o Plutarchus (400 jaar later): zocht parallelle gelijkenissen tussen de
Romeinen en Grieken: Caesar en Alexander de Grote. Hij wilde Caesar
positief over laten komen en deed dit dus ook met Alexander.
o Arianus (450 jaar later): zou toegang hebben gehad tot verslagen die
uit de tijd van Alexander de Grote kwamen, echter zijn deze verloren
gegaan en weten we dus niet zeker of hij deze fatsoenlijk gebruikt
heeft.
o Alexanderromans: heldenromannetjes opgesteld rond de 2de eeuw na
Christus tot aan de Middeleeuwen, veel meer fictie dan feit.
Het enige beeld dat we van Alexander de Grote hebben is dus een vertekend beeld.
De Romeinen
Inleiding Rome
De Griekse periodes werden ingedeeld op basis van kunststromen. Bij de Romeinen
gebeurd dit echter niet op basis van kunst, maar op politiek vlak.
Zo kunnen we 3 periodes van elkaar onderscheiden:
● De Koningstijd (753 – 509 v.Chr.)
🡪 753 v.Chr.: Stichting van de stad Rome.
🡪 AB URBE CONDITA = vanaf de stichting van de stad.
● De Republiek (509 – 31 v.Chr.)
🡪 509 v.Chr.: De laatste Romeinse koning wordt door de Romeinse
aristocraten verdreven.
● De Keizertijd (31 v.Chr. – 476)
🡪 31 v.Chr.: Zeeslag bij Actium: Octavianus (Augustus) verslaat Marcus
Antonius & Cleopatra VII
🡪 Met de val van het West-Romeinse Rijk in 476 eindigt de laatste periode.
Geografisch kader
Atlas: 30, 31, 32
Rome ligt op het Italisch schiereiland erg gunstig. Ze hebben een haven (Ostia) in de
buur , ze liggen aan de rivier de Tiber, er zijn veel (handels)wegen en ze hebben 7
heuvels die bescherming bieden:
● Palatinus (volgens de legende zou Romulus hier Rome op gesticht zijn)
● Capitolinus
● Equilinus
● Viminalis
● Caelius
● Quirinalis
● Aventinus
Ook is het Italische schiereiland veel vruchtbaarder dan Griekenland. De Apennijnen
(een rotsachtig heuvelgebied) loopt door Italië heen, maar alles ernaast is redelijk
vlak gebied (in tegenstelling tot Griekenland). Maar Rome kent ook veel moerassig
gebied om zich heen.
Italië is omgeven door verschillende zeeën, zoals:
, ● De Adriatische Zee
● De Tyrrheense Zee
● De Ionische Zee
● De Middellandse Zee
Ook lopen er verschillende rivieren door Italië, zoals:
● De Po
● De Tiber
● De Arno
● De Rubico
De Rubico was de grens tussen Italië en het Romeinse Rijk. Deze grens was een
symbolisch zeer belangrijke grens, toen Caesar met zijn troepen de Rubico overstak
verklaarde hij daarmee de oorlog aan Rome.
Ontstaan Rome
Vanaf 2.000 v.Chr. begonnen er migraties plaats te vinden van de Latijnen, de
Sabijnen en de Samnieten (de Italische volkeren) richting het Italische schiereiland.
Primitieve nederzettingen op 7 heuvels groeide, rond 1.000 v.Chr., langzaam naar
elkaar toe en vormde bij wijze van spreken Rome. Vooral Latijnen en Sabijnen
zouden hier samenkomen.
Vanaf de 8ste eeuw v.Chr. kwamen de Etrusken (,of Tyrrhenoi, zoals de Grieken ze
noemde,) in Etrurië, en de Grieken in Zuid-Italië.
Vanaf de 6de eeuw v.Chr. komen de 7 nederzettingen onder
Etruskisch bewind en kunnen we Rome een Etruskische
creatie noemen. Zij lossen als eerste het probleem met de
moerassige ondergrond op, dit doormiddel van een immens
riool. Herken de rondboog uit de aquaducten en de
gewelfconstructies er in.
🡪 Cloaca Maxima
De Etrusken hadden voornamelijk een monarchie als politieke
bestuursvorm, maar gingen vaak over naar een oligarchie.
De Romeinen namen later een aantal dingen over van de Etrusken.
Fa
es
sc
Zoals de Fasces, wat een symbool van macht was. Maar ook een
aantal dingen op cultureel vlak werden overgenomen door de Romeinen.
Culturele domein
In de beeldhouwkunst namen de Romeinen de graftombes over van de Etrusken, en
dan voornamelijk portretkunst en realistische weergave zie je later nog vaak terug.
,De kenmerken die nog echt gelinkt zijn aan de graftombes zijn de liggende houding
op sarcofagen en dat er voor het eerst intimiteit te zien is tussen partners.
In de schilderkunst
Grafurne zieurna
je degli
veelsposi
gelijkenis bij die van
de tijdgenoten in andere culturen als de Grieken en de
Egyptenaren. buste van Caesar
Op vlak van religie had je nog de auguren, deze zouden de toekomst kunnen lezen
en leerde de wil van de goden kennen. Dit deden zij bijvoorbeeld uit de vlucht van de
vogels en de ingewanden van dieren, ook dit namen de Romeinen over. Net als de
tempels voor de goden met levensgrote beelden (een aantal goden kwamen van de
Grieken af). Ook hadden de Etrusken uitgestrekte necropolen (dodencultus).
Legendes Rome
Aeneas
Een van de Trojaanse helden Aeneas ontsnapte uit het verwoeste Troje na de
Trojaanse oorlog. Hij vluchtte naar Italië en stichtte daar een stad, deze stad groeide
uit tot een koninkrijk, waarvan de hoofdstad later Alba Longa werd. Een van de latere
koningen van Alba Longa was Koning Numitor, dit was de opa van Remus en
Romulus.
🡪 De Romeinen zouden dus eigenlijk ook voor een deel afstammen van de Grieken.
Remus en Romulus
Remus en Romulus zouden rond 771 v.Chr. geboren zijn. Ze zouden de zonen zijn
van Rhea Silvia en de oorlogsgod Mars. Hun oom Amulius, die Silvia’s vader Numitor
ten val had gebracht, had in een voorspelling te horen gekregen dat zij hem en zijn
macht omver zouden werpen. Hij had dat willen voorkomen door van Rhea Silvia een
Vestaalse maagd te maken, deze zijn eigenlijk priesteressen die nooit mogen
trouwen en zeker nooit kinderen mogen krijgen. Toen Amulius hoorde dat zijn nicht
toch een tweeling had gekregen (,met de god Mars,) gaf hij zijn soldaten de opdracht
de tweeling in de rivier de Tiber te werpen, echter kregen deze soldaten medelijden
met de kleuters en legde ze in een mandje in de rivier. De tweeling werd gered door
een wolvin (,of prostituee, historisch was Lupa (of Larentia) namelijk ook een naam
voor een prostituee,) die hen gevoed zou hebben. Later kwamen ze bij een herder
Faustulus en hij nam de jongens op als zijn zonen. Toen Remus en Romulus
volwassen werden doden ze Amulius en herstelden ze Numitor als koning van Alba
Longa.
Ze besloten om een stad te stichten, maar na een ruzie over wiens naam de stad zou
moeten krijgen, wie de macht zou krijgen en waar de stad gebouwd moest worden
doodde Romulus zijn broer. Rome begon dus met een broedermoord.
Later werd de stad een toevluchtsoord voor iedereen die een nieuw leven wilde
leiden, zodat de populatie snel toenam, echter waren er amper vrouwen in de stad
aanwezig en de toekomst van de stad kwam dus in gevaar. Romulus verzocht
, naburige steden vrouwelijke migranten te sturen, maar deze vraag vond geen
gehoor. Daarop besloot hij het probleem op een minder nette manier op te lossen.
Hij zond een uitnodiging aan de naburige volkeren, de Sabijnen en Latijnen uit de
streek Latium, om met hun hele gezin een religieus festival te komen bijwonen.
Midden onder de festiviteiten gaf hij zijn mannen een teken om de jonge vrouwen
onder de bezoekers te schaken en als hun echtgenote mee te nemen. De ouders
van de meisjes konden niet lachen met de actie en trokken tegen de Romeinen ten
strijde.
De Romeinen versloegen de Latijnen met gemak, maar de Sabijnen niet. Er kwam
pas een einde aan de vijandelijkheden dankzij de vrouwen zelf, die tevreden waren
met hun lot als Romeinse echtgenotes en moeders. Moedig begaven zij zich op het
slagveld en smeekten hun echtgenoten aan de ene kant en hun vaders aan de
andere kant om het vechten te staken. Wij kunnen beter zelf sterven, verklaarden ze,
dan zonder jullie verder te leven, als weduwe of wees. Hun tussenkomst zou niet
alleen vrede tot stand hebben gebracht, maar ook een gemeenschappelijke
Romeins-Sabijnse stad.
De koningstijd
Er kwam een einde aan de Etruskische macht door interne rivaliteit tussen de
stadstaten, maar ook doordat ze extern werden teruggedrongen door de Grieken,
Samnieten, Galliërs en door de Romeinen (Latijnen en Sabijnen) die de Etrusken
beu waren en ze buiten werkten.
Sociale structuur koningstijd
Zie bijlage 4 en 5 cursus Rome
De sociale structuur uit de koningstijd bestond uit 4 groepen:
● De laagste van de 4 groepen was de familia was een familie (oikos bij de
Grieken), deze stond onder leiding van de pater familias die alle macht had
over de leden. De leden van de familia waren ouders, grootouders, neven,
nichten enzovoort, maar ook slaven.
● Een gens was een geslacht of groep van familia (genos), deze groep had een
gemeenschappelijke naam en voorouder. Elke gens bezat een aantal
clientes, die oorspronkelijk niet tot de gens behoorden maar zich door een
eed van trouw met genusleider verbonden. Voor die trouw en
gehoorzaamheid moest de genusleider zijn clientes onderhouden en
beschermen.
● Een curia (fratrie) bestond uit een groep van gentes die waarschijnlijk in
elkaars buurt woonden en onderling vaak een godsdienstige band hadden.
Er waren in totaal 30 curiae.
● Een tribus was een stam (fyle) die bestond uit 10 curiae. Er waren dus ook 3
tribus.
De leden van de gentes vormden de patriciërs. Daarnaast waren er de plebejers
waarvan de oorsprong onzeker is. Waarschijnlijk waren het overlevenden van de
oude, onderworpen bevolking of latere inwijkelingen.
Burgerrecht
De mannelijke patrciërs vanaf 17 jaar bezaten het volledige burgerrecht. Dit omvat: