Samenvatting van het vak Belgische binnenlandse politiek. Powerpoint, uitgebreide lesnotities en aangevuld met het boek waar nodig. Geslaagd in 1ste zit!
Inhoudsopgave
1. De liberalen........................................................................................................................................3
1.1 Doctrinairen vs. progressisten......................................................................................................3
1.2 Na de tweede wereldoorlog.........................................................................................................3
1.3 Koningskwestie.............................................................................................................................4
1.4 Nieuw spanningsveld: de schoolstrijd (1950-1958)......................................................................4
1.5 Noodzaak tot heroriëntering........................................................................................................4
1.6 Contestatie tegen Vanaudenhove................................................................................................5
1.7 De splitsing van de liberale partij..................................................................................................5
1.8 De oprichting van de PVV in 1971.................................................................................................6
1.9 Van PLP naar MR..........................................................................................................................6
1.10 Verhofstadt en het radicaal-liberalisme.....................................................................................8
1.11 Van PVV naar VLD.......................................................................................................................9
1.12 De verdere ontwikkelingen van de VLD......................................................................................9
2. De socialisten....................................................................................................................................11
2.1 De BWP in de regering................................................................................................................11
2.2 Ideologie en zuilorganisaties.......................................................................................................12
2.3 Hendrik De Man en het Plan van de Arbeid................................................................................12
2.4 De socialisten in de jaren dertig..................................................................................................12
2.5 De socialisten tijdens WOII.........................................................................................................13
2.6 De partij leidt de wederopbouw.................................................................................................13
2.7 In de ban van structuurhervormingen........................................................................................13
2.8 Economisch federalisme vs. cultuurautonomie..........................................................................14
2.9 De PS na de splitsing...................................................................................................................15
2.10 De SP na de splitsing.................................................................................................................16
2.11 De SP naar SP.A.........................................................................................................................17
3. De Volksunie en haar erfgenamen....................................................................................................18
3.1 De aanloop tot de oprichting van de Volksunie..........................................................................18
3.2 De evolutie van de Volksunie 1954-1961: van het ontstaan tot de eerste politieke doorbraak. 19
3.3 Van zweeppartij naar oppositiepartij 1961-1970........................................................................20
3.4 Van oppositiepartij tot regeringspartij 1971-1977......................................................................21
3.5 Het Egmontpact..........................................................................................................................22
3.6 Na het Egmontpact.....................................................................................................................23
3.7 De Volksunie onder voorzitter Gabriels......................................................................................24
3.8 De Volksunie aan herbronning toe.............................................................................................25
1
, 3.9 De Volksunie en haar erfgenamen: Spirit...................................................................................26
3.10 De Volksunie en haar erfgenamen: N-VA.................................................................................27
4. De Christendemocraten....................................................................................................................30
4.1 Van Katholieke partij naar CVP...................................................................................................30
4.2 De Koningskwestie......................................................................................................................32
4.3 De Schoolstrijd............................................................................................................................32
4.4 De sociaaleconomische dimensie en de communautaire tweespalt..........................................33
4.5 De CVP als autonome partij........................................................................................................34
4.6 De evolutie van de CVP vanaf 1981............................................................................................35
4.7 De evolutie van de CD&V vanaf 2001.........................................................................................37
5. De groenen.......................................................................................................................................39
5.1 De herlevingsbeweging...............................................................................................................39
5.2 De partij AGALEV........................................................................................................................39
5.3 Partijprogramma.........................................................................................................................40
5.4 Verkiezingsdeelname..................................................................................................................41
5.5 Van AGALEV tot Groen...............................................................................................................41
6. Vlaams Belang..................................................................................................................................43
6.1 Ontstaan.....................................................................................................................................43
6.2 Programmapunten.....................................................................................................................43
6.3 Electorale evolutie......................................................................................................................43
6.4 Evolutie programmapunten........................................................................................................44
6.5 Evolutie partij..............................................................................................................................44
6.6 Actua...........................................................................................................................................45
2
, Belgische binnenlandse politiek
1. De liberalen
Belangrijke data binnen dit hoofdstuk:
1846 – ontstaan van de liberale partij
1884 – ontstaan van de katholieke partij
1885 – ontstaan van de werklieden partij
1.1 Doctrinairen vs. progressisten
De Belgische revolutie
o Het resultaat van samenwerking tussen de liberalen en de katholieken (= Unionisme)
1839 – Verdrag 24 artikelen (België werd erkent)
o Politieke meningsverschillen tussen liberalen en katholieken terug aan de oppervlakte
Heeft te maken met de veroordeling door de kerk van de vrijmetselarij
Vrijmetselarij ligt aan de basis van de liberalen
1846 – eerste Congres liberalen ( de stichting)
o Twee groepen
Doctrinairen
Hadden de economische macht in handen
Tegen sociale veranderingen
Vermijden van confrontatie met de katholieke kerk
− De katholieke kerk heeft doorheen de jaren veel pluimen verloren
maar blijven toch een rol spelen in ons maatschappelijk leven (er is
o.a. nog steeds katholiek onderwijs)
− Zeker in de 19de eeuw was er sociale controle vanuit de kerk ze
hielden de katholieke kerk dus beter te vriend
Progressisten
Sloten zich aan bij de magere bourgeoisie en de middenklassen
Waren te vinden voor sociale verandering kon hun positie versterken
Waren voorstander van het lekenonderwijs ( confrontatie met de
katholieke kerk)
− Scheiding kerk en staat onderwijs moet gegeven worden door
mensen zonder religieuze achtergrond
o Verschillende meningen over programma
o Consensus over minimaal programma
Toch werd afstand tussen doctrinairen/gematigden en progressisten/radicalen
groter
1900
o Verzoening tussen beide strekkingen
o Electoraal: na invoering AES (= Algemeen Enkelvoudig Stemrecht) (1919)
Liberalen op derde plaats in partijhiërarchie
o Tot 1961 geen echte partijorganisatie
Geen structuur, geen interne politieke werking, …
1.2 Na de tweede wereldoorlog
Impact van WOII
3
, o Liberalen kwamen ontredderd uit de oorlog
o Overlijden van een aantal belangrijke figuren
o Studiecentrum Hervorming van de staat
1.3 Koningskwestie
Terugkeer politieke discussie (terugkeer) Leopold III
o Politiek van l’effacement
De Liberale partij vroeg aan Leopold III om zijn eigen aspiratie/idee om de troon
terug te nemen aan de kant te schuiven voor het belang van het behoud van de
monarchie én om de nationale eenheid in stand te houden
De meningen binnen de partij waren verdeeld: de Waalse en Brusselse
liberalen waren heftige tegenstanders terwijl de Vlamingen, geïnspireerd op
de publieke opinie, voornamelijk pro-Leopold waren ondanks deze
meningsverschillen koos de partij voor politiek van l’effacement
Houding leidt tot een zware electorale neergang maar men bleef streven
naar een consensus
1.4 Nieuw spanningsveld: de schoolstrijd (1950-1958)
1950
o CVP/PSC (christendemocraten) absolute meerderheid
Proberen maatregelen te nemen in voordeel van het katholiek onderwijs
o Harmel is minister van onderwijs
Werkt een aantal wetsonderwerpen uit die in de subsidiëring van het vrije katholieke
onderwijs veroorzaken én daarnaast ook ‘gemengde’ commissies opricht
Schoolstrijd barst los tegen de plannen van Harmel in ontstond er een
front van liberalen en socialisten dat anti-klerikaal geïnspireerd was
1954
o Belangrijk moment in de politieke geschiedenis van de partij
Christendemocraten verliezen absolute meerderheid electorale tol omdat ze er
niet in geslaagd waren Leopold III terug op de troon te krijgen
o Regering Van Acker (paarse regering)
Klemtoon: gemeenschappelijk anti-klerikaal programma
o Collard is minister van onderwijs
1958
o Schoolpact levensbeschouwelijke pacificatie
Betekenis voor de liberale partij = de liberalen zullen ervoor moeten zorgen dat ze
niet in een ideologisch vacuüm terechtkomen (focus toen was vooral op het
levensbeschouwelijke), ze zullen zich op de nieuwe ‘trends’ moeten focussen
o Hierna kwamen sociaal-economische én communautaire problemen meer op de voorgrond
1.5 Noodzaak tot heroriëntering
1958
o Partijhervorming
4
, Puur organisatorisch: hoe ontwikkelen we ons verder als partij?
Ook inhoudelijk verhaal
o Voorzitter Roger Motz
o Accent verschuift van levensbeschouwelijk naar sociaaleconomisch en communautair
1961
o Oprichting PVV (= Partij voor Vrijheid en Vooruitgang) /PLP
Het woord ‘liberaal’ staat niet meer in de partijbenaming (om o.a. ook katholieke
kiezers te overhalen)
o Voorzitter Omer Vanaudenhove
Vanaudenhove is een unitarist voor het behoud van nationale eenheid
(voorstander van het huidige Belgische model)
1965 grote electorale overwinning
1.6 Contestatie tegen Vanaudenhove
Eind jaren 1960
o Splitsing Leuvense universiteit op de agenda
o Maatschappelijke transformaties communautaire spanningen binnen de partij
1966 – ‘compromis van Luik’
De vraag om Voeren terug bij de provincie Luik toe te voegen
Reactie = radicalere koers van LVV en Willemsfonds
Verkiezingen 1968
o Liberalen hoopten de positieve trend verder te zetten maar gingen lichtjes achteruit
In Vlaanderen werd de PVV door de Volksunie van de 3 e plaats verdrongen
In Wallonië behielden ze hun plaats
Verkiezingsuitslag werd als zware nederlaag ervaren
Interne oppositie tegen Vanaudenhove werd steeds groter door de
ontgoochelende resultaten
Vanaudenhove neemt ontslag
1.7 De splitsing van de liberale partij
Drie fasen in de splitsing van de unitaire liberale partij
o Fase 1
Brusselse Federatie valt uiteen
Belangrijk stuk van de liberale partij
Discussie over welke strategie men moest volgen voor de belangen van
Brussel
Druk van FDF (= Front Democratic Francophones)
Pleitte voor centraliteit liberale ideologie boven het communautaire die op
dit moment enorm aanwezig was
Vlamingen verlaten de federatie: ontstaan Blauwe Leeuwen Brusselse
federatie die opkomt voor Vlaamse kant
o Fase 2
Breuk van de Brusselse liberalen met de nationale partijleiding
5
, Discussie binnen de partij over de medewerking van de nationale liberale
partij aan de grondwetsherziening die door de regering Eyskens werd
opgestart
Men was het finaal eens over het verhaal rond culturele autonomie maar
fundamenteel oneens over het statuut van Brussel (Vlaams liberalen waren
voorstander voor het behoud hoe Brussel was ((19 gemeenten)) –
Franstalige liberalen vonden dat het mogelijk moest zijn dat de impact van
het Frans groter werd)
o Fase 3
Opsplitsing van twee afzonderlijke taalgroepen
Uit elkaar vallen van unitaire politieke partij (PVV, PLP en PLP de la région
Bruxelloise)
1.8 De oprichting van de PVV in 1971
PVV (= Partij voor Vrijheid en Vooruitgang)
o Voorzitter Willy De Clerq (grootvader Mathias De Clerq – burgemeester Gent)
o Figuur Frans Grootjans
Lag aan de basis van het partijprogramma onder de titel “Vlaams Liberaal Manifest”
Pleidooi voor ideologische verdraagzaamheid (aanwezig maar niet meer core
business)
Pleidooi voor pluralisme
Pleidooi voor (uit sociaaleconomische hoek) vrijmarkteconomie en zorgen
dat de Staat niet te veel impact heeft op ons leven (met sociaal corrigerende
maatregelen)
o Belang afzonderlijke Vlaamse politieke partij
Men gaat proberen de communautaire partijen de win uit de zeilen te halen
Duidelijkheid dat men op ethisch vlak geprofileerde standpunten gaat innemen
(voortrekker bij ethische dossiers: dossier rond abortus, euthanasie, …)
1.9 Van PLP naar MR
1972
o PLPW (= Parti de la Liberté et du Progrès en Wallonie
Beklemtonen van de Waalse regionale belangen
1977
o PRLW (= Parti de Réformes et de la Liberté en Wallonie)
Toenadering tot Rassemblement Wallon
1979
o PRL (= Parti Réformateur Libéral)
Hereniging met Brusselse federatie
O.a. voorzitter Jean Gol
1999
o PRL /FDF (= Front Démocratique des Francophones) /MCC (= Mouvement des Citoyens pour
le Changement)
Federatie
Voorzitter PRL: Daniël Ducarme
Voorzitter federatie: Louis Michel
2002
6
, o MR (= Movement Reformateur)
Aansluiting PFF (liberalen uit het Duitstalig gebied)
Federale verkiezingen 2003
o Goede score voor MR
Lid paarse regering Verhofstadt-II
Nieuwe voorzitter: Antoine Duquesne
Regionale verkiezingen 2004
o PS wipt MR uit regionale regeringen
o Nieuwe voorzitter: Didier Reynders
Gemeente- en provincieraadverkiezingen 2006
o geleidelijke machtsverschuiving ten voordele van Waalse liberalen en ten nadele van
socialisten
Federale verkiezingen 2007
o MR grootste partij in Waals landsgedeelte
o Mislukte formatieopdracht Didier Reynders
o In Brussel: kartelpartner FDF o.l.v. Olivier Mangain
o Moeilijke regeringsvorming
o Deelname aan interim-regering onder leiding van Verhofstadt en regering Leterme en
regering Van Rompuy
Regionale verkiezingen 2009
o MR slaagt er niet in grootste partij te worden
o Geen regeringsdeelname
o Discussie over voorzitterschap
Renaissancegroep
Federale verkiezingen 2010
o MR aanvankelijk niet betrokken bij de preformatiegesprekken
o Charles Michel nieuwe voorzitter
o Februari 2011: aanstelling Reynders als informateur
o Deelname aan regering Di Rupo I (Reynders niet op Financiën, wel Buitenlandse Zaken)
o Breuk FDF
Verkiezingen mei 2014
o Positieve resultaten
o Regering in Brussel en Wallonië zonder MR
o Op federaal niveau maakt MR als enige Franstalige partij deel uit van de
regeringsonderhandelingen
Charles Michel wordt premier
Olivier Chastel nieuwe voorzitter
Ministerswissels: Jamar Wilmès
Galant Bellot
Borsus Ducarme
GR- en PR-verkiezingen oktober 2018
7
, o Verlies (net zoals de andere 2 traditionele partijen)
o Val regering Michel-I
Met ontslagnemende minderheidsregering naar Europese, federale en regionale
verkiezingen
Charles Michel neemt fakkel over van Chastel als voorzitter
o Zweden worden afgestraft
toch uitzicht op Waalse en federale regeringsdeelname
o Michel, Reynders en Chastel naar Europa
+ Georges-Louis Bouchez voorzitter = einde stammenstrijd?
1.10 Verhofstadt en het radicaal-liberalisme
1979
o PVV Jongeren onder leiding van Guy Verhofstadt spelen belangrijke rol op het ideologisch
Congres van Kortrijk
Basis werd gelegd voor het radicaal liberalisme
Samenkoppeling ideeëngoed van een aantal 18 de -eeuwse filosofen met dat
van hedendaagse economisten
Niet echt een specifiek Belgisch fenomeen identieke ideologie in het
beleid van de VS en de UK in de jaren ’80 (Thatcher, Reagan)
Begin de jaren ‘80
o Regering Martens III (= coalitie christendemocraten en liberalen)
PVV Jongeren stelden belangrijke eisen: als we toetreden tot de regering moet er
een strenge fiscale en budgettaire sanering komen besparingspolitiek
Besparingspolitiek kon moeilijk ingevuld worden wafelijzerpolitiek: indien
Vlaanderen iets kreeg moest Wallonië ook iets krijgen en omgekeerd
Overwinning bij verkiezingen 1981
o Rooms-blauwe coalitie (christendemocraten en liberalen)
o volmachten
o Verhofstadt partijvoorzitter 1982
o Focus op sociaaleconomisch beleid
Afstraffing bij verkiezing 1985 van de liberale partij
o Afstraffing door o.a. hard (onpopulair) beleid en generatiewissel binnen de partij
o Christendemocraten (coalitiepartner) doen het niet slecht (CD&V)
o Verhofstadt minister van Begroting (1985-1987)
Verkiezingen 1987
o Liberalen doen het goed en de christendemocraten slecht
o Liberalen verdwijnen in de oppositie (coalitiewissel) blijft zo tot 1999
Burgermanifest 1991
o Verhofstadt schrijft eerste burgermanifest voor partij
Wijst al op de kloof tussen burger en politiek
Veel van de zaken die niet oké zijn binnen de maatschappij zijn het gevolg van de
impact van de vakbond, mutualiteiten, …
8
,1.11 Van PVV naar VLD
Parlementsverkiezingen 24 november 1991 – ‘Zwarte Zondag’
o Politieke aardverschuiving
Electorale afstraffing voor traditionele partijen (christendemocraten, de liberalen en
de Volksunie)
Grote overwinning voor het Vlaams Blok en Rossem
o Initiatieven rond politieke herverkaveling
Misschien is het een idee om alle progressieve krachten in Vlaanderen te bundelen
en alle conservatieven samen te bundelen
Gesprekken VU-PVV
1992
o Tweede burgermanifest
Verhofstadt vond dat het tijd was voor een nieuwe politieke formatie
o Oprichting VLD (= Vlaamse Liberalen en Democraten)
Verhofstadt eerste voorzitter
1.12 De verdere ontwikkelingen van de VLD
Verhofstadt eerste VLD-voorzitter (1993)
o Ideeën rond burgerdemocratie worden gerealiseerd
o Bescheiden electorale winst Europese- (1994) en parlementsverkiezingen (1995)
Winningsnederlaag
Ondanks electorale overwinning beschouwde men dit niet als een fantastisch
resultaat: in de peilingen scoorden de liberalen hoger dan tijdens de
verkiezingen zelf
o Grootste politieke formatie (1999)
Paars-groene regering Verhofstadt
lukt Verhofstadt om eerste minister te worden
christendemocraten verdwijnen uit de regering
Verruiming van de VLD
Parlementsverkiezingen 2003
o Paarse regering Verhofstadt II
o Groenen verdwijnen uit het federaal parlement – halen de kiesdrempels niet
Parlementsverkiezingen 2004
o Vlaamse regering onder leiding van Yves Leterme
Gemeente- en provincieraadsverkiezingen 2006
o Geen succes voor kartel VLD-Vivant
Parlementsverkiezingen 2007
o Belangrijk moment voor de liberale partij
Communicatiestrategie (Slangen)
Bedoeling om de partij structureel en op management te versterken
Vierde burgermanifest
Open samenleving met aandacht voor milieu, economie en klimaat
Nieuwe partijnaam Open VLD
9
, Federale regering onder leiding van Leterme
o Leterme maakt overstap van het Vlaams niveau naar federaal niveau
o Kortdurig bestaan ontslag regering (bankencrisis)
Regionale verkiezingen 2009
o Verkiezingsnederlaag Open VLD
o Vlaamse regering Peeters II Open VLD wordt niet opgenomen
Gemeente- en provincieraadsverkiezingen 2012
o Vincent Van Quickenborne wordt burgemeester Kortrijk
o Alexander De Croo wordt nieuwe Minister van Pensioenen
o Gwendoline Rutten nieuwe voorzitter
10
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur maaikevwx. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,69. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
