Les 10 – verlies en (gecompliceerde) rouw
Theorie en diagnostiek
Wat is rouw?
Mythes:
- Er treden vaste, uniforme reacties op
- Verliesverwerking verloopt altijd aan de hand van stadia of fasen
- Een verlies dient altijd doorgewerkt te worden
- Een rouwproces moet ertoe leiden dat de band met de overledene verbroken wordt
- Positieve emoties zijn afwezig
- Het evenwicht wordt na 1 tot 1,5 jaar teruggevonden
Wat is het?
- Kern van rouw = separatiepijn
o Verscheurende pijn over het gescheiden zijn van de ander
o Separatiepijn komt tot uiting in de 4 G’s:
Gevoel verdriet, verlangen, missen
Gedachten het kan niet waar zijn, ik kan niet zonder
Gedrag zoeken
Gewaarwordingen verwarring, menen de andere te zien, te ruiken, etc.
- Rouw = antwoord dat we geven op het verlies van een betekenisvolle relatie met iets of
iemand. Bij het rouwen hoort ook de wijze waarop we ons leven aanpassen en opnieuw
vormgeven met het gemis, in voortdurende interactie met onze omgeving.
o Omgeving = interpersoonlijke, sociale, culturele, historische context, etc. Heel breed.
- Bij rouw is uitdaging: namelijk de verlieservaring integreren in ons levensverhaal, onze
identiteit, ons geheugen, ons zelf- en wereldbeeld
o Uitdaging: verlies van de andere integreren in onszelf, ons wereldbeeld, identiteit,
levensverhaal.
- Rouw = dynamisch en levenslang proces
o Vroeger dachten ze dat rouw volledig achter ons konden laten en dat het geen
invloed op ons functioneren had nadat he verwerkt is.
- Doel = onszelf heruitvinden, verrijken en ons zelfbeeld herdefiniëren en ons wereldbeeld te
herordenen.
- Rouw is een universeel menselijke ervaring, maar elk rouwantwoord is uniek
o Rouwtrajecten van mensen verlopen heterogeen, maar variatie in intensiteit,
uitdrukking, betekenisgeving, etc.
Rouw kan je vergelijken met vingerafdrukken of sneeuwvlokken. Universele
karakter en herkenbaarheid van de ervaring, maar unieke kenmerken en
patronen van elke ervaring.
- Beïnvloedende factoren:
o Persoonlijkheid
o Betekenis relatie
o Aard van verlies
o Voorgeschiedenis qua hechting en coping
o Stressoren
o Sociale steun
o Heersende rouwcultuur
o Etc.
1
, Theorieën over rouw
Standaard- of trechtermodel
- Na WO2 kwam dit model tot stand.
- Universele en voorspelbare fasen, start bij hevigste pijn en nadien neemt dit af
o Iedere nabestaande zal door een periode van emotionele pijn gaan
- Negatieve emoties en confrontaties zijn onvermijdelijk en noodzakelijk voor herstel
o Vermijden van deze emoties is pathologisch
o Ervaren van positieve emoties duidt op ontkenning
- Doel: loslaten en acceptatie
o Nabestaande zou herstellen tussen enkele maanden, tot anderhalf jaar.
- Variatie op trechtermodel:
o Fasen van Kübler-Ross
o Takenmodel van Worden
- Iedereen loopt zogezegd door hetzelfde proces, maar dit is reeds achterhaald
- Samenvatting: iedere nabestaande gaat door een periode van pijn en verlies. Confrontatie en
intenste verwerkingsperiode. In rouwbegeleiding moeten ze zo snel mogelijk tot het
eindpunt komen, zo snel mogelijke acceptatie. Iedereen loopt door hetzelfde proces.
Iedereen begint met pijn en negatieve emotionele verwerking, maar die neemt nadien af.
Fasemodel van Kübler-Ross
- Een van de eerste onderzoekers die rouw in kaart bracht
- Doel: verlies accepteren
1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen en vechten/marchanderen
4. Depressie
5. Aanvaarding
- Vanuit de put/diepdal gaan evolueren richting loslaten.
2
