Dit is een volledige samenvatting van het vak personen-familie- en relatievermogensrecht gedoceerd door prof. Verschelden. Het bevat ook voorbeeldexamenvragen die hijzelf in de les heeft laten vallen en het eventuele antwoord. Ook de rechtspraak is erin opgenomen. Het grote aantal pagina's komt omd...
Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
m
INHOUDSOPGAVE
Titel I. Afstamming en wettelijk erfrecht ............................................................................................. 6
Hoofdstuk 1. Algemeen .................................................................................................................... 6
Afdeling 1 – Begrip en grondslagen ............................................................................................ 6
Afdeling 2 – openbare orde karakter van het afstammingsrecht ........................................... 9
Afdeling 3. Bloed- en aanverwantschap .................................................................................. 10
Afdeling 3. Ouderschap en kinderen ........................................................................................ 11
Afdeling 5. Afstammings- en erfrecht in het licht van het EVRM............................................ 12
Afdeling 6. Het Belgisch afstammings- en erfrecht in het licht van de grondrechten ........ 13
Hoofdstuk 2. Vaststelling van de afstamming .............................................................................. 15
Afdeling 1. Vaststelling van het moederschap ........................................................................ 15
Afdeling 2. Vaststelling van het vaderschap ............................................................................ 21
Afdeling 3. Vaststelling van meemoederschap ....................................................................... 44
Hoofdstuk 3: betwisting van de afstamming ................................................................................ 48
Afdeling 1. Betwisting van moederschap ................................................................................. 48
Afdeling 2. Betwisting van vaderschap..................................................................................... 51
Afdeling 3. Betwisting van het meemoederschap .................................................................. 65
Casussen afstammingsrecht .......................................................................................................... 67
Casus 1 .......................................................................................................................................... 71
Casus 2 .......................................................................................................................................... 72
Casus 3 .......................................................................................................................................... 73
Casus 4 .......................................................................................................................................... 74
Casus 5 .......................................................................................................................................... 75
Casus 6 .......................................................................................................................................... 75
Casus 7 .......................................................................................................................................... 76
Casus 8 .......................................................................................................................................... 77
Casus 9 .......................................................................................................................................... 78
Casus 10 ........................................................................................................................................ 79
Casus 11 ........................................................................................................................................ 79
Casus 12 ........................................................................................................................................ 80
Hoofdstuk 4: gevolgen van de afstamming................................................................................. 81
Afdeling 1. Algemeen ................................................................................................................. 81
Afdeling 2. Naam ......................................................................................................................... 83
Afdeling 3. Wettelijke erfopvolging............................................................................................ 97
Wettelijke erfopvolging – theorie ............................................................................................. 104
Wettelijke erfopvolging – casussen .......................................................................................... 124
Afdeling 4. Alimentatie .............................................................................................................. 135
Afdeling 5. Ouderlijk gezag ...................................................................................................... 166
titel II. Adoptie .................................................................................................................................. 166
Hoofdstuk 1: Algemeen ................................................................................................................ 166
Afdeling 1. Definitie .................................................................................................................... 166
Afdeling 2. Historiek .................................................................................................................... 167
1
,Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
Afdeling 3. Federaal en regionaal adoptierecht................................................................... 167
Hoofdstuk 2: grondvoorwaarden voor adoptie ........................................................................ 168
Afdeling 1. Instellingsvoorwaarden .......................................................................................... 169
Afdeling 2. Vereisten inzake de burgerlijke staat ................................................................... 171
Afdeling 3. Leeftijdsvereiste ...................................................................................................... 176
Afdeling 4. Toestemmingen tot adoptie ................................................................................. 178
Hoofdstuk 3: adoptieprocedure .................................................................................................. 185
Afdeling 1. Voorbereiding tot adoptie .................................................................................... 185
Afdeling 2. Vaststelling van de geschiktheid om te adopteren .......................................... 186
Afdeling 3. Eigenlijke rechtspleging ......................................................................................... 186
Hoofdstuk 4: gevolgen van adoptie ........................................................................................... 191
Afdeling 1. Gevolgen van de gewone adoptie .................................................................... 191
Afdeling 2. Gevolgen van de volle adoptie........................................................................... 196
Hoofdstuk 5: beëindiging van adoptie ....................................................................................... 197
Afdeling 1. Herziening van de adoptie ................................................................................... 197
Afdeling 2. Herroeping van de gewone adoptie .................................................................. 198
Afdeling 3. Nieuwe adoptie...................................................................................................... 199
Afdeling 4. Vaststelling van de afstammingsband na adoptie ........................................... 201
Afdeling 5. Omzetting van gewone adoptie in volle adoptie ............................................. 202
Titel III. beschermingsstatuten voor minderjarigen ...................................................................... 202
Hoofdstuk 1. Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind .................................... 203
Hoofdstuk 2. Handelings(on)bekwaamheid van de minderjarige .......................................... 204
Afdeling 1. Principiële handelingsonbekwaamheid.............................................................. 204
Afdeling 2. Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid ............................................................. 206
Hoofdstuk 3. Ouderlijk gezag, verblijf en recht op persoonlijk contact .................................. 209
Afdeling1. Algemene beschouwingen in verband met ouderlijk gezag............................ 209
Afdeling 2. Gezag over de persoon van de minderjarige.................................................... 211
Afdeling 3. Rechten omtrent het vermogen van de minderjarige ...................................... 217
Afdeling 4. Recht op persoonlijk contact ............................................................................... 219
Afdeling 5. Horen van minderjarigen in gedingen betreffende ouderlijk gezag, verblijf en
recht op persoonlijk contact .................................................................................................... 223
Afdeling 6. Sanctionering van de niet-naleving van een verblijfs- of contactrecht ......... 226
Hoofdstuk 4. Pleegzorg ................................................................................................................. 228
Situering ....................................................................................................................................... 228
Afdeling 1. Toepassingsgebied ................................................................................................ 229
Afdeling 2. Rechten van pleegzorgers en ouders ................................................................. 230
Afdeling 3. Bevoegdheid van de familierechtbank en de jeugdrechtbank ..................... 234
Afdeling 4. Aansprakelijkheid voor onrechtmatige daad van het pleegkind ................... 235
Afdeling 5. Einde ........................................................................................................................ 236
Broers en zussen ............................................................................................................................. 236
Wetgevend kader...................................................................................................................... 236
Hoofdstuk 5. Voogdij over minderjarigen ................................................................................... 238
Afdeling 1. Ontstaan van de voogdij ...................................................................................... 238
Afdeling 2. Organisatie van de voogdij .................................................................................. 239
2
,Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
Afdeling 3. Werking van de voogdij ........................................................................................ 241
Afdeling 4. Einde van de voogdij en definitieve voogdijrekening....................................... 244
Hoofdstuk 6. Pleegvoogdij ............................................................................................................ 245
Afdeling 1. Omschrijving en praktisch nut............................................................................... 245
Afdeling 2. Grondvereisten ....................................................................................................... 245
Afdeling 3. Vormvereisten ......................................................................................................... 246
Afdeling 4. Gevolgen ................................................................................................................ 246
Afdeling 5. Einde van de pleegvoogdij .................................................................................. 247
Hoofdstuk 7. Ontvoogding ........................................................................................................... 247
Afdeling 1. Omschrijving en nut ............................................................................................... 248
Afdeling 2. Vormen .................................................................................................................... 248
Afdeling 3; Rechtsstatuut van de ontvoogde minderjarige ................................................. 248
Afdeling 4. Einde van de ontvoogding ................................................................................... 251
Afdeling 5. Sancties als gevolg van de onbekwaamheid van de ontvoogde minderjarige
...................................................................................................................................................... 251
titel IV. Beschermde meerderjarigen............................................................................................. 252
hoofdstuk 1. publiekrechtelijke maatregelen houdende vrijheidsberoving .......................... 252
Afdeling 1. Gedwongen opname, behandeling en verpleging van geesteszieken ........ 253
Afdeling 2. Internering van personen met een geestesstoornis ........................................... 255
Hoofdstuk 2. Privaatrechtelijke bescherming ............................................................................. 256
Afdeling 1. Vervanging van de vroegere beschermingsstatuten en overgang naar het
actuele statuut ........................................................................................................................... 256
Afdeling 2. Toepassingsgebied van de beschermingsregeling .......................................... 258
Afdeling 3. Buitengerechtelijke bescherming ........................................................................ 260
Afdeling 4. Rechterlijke bescherming ...................................................................................... 263
Afdeling 5. Procedurele aspecten........................................................................................... 272
Titel I. het huwelijk ............................................................................................................................ 274
Hoofdstuk 1: algemeen ................................................................................................................ 274
Afdeling 1. Definitie .................................................................................................................... 274
Afdeling 2. Verdragsrechtelijke bescherming ........................................................................ 275
Hoofdstuk 2: grondvereiste om te trouwen ................................................................................ 275
Afdeling 1. Twee personen van verschillend of hetzelfde geslacht .................................... 275
Afdeling 2. Huwbare leeftijd ..................................................................................................... 276
Afdeling 3. Toestemming van de aanstaande echtgenoten .............................................. 277
Afdeling 4. Instemming van de ouders ................................................................................... 282
Afdeling 5. Geen vorig niet-ontbonden huwelijk ................................................................... 283
Afdeling 6. Geen verwantschap in verboden graad (huwelijksbeletselen)....................... 284
Hoofdstuk 3: vormvereisten om te trouwen ............................................................................... 285
Afdeling 1. Voor het aangaan van het huwelijk: de huwelijksaangifte .............................. 286
Afdeling 2. Bij het sluiten van het huwelijk: de huwelijksvoltrekking ..................................... 287
Hoofdstuk 4: sanctieregeling ........................................................................................................ 288
Afdeling 1. Voorkomende huwelijksbeletselen ...................................................................... 289
Afdeling 2. Vernietigende huwelijksbeletselen – nietigverklaring van het huwelijk ........... 289
Hoofdstuk 5: bewijs van het huwelijk ........................................................................................... 291
3
,Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
,Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
Hoofdstuk 3. Verhoudingen tussen feitelijk samenwonenden en derden .............................. 415
Afdeling 1. Onrechtmatige daad van een derde................................................................. 415
Afdeling 2. Huur van de gezinswoning .................................................................................... 415
Afdeling 4. Beslag op inboedel ................................................................................................ 416
Casus – vereffening en verdeling van het wettelijk stelsel ....................................................... 416
Casus Ruben en Tine ................................................................................................................. 416
Extra voorbeelden van vergoedingsrekeningen ................................................................... 422
Casus Koen en Tine .................................................................................................................... 424
Casus Tom en Lisa ...................................................................................................................... 429
Algemene voorbeeldexamenvragen:
o Welke rol speelt partnergeweld in een relatie? Wat zijn de gevolgen van fysiek
partnergeweld op de drie niveaus?
o Wat is de juridische betekenis van een echtgenoot te laten betrappen op overspel en
heeft dat zin + terugkoppelen naar gronden van echtscheiding (= onherstelbare
ontwrichting door tekortkomen huwelijksverplichtingen maar ook rol in allimentatie)
o wetsartikelen invullen in tabel
o Casus vaststelling en betwisting afstamming
o Casus huwelijksvermogensrecht
o Iets diepgaander en wat gedetaileerder want je kan alles opzoeken
o Ook nieuwere zaken kunnen gevraagd worden die niet in het boek staan (arresten
van na 2021 of andere vernieuwde zaken
à Stukken cursus met elkaar kunnen verbinden
5
,Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
DEEL I. VERTICALE RELATIES
= verticale relaties kent vele juridische gevolgen
>< horizontale relaties = de relaties tussen gelijken zoals bij het huwelijk, de wettelijke
samenwoning en de feitelijke samenwoning
Op het examen zal er sowieso een casus zijn omtrent huwelijksvermogensrecht(1) en
vaststelling en betwisting van de afstamming (2).
TITEL I. AFSTAMMING EN WETTELIJK ERFRECHT
HOOFDSTUK 1. ALGEMEEN
AFDELING 1 – BEGRIP EN GRONDSLAGEN
Afstamming kent verschillende betekenissen
• Algemene afstamming wat verwijst naar de bloedverwantschap = de relatie tussen
de persoon die verwekt en diegene die verwekt wordt
• Bijzondere afstamming wat verwijst naar het ouderschap = directe
verwantschapsband tussen ouder en kind
→ ouder-kind relatie
Alsook het verschil tussen oorspronkelijke afstamming (in essentie gebaseerd op de
bloedverwantschap) vs. adoptieve afstamming (gebaseerd op de genegenheidsband)
Alsook het verschil tussen biologische en juridische afstamming (de band van de ouder ten
opzichte van het kind is vastgesteld overeenkomstig de door de wet bepaalde regels), in de
ideale wereld zouden deze samenvallen. Indien deze niet samenvallen krijgt men
afstammingsprocedures.
6
,Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
Vb.: de moeder geeft de eicel en de vader de zaadcel wat zou leiden tot een simpel
afstammingsrecht maar dit is niet het geval want men moet ook rekening houden
met de sociale realiteit
→ het moederschap sluit bijna altijd aan bij de biologische werkelijkheid
→ bij het vaderschap bestaan er verschillen, krachtens de wet kan je ook vader
worden. Indien men juridische vader wilt zijn, dan moet men een erkenning van het
vaderschap uiten anders heeft het kind enkel een biologische vader (prenataal of op
het ogenblik van de geboorte)
→ de wet kan ook verbieden om een kind biologisch vast te stellen, nl. wanneer een
broer en een zus een kind verwekken dan kan de afstammingsband niet vastgesteld
worden. Een biologische afstamming mag dan geen juridische afstamming worden
(art. 321 oud BW)
Vb.: echtgenoot heeft ontdekt dat de vrouw heeft bedrogen en deze minnaar wil de
vaderrol overnemen, dit kan gemakkelijk gebeuren als men het aanvaardt (2 in 1 procedure)
maar het kan ook zijn dat de moeder de juridische relatie met de vader gehouden heeft en
het kind zo heeft opgevoed, dan heeft de biologische vader geen poot om op te staan (het
biologisch vaderschap betwisten, maar de moeder en andere man kunnen het
tegenwerken)
GwH voorziet uitzonderingen, in uitzonderlijke gevallen is het mogelijk om het bezit van staat
te breken, en kijkt men waar men het meeste gewicht aan toekent
Een kind kan maar één oorspronkelijke afstammingsvader tergelijkertijd hebben. Als je er niet
in slaagt om die juridische vader uit de weg te helpen, bevoorbeeld omdat de termijnen
voor de betwisting verstreken zijn of omdat er ten aanzien van een andere man (juridische
vader) rekening wordt gehouden met bezit van staat, dan zal er voor de biologische ouder
geen mogelijkheid zijn om zijn biologische band ook juridisch te laten vast stellen.
Juridische afstamming kent verschillende grondslagen
Er bestaan 3 grondslagen voor de creatie voor het afstammingsrecht
1. De bloedband (de biologische realiteit)
2. Het sociaal gedrag (sociale realiteit) = bezit van staat, het sociaal gedrag als ouder,
men gedraagt zich dus als een ouder
à Zou een betwistingsvordering onmogelijk maken (art. 330, §1, eerste lid oud BW à
maar deze regel is toch ongrondwettig gemaakt door het GwH dus toch een
uitzondering!
7
, Samenvatting personen en familierecht AJ 2022/2023
3. De wil of intentie (de volatiele realiteit) = de wil om ouder te worden, als men een kind
wil erkennen bij de burgerlijke stand (!de enige grondslag voor het meemoederschap
sinds 2015, meevaderschap bestaat nog niet!)
Deze verschillende grondslagen komen soms met elkaar in conflict.
MAAR
Het belang van het kind is geen 4de aanknopingspunt maar het is een criterium volgens het
GwH om één van de drie te laten primeren
Vb.: Delphine Boël = de juridische vader was de echtgenoot van de moeder die zich
als vader heeft gedragen, dus de betwisting van zijn vaderschap was onmogelijk dus
de biologische band was dan ook onmogelijk maar het GwH heeft hier geen grote
kracht aan gegeven want er waren uitzonderingen mogelijk in het belang van het
kind (momenteel heerst er dus geen rechtszekerheid hieromtrent)
Diverse gevolgen bij afstamming
→ de familienaam = van de vader wordt de familienaam overgedragen maar er bestaat nu
ook een dubbelfamilienaam
→ het erfrecht = men erft van iemand met een juridische vastgestelde afstammingsband
>< biologisch en dan is er geen wettelijk erfrecht
→ alimentatie = wederkerige verhouding, school betalen maar ook behoeftige ouders later
helpen, de onderhoudsplicht (art. 203 en 205 BW)
→ het ouderlijk gezag = de schoolkeuze, fundamentele beslissingen over het kind
=> deze gevolgen bestaan ook bij de adoptieve afstamming
(oorspronkelijke) afstamming versus adoptie
8
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur bdp. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €11,79. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
