LawstudentatVUB Werkcollege Strafprocesrecht 2022-2023
Aantekeningen WPO Strafprocesrecht
(24/10/2022) Werkcollege 1
Vertrekpunt = misdrijf
= Burgerlijke vordering => ontstaan van de schade => schadeherstel => uitgeoefend door de burgerlijke
partij/benadeelde/slachtoffer.
➔ Kennisneming door overheid
- Aangifte: privaat dan wel publiek => formele/officiële mededeling van het plegen van het
misdrijf (exit vormvereisten). Onderscheid tussen publiek (= verplichting berustend op
ambtenaren/officieren die bij de uitoefening van hun ambt kenniskrijgen van misdrijf,
verplicht aangifte doen bij OM, ook geen sanctie wanneer verzuim, art. 30 Sv., vb. mensen die
werken bij de administratie) en privaat (= getuige, op elke burger berustend, het is verplicht
maar geen sanctie; art. 29 Sv.).
- Klacht => aangifte die uitgaat van een persoon die beweert benadeeld te zijn van een misdrijf.
Aan de hand van die klacht wenst hij aan te tonen dat hij/zij strafvervolging wilt bekomen.
Klacht betekent niet direct een strafvordering (omgekeerd). Strafvordering wordt ingesteld
met klacht (bij klachtmisdrijven).
- Vaststelling door bevoegde OH
• Algemene opsporingsbevoegdheid => leden Federale en Lokale politie (art. 8 Sv. alle
1 misdrijven: boek II Sw. en bijzondere strafwetten)
• Ambtenaren met bijz. opsporingsbevoegdheden => in bijz. wetten en decreten (doet geen
afbreuk aan algemene bevoegdheid leden Federale en Lokale politie).
• Verschil OGP-AGP: OGP heeft grotere autonome opsporings- en vaststellingsbevoegdheid
➔ NEEN (geen onderzoek):
- Rechtstreekse dagvaarding mogelijk:
• Door burgerlijke partij (art. 145, 182 Sv.):
Voor de politierechtbank (overtredingen) of correctionele rechtbank (wanbedrijven)
Quid misdaad? Correctionalisering met verzachtende omstandigheden => verwezen
naar correctionele rechtbank (wordt een wanbedrijf).
Quid wanbedrijf? Contraventionalisering met verzachtende omstandigheden =>
verwezen naar politierechtbank (wordt een overtreding).
Burgerlijke partij kan GEEN verzachtende omstandigheden aannemen bij misdaden,
vb. bij valsheid in geschriften (art. 1 wet van 4 oktober 1867 op de verzachtende
omstandigheid).
- Door OM voor:
• Politierechtbank (art. 145 Sv. + art. 4, lid 2 WVO)
• Correctionele rechtbank (182 Sv. + art. 2, lid 2 WVO)
• Niet bindende correctionalisering (art. 3, lid 2 WVO)/contraventionalisering (art. 5, lid 2
WVO)
• Opmerking: meestal wel pas na opsporingsonderzoek (cf. infra).
➔ JA (wél onderzoek):
- Opsporingsonderzoek
, LawstudentatVUB Werkcollege Strafprocesrecht 2022-2023
• Onder leiding en gezag van Pk. = bevoegdheid ratione materiae (art. 22 Sv.) (soms AA) &
bevoegdheid ratione loci (art. 23 Sv.)
Is de Pk bevoegd?
➢ Sociaalrechtelijk inbreuk? Overmaken aan Arbeidsauditeur.
➢ Dader die woont in Gent en feiten gepleegd in Gent, is een Pk. van Antwerpen?
Overmaken aan ambtsgenoot in Gent.
➢ Schriftelijk karakter van het onderzoek => rechtszekerheid (controle mogelijk op
de rechtspleging)
➢ In principe: afwezigheid van dwangmaatregelen (art. 28bis, § 3 Sv.); echter
uitzonderingen in de wet: heterdaadsituatie dus terstond dat het misdrijf werd
gepleegd of terwijl het misdrijf wordt gepleegd (door de Pk. dwangmaatregelen)
en mini-onderzoek (art. 28septies Sv.).
= Mini-onderzoek wordt uitgevoerd door onderzoeksrechter (in het kader van
opsporingsonderzoek). Aan de Pk. laat dit toe zonder gerechtelijk onderzoek aan
de onderzoeksrechter te vragen om dwangmaatregelen te bevelen. Dit is voorzien
om te vermijden dat relatief eenvoudige zaken worden gestoken in het
gerechtelijk onderzoek (overbelasting van het onderzoeksgerecht vermijden). Na
resultaten van mini-onderzoek komt dat opnieuw toe aan Pk. die het verder zal
behandelen.
= Alle handelingen die niet kunnen gebeuren via mini-onderzoek: een telefoontap,
bevel tot aanhouding, volledig anonieme getuigenis, BOMB => dit moet gebeuren
2 in het gerechtelijk onderzoek (infra). Onderzoeksrechter kan beslissen om de zaak
naar zich toe te trekken (dus evoceren of autosaisine), op dat ogenblik verandert
het karakter van het onderzoek wél, het wordt een gerechtelijk onderzoek!
Opmerking: ook in de vonnisfase kan de PK nog (laten) overgaan tot
opsporingshandelingen (art. 28quater, lid 3 Sv.)
➢ Geheim karakter van het onderzoek => alle mensen die verhoord worden hebben
het recht om een kopie te krijgen van het verhoor (afbreuk aan geheim karakter);
art. 21ter Sv.
➢ Als in het kader van het onderzoek beslag wordt gelegd, dan kan die persoon een
verzoek richten aan Pk. om dat beslag te laten opheffen (art. 28sexies Sv.).
Proactieve recherche (art. 28bis, §2 Sv.)
➢ Dit vereist een strafrechtelijke finaliteit
➢ Spectrum:
▪ Redelijk vermoeden van te plegen feiten of reeds gepleegde maat nog niet
aan het licht gebrachte feiten.
▪ Bepaalde misdrijven: criminele organisatie (art. 324bis en ter Sw.) en
tabmisdrijven (art. 90ter, §§2, 3 en 4 Sv.).
Beëindiging?
➢ Seponeren van de zaak (art. 28quater lid 1 Sv.)=> beslissen om niet verder te
vervolgen, vb. diefstal van een biefstuk; in principe seponeren, vb. niet vervolgen
omwille van de beperking van het nadeel en ontbreken van de dader…
Motivering van seponering in geschrifte om zo toezicht te hebben op de
beslissingsbevoegdheid. Dit is wél een voorlopige beslissing want de Pk. kan op
, LawstudentatVUB Werkcollege Strafprocesrecht 2022-2023
een gegeven moment beslissen dat er wél terug wordt gekomen op die
sepotbeslissing, voor zover de strafvordering ontvankelijk is!
➢ Afhandelen buiten het gerecht (art. 216bis Sv. en art. 216ter Sv.)=> verval van straf
door betaling van geldsom (= de Pk. doet aan verdachte een voorstel om
geldboete te betalen, keuze aan verdachte = neen, geen betaling, dan wordt hij
gedagvaard door de Pk.) en door strafbemiddeling (= Pk. aan de verdachte die zijn
schuld erkend, dat hij met die verdachte bepaalde voorwaarden afspreekt = bij
naleving vervalt de strafvordering, vb. het volgen van een bepaalde behandeling
voor alcoholproblematiek, vb. treffen van een regeling, vb. excuses aanbieden
voor het slachtoffer… Ook hier keuzevrijheid aan de verdachte, anders
dagvaarding).
➢ Alternatieve rechterlijke afhandeling => voorafgaande erkenning van schuld (=
tussenkomst van de rechter, de situatie waar schuld niet wordt betwist waar het
OM een overeenkomst sluit met de verdachte over de straf, dan ter bekrachtiging
voorgelegd aan de rechter, echter eerst verdachte horen + straffen uitspreken die
zijn overeengekomen)(art. 216, §4, lid 4 Sv.). Kan ook toezegging in het kader van
het uitoefenen van de strafvordering of spijtoptantregeling (= Voor persoon die
substantiële, onthullende, oprechte en volledige verklaringen aflegt binnen de
termijn opgelegd in het memorandum) gevolgd door rechterlijke controle (art.
216/1 – 216/8 Sv.).
Vervolging: instellen van de strafvordering
3 ➢ Vorderen van een gerechtelijk onderzoek (art. 64 Sv.)
➢ Dagvaarding, eventueel met aanneming verzachtende omstandigheden (WVO)
voor politierechtbank (art.145 Sv.) en voor correctionele rechtbank (art. 182 Sv.).
➢ Oproeping bij proces-verbaal art. 216quater Sv. voor correctionele of
politierechtbank (gearresteerde personen in de zin van art. 1 en 2 WVH).
➢ [Oproeping m.h.o.o. onmiddellijke verschijning voor correctionele rechtbank (art.
216quinquies Sv. van personen aangehouden met dat oogmerk (art. 20bis WVH))]
– in praktijk onbruikbaar.
➢ Evocatie door OR tijdens mini-onderzoek (art. 28septies Sv.).
- Gerechtelijk onderzoek
• Onder leiding en gezag van onderzoeksrechter bevoegdheid ratione materiae (art. 55 Sv.)
& bevoegdheid ratione loci (art. 62bis Sv.).
Rechter uit de rechtbank van 1ste aanleg, maar aangewezen als onderzoeksrechter. Er
is wél een vordering nodig van de Pk. want dit bepaalt de saisine van de
onderzoeksrechter! Stel dat dit niet gebeurt, dan kan de verdediging in fase van
berechting aannemen dat de onderzoeksrechter buiten de saisine heeft gehandeld
waardoor de strafvordering onontvankelijk wordt. Bijkomende vordering nemen
wanneer de onderzoeksrechter wenst het onderzoek te verbreiden.
Principieel geheim karakter, maar uitzonderingen: persmededelingen gedaan
(afbreuk hieraan), afschrift van het verhoor, mogelijkheden voor de partijen om
afschrift te vragen van het dossier of inzage van het dossier naargelang
hoedanigheid…
, LawstudentatVUB Werkcollege Strafprocesrecht 2022-2023
A charge en a decharge => vrijheid van de onderzoeksrechter, maar op toezicht van
de Kamer van Inbeschuldigingstelling!
Kan verregaande dwangmaatregelen bevelen, vb. huiszoeking met bevel, voorlopige
hechtenis, telefoon-en datatab en BOMB.
Geen tegensprekelijk debat behoudens uitzonderingen (art. 61quiquies Sv.) => in fase
van onderzoeksgerechten bijkomend onderzoek vragen + Pk. die ten alle tijden
vordering kan richten aan de onderzoeksgerechten, vb. bepaald
deskundigenonderzoek bevelen… Die onderzoeksrechter kan een strijdige beschikking
maken waarin hij aanneemt dat hij het bevel van Pk. weigert. Daartegen heeft de Pk.
beroepsmogelijkheid bij Kamer van Inbeschuldigingstelling.
Beëindiging?
➢ Principe = regeling van de rechtspleging via onderzoeksgerechten (cf. infra)
➢ Dagvaarding principieel uitgesloten ➔ uitz. voorrecht van rechtsmacht (art. 479
e.v. Sv.) ➔ zie echter GwH nr. 9/2018 d.d. 1 februari 2018; GwH nr. 35/2018 d.d.
22 maart 2018 en GwH nr. 31/2019 d.d. 28 februari 2019 (uitleggend arrest) ➔
(1) tussenkomst onderzoeksgerecht om toezicht te houden op
onderzoeksverrichtingen en (2) als beroepsinstantie tegen beslissingen
onderzoeksrechter.
➢ Mogelijkheid tot minnelijke schikking na uitvoeren van het gerechtelijk onderzoek
(art. 216bis § 2, lid 8 Sv.) en verruimde strafbemiddeling (art. 216ter § 6, lid 5
Sv.)=> Dit vereist rechtelijke bekrachtiging VOOR uitvoering (nagaan of de
4 wettelijke voorwaarden worden nageleefd + beoordelen over de proportionaliteit
binnen de perken van de bezwaren).
➢ Sedert 2018: spijtoptantregeling => toezeg door Pk. in verband met de straf als
een bepaalde inverdenkinggestelde onthullende verklaringen doet, ter
bekrachtiging neergelegd bij onderzoeksgerechten. Bekrachtiging toezegging
binnen perken bezwaren door onderzoeksgerecht mogelijk (art. 216/5 § 3 Sv.).
➢ GEEN voorafgaande schulderkenning => voldoende bewaren dan wel
onvoldoende bezwaren, niet met betrekking tot schuld/onschuld (taak van
vonnisgerechten). Pas na verwijzing naar feitenrechter (art. 216 § 2 Sv.).
Regeling van de rechtspleging
➔ Onderzoeksgerechten = buffer tussen Pk. en de fase van berechting.
= onderzoek afgerond, mooi gebundeld, meedelen aan de Pk. door beschikking tot mededeling.
Pk. gaat dat onderzoek lezen en nagaan of dat onderzoek volledig/onvolledig is (onvolledig?
Dossier overmaken aan onderzoeksrechter). Als de Pk. van oordeel dat het onderzoek in orde is,
dan stelt hij/zij een eindvordering op want dat gaat de saisine van de onderzoeksgerechten
bepalen, vb. inverdenkinggestelde X voor feiten van diefstal verwezen naar vonnisgerechten
(diefstal met braak, dus misdaad, verwezen naar vonnisgerecht met aanneming van verzachtende
omstandigheden). Die eindvordering + dossier komen voor de onderzoeksrechter (enkel wat er in
dat dossier is opgenomen komt voor de vonnisgerechten!). Raadkamer oordeelt over bezwaren
(taak van de voorzitter van de Raadkamer), zo ja, dan beschikking van de Raadkamer. Belang: fase
van het gerechtelijk onderzoek wordt afgesloten, dus onderzoeksrechter is van zijn taak ontheven,
dus van rechtswege zaak aanhangig gemaakt bij de correctionele rechtbank. Er is beroep mogelijk
