EERSTELIJNZORG
1) ORGANISATIE VAN DE EERSTE LIJN (LVL)
LES 21/10 – SITUERING, BELANG EN ORGANISATIE
1. SITUERING VAN DE EERSTELIJNZORG
1.1. BEGRIPSBEPALING
Eerstelijnszorg = Vlaamse bevoegdheid
➔ Verantwoordelijke
o Frank Vandenbroucke (minister
van sociale zaken en
Volksgezondheid)
o Hilde Crivits (Vlaamse minister
van Welzijn, Volksgezondheid
en gezin)
Zorgverlening -> komt in stand door samenwerking door :
- Personen met zorg- en ondersteuningsnood
- Informele zorg
- Professionals
In context van : gezin en lokale gemeenschappen
1.2. KENMERKEN VAN DE EERSTE LIJN
Kenmerken van de eerste lijn zijn volgens Starfield (1992):
- Het eerste contact voor elke nieuwe behoefte
- Langdurige niet-ziektegerichte zorg
- Een alomvattende zorg voor de meeste gezondheidsbehoeften
- Gecoördineerde zorg wanneer doorverwijzing nodig is
1.2.1. EERSTE CONTACT MET TOEGANKLEIJKE PROFFESIONLE ZORG
- Wanneer ondersteuning nodig is
- Bij elk nieuw probleem/ nieuwe episode
- Bereikbaarheid (9B’s)
o Vereiste toegankelijkheid
-> “een faciliteit is enkel toegankelijk wanneer gebruikers deze als toegankelijk
Beschouwen en dat weerspiegelen in hun gebruik”
1.2.2. GERICHT OP LANGDURIGE, NIET-ZIEKTEGERICHTE ZORG
- Eerder gericht op in stand houden welzijne n gezondheid dan op ziektebestrijding
- Continuïteit
- Sterke interpersoonlijke banden
1.2.3. OMVATTEND AANBOD GERICHT OP GEZONDHEIDS- EN WELZIJNNODEN
- Mix van disciplines
- Gezondheid en welzijn
- Coördinatie van zorg
o Zorg coördinatie
o Casemangement
- Doorverwijzing indien nodig
1.2.4. COORDINATIE BIJ DOORVERWIJZING
- Binnen 1e lijn + naar 2e en 3e
2. BELANG VAN EEN STERKE EERSTE LIJN
2.1. WAAROM IS SHIFT IN GEZONDEHEIDSZORG NODIG?
Eerste lijn = hoeksteen -> universele gezondheidszorg (Alma Ata 1978 → Astana 2018)
Ook in België -> uitdagingen voor de gezondheidszorg ten gevolge van:
1
, 2.1.1. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIES
- Stijgend aantal personen met Multi morbiditeit
- Complexe hulpvragen/ over alle levensdomeinen
- Belang van preventie
➔ Ziektegerichte aanpak biedt geen antwoord
2.1.2. INDIVIDUALISERING VAN DE SAMENLEVING
- Gemiddelde huishoudend grootte daalt -> minder ‘stevig’ sociaal netwerk
- Toegenomen keuzevrijheid -> en wat als dat niet lukt?
2.1.3. BUDGETTAIRE EN PERSONELE BEPERKINGEN
- Consumenten op zorgmarkt
- Medische wetenschap en technologie
- Geneesmiddelen
- Schaarste op de arbeidsmarkt
o Ook binnen zorgpersoneel – demografisch profiel
o Andere oplossing nodig!
2.1.4. ZORGORGANISATORISCHE UITDAGINGEN
“We kunnen niet gewoon hetzelfde blijven doen”
- Naar gezondheid en welzijn
- Naar preventie
- Naar een andere financiering
2.1.5. DE TOENEMENDE SOCIALE GEZONDHEIDSKLOOF
Drempels:
- Financieel
- Cultureel
- ! Individueel schuldmodel
- Universeel proportionalisme
2.2. AANDACHTSPUNTEN BIJ DE ORGANISTATIE VAN EEN STERKE EERSTE LIJN
2.2.1. EEN BREDE KIJK OP GEZONDHEID
- Verschillende factoren hebben een invloed op gezondheid en welzijn
- Zowel positief, beschermend als risicofactoren
- Samenhang tussen verschillende lagen
2.2.1.1. DETERMINANTEN VAN GEZONDHEID
2.2.1.2. POSITIEVE FACTOREN, BESCHERMENDE FACTOREN EN
RISICIOFACTOREN
2.2.1.3. SAMENHANG TUSSEN DE VERSCHILLENDE LAGEN
2.2.2. GEINTEGREERDE ZORG
2.2.3. HET ULTIEME DOEL: QUINTUPLE AIM
Health Equity
➔ Universeel proportionalism
2
, 3. ORGANISATIE VAN EERSTE LIJN IN VLAADNEREN
3.1. VIVEL
3.2. REGIONALE ZORGPLATFORM
3.3. EERSTELIJNSZONES
Zorgraad
- Multidisciplinair samengesteld, met vertegenwoordiging van verschillende partners
- Taken
o Astemming organiseren
o Interdisciplinair samenwerking stimuleren
o Kringwerking stimuleren
o Geïntegreerde breed onthaal stimuleren
o De sociale kaart mee helpen invullen/ ondersteunen
3.4. COVID ZORGEN VOOR EEN INTENSE SAMENWERKING
3
, LES 26/10
4. ORGANISATIES ZOEKEN IN DE EERSTE LIJN MET DE SOCIALE KAART
4.1. WAT IS EEN SOCIALE KAART
- Overzicht van instellingen op gebied van gezondheid en welzijn
-> bepaalde doelgroep
-> ambulant, semi-residentieel en residentieel
- www.desocialekaart.be: sociale kaart van Vlaanderen en Brussel
- Doelstellingen naar burger, zorgverstrekkers en lokale besturen
4.2. ORGANISTATIES OPGENOMEN IN DE SOCIALE KAART
1. Algemene sociale dienstverlening: algemeen Welzijnswerk, OCMW, thuislozenzorg, …
2. Lichamelijke gezondheidszorg: dringende medische hulpverlening, medische hulpmaterialen,
…
3. Geestelijke gezondheidszorg: centra voor Geestelijke gezondheidszorg, beschut wonen,
psychiatrische afdeling,
4. Thuiszorg: dienstencentra, diensten voor gezinszorg, dagverzorgingscentra, centra voor
kortverblijf, …
5. Relaties en seksualiteit: diensten relaties en seksualiteit, familiaal geweld, relatie- en
scheidingsbemiddeling, …
6. Opleiding, werkloosheid en tewerkstelling: Centra voor basiseducatie, vakbonden, VDAB-
kantoren, …
7. Huisvesting: woonwinkel, huisvestigingsdiensten OCMW en gemeenste, sociale
huisvestigingsinitiatieven, …
8. Rechtshulp en justitie: wetswinkel, justitieel welzijnswerk, slachtofferzorg, daderhulp,
justitiehuizen, …
9. Jeugdhulp: Toegang tot en informatie over (crisis)jeugdhulp minderjarigen
10. Kinderen en gezinnen: Diensten van Kind en Gezin, kinderopvang, centra voor integrale
gezinszorg, bezoekruimtes, speel-o-theken, kinderbijslagfondsen, …
11. Jongeren: jongerenadviescentra, gelijke onderwijskansen, leerlingenbegeleiding, …
12. Jeugdhulpverlening: sociale dienst gerechtelijke jeugdhulp, private voorzieningen, publieke
jeugdinstellingen, …
13. Ouderen: aanvraag en toekenning pensioen, ouderen(mis)behandeling, woonmogelijkheden
voor ouderen, …
14. Personen met handicap: handicap en advies, centra voor ambulante revalidatie,
buitengewone onderwijs, …
15. Personen met een migratieachtergrond: integratiecentra, tolken- en vertaaldiensten,
opvangcentra, …
16. Armoede en kansarmoede: kringloopcentra, inloopcentra, verenigingen waar armen het
woord nemen, …
17. Samenlevingsopbouw: maatschappelijk opbouwwerk, samenlevingsopbouw Vlaanderen, …
18. Overheden gerelateerd aan het Welzijn en gezondheid veld: provinciale diensten, Vlaamse
Gemeenschap, …
19. Zorgaanbieders: gezondheidzorgverstrekkers erkend door WUG-wetgeving, …
4.3. GEGEVENS OPGENOMEN IN DE SOCIALE KAART
- Vrij actueel en juiste gegevens
- Gegevens overheid, actief opsporen, verantwoordelijkheid organisaties
- 3 types fiches, elk met een iets andere focus
o Organisatiefiche
o De aanbodfiche
o De zorgverlenersfiche
4.4. ZOEKEN IN DE SOCIALE KAART
4.4.1. VIA DE INVULVELDEN OP DE HOMEPAGINA
Abstracter - Via 2 invulvelden:
- ‘Wie of wat’: op zoek naar (personen, organisaties, …)
- ‘Waar’: gemeente/ regio
4.4.2. VIA ‘UITGEBREID ZOEKEN’ OP DE HOMEPAGINA
Meer exacte resultaten, kan ook via rubriekenlijst
4