgeving:
▪ Isolement en gebrek aan sociale steun, of net een ondersteunend netwerk
▪ Spanningen op het werk of werkloosheid, of net een voldoening gevende
werkomgeving
▪ Slechte behuizing, weinig speelruimte
▪ Maatschappelijke discriminatie
▪ …
, Iris Pauwels Werken met jongeren in een VOS 2021-2022
3.5 OUDERLIJKE OPVOEDINGSSTIJLEN
3.5.1 De autoritaire opvoedingsstijl
• Regels, discipline!
• De band tussen ouders en kinderen is gebaseerd op een machtsstructuur
• Kind wordt beknot in
o Eigen initiatief nemen
o Interesses
o Mogelijkheden
• Vb. kind moet doen wat de ouders zeggen, moeten deze studierichting volgen, moeten
luisteren, tegenspraak wordt niet geduld…
3.5.2 De verwaarlozende opvoedingsstijl
• Kind mag alles, geen duidelijke regels
• Veel conflicten tussen ouders en pubers
• Ouders bieden geen emotionele steun en sturing: alles mag, maar ontbreken van sturing
en/of bevestiging.
• Er is een grote afstand tussen de ouders en de kinderen. Ze vermijden ongemak voor henzelf.
Er is nauwelijks interactie tussen ouders en kinderen.
3.5.3 De democratische opvoedingsstijl
• Duidelijke verwachtingen, kinderen moeten luisteren.
• Ouders luisteren ook naar hun kinderen.
• Er is een duidelijke visie binnen het gezin.
• Milde vormen van loslaten en controle.
3.5.3.1 De permissieve opvoedingsstijl
= Extreem loslaten
Permissieve opvoedingsstijl of laissez-faire
• Een tolerante en verwennende opvoeding
• Er worden weinig eisen en grenzen gesteld aan het gedrag, weinig controle en kinderen
worden weinig gestraft. Er wordt weinig gecommuniceerd, hierdoor zijn er dus ook weinig
discussies.
