Familierecht
1. inleiding familierecht ....................................................................................................................... 4
Familierecht: ............................................................................................................................ 4
Partners: .................................................................................................................................. 4
2. Huwelijk, wettelijke- en feitelijke samenwoning ............................................................................ 5
2.1. aangaan van: ........................................................................................................................... 5
2.1.1. Het huwelijk..................................................................................................................... 5
Inhoud van het huwelijk: ......................................................................................................... 5
Grondvoorwaarden: ................................................................................................................ 7
Vormvoorwaarden: ................................................................................................................. 8
Nietigheid: ............................................................................................................................... 9
Bewijs: ..................................................................................................................................... 9
Feitelijke scheiding: ................................................................................................................. 9
Nietigverklaring van handelingen.......................................................................................... 10
Dringende maatregelen (Art. 223 oud BW): ......................................................................... 10
Feitelijke scheiding: ............................................................................................................... 10
2.1.2. Wettelijke samenwoners............................................................................................... 12
Inhoud: .................................................................................................................................. 12
Grondvoorwaarden: .............................................................................................................. 12
Vormvoorwaarden (veel eenvoudiger dan bij huwelijk): ...................................................... 13
Dringende maatregelen (Art. 1479 oud BW): ....................................................................... 13
2.1.3. Feitelijke samenwoners ................................................................................................. 14
Inhoud: .................................................................................................................................. 14
Voorwaarden: ........................................................................................................................ 14
2.2. Einde van: .............................................................................................................................. 14
2.2.1. het huwelijk ................................................................................................................... 14
1. Overlijden .......................................................................................................................... 14
2. Echtscheiding ..................................................................................................................... 15
Historiek: ............................................................................................................................... 15
Minderjarigen en beschermde meerderjarigen: ................................................................... 15
Gevolgen op persoon en goederen van echtgenoten en kinderen: ..................................... 15
Voorwaarden: ........................................................................................................................ 16
Procedure: ............................................................................................................................. 16
Gevolgen:............................................................................................................................... 17
1
, Procedure: ............................................................................................................................. 18
Gronden:................................................................................................................................ 18
Voorlopige maatregelen:....................................................................................................... 19
Gevolgen:............................................................................................................................... 20
Onderhoudsuitkering na EOO: algemeen ............................................................................. 20
Onderhoudsuitkering na EOO: Gerechtigheid....................................................................... 21
Onderhoudsuitkering na EOO: Begroting.............................................................................. 21
Onderhoudsuitkering na EOO: Modaliteiten ........................................................................ 22
Onderhoudsuitkering na EOO: duur en beëindiging ............................................................. 22
2.2.2. Scheiding van tafel en bed: ........................................................................................... 23
2.2.3. Einde van de wettelijke samenwoning .......................................................................... 23
Wijze van beëindiging: .......................................................................................................... 23
Gevolgen van de beëindiging: ............................................................................................... 24
2.2.4. Einde van de feitelijke samenwoning ............................................................................ 24
Gronden:................................................................................................................................ 24
Procedure: ............................................................................................................................. 24
Gevolgen:............................................................................................................................... 24
3. Ouders ........................................................................................................................................... 25
3.1. afstamming ............................................................................................................................ 25
Soorten ouderschap: ............................................................................................................. 25
Werking + Geschiedenis: ....................................................................................................... 26
Basis: ...................................................................................................................................... 26
Titel: ....................................................................................................................................... 27
Grondslag: ............................................................................................................................. 27
Belangen: ............................................................................................................................... 28
Bewijs: ................................................................................................................................... 29
Vorderingen:.......................................................................................................................... 29
Vestiging (afstamming van rechtswege): .............................................................................. 30
Betwisting: ............................................................................................................................. 31
Erkenning (Art. 327 e.v. oud BW): ......................................................................................... 32
Betwisting van erkenning: ..................................................................................................... 33
Gerechtelijke vestiging: ......................................................................................................... 34
3.2. Adoptie .................................................................................................................................. 35
Algemeen:.............................................................................................................................. 35
Grondvoorwaarden (9): ......................................................................................................... 36
Inhoud: .................................................................................................................................. 39
2
, Beëindiging: ........................................................................................................................... 39
4. Opvoeders ..................................................................................................................................... 41
4.1. Gezag ..................................................................................................................................... 41
4.1.1. Ouderlijke gezag ............................................................................................................ 41
Ouderlijk gezag: ..................................................................................................................... 41
Uitoefening (2 dingen waar je recht op hebt): ...................................................................... 42
4.1.2. andere gezagsvormen ................................................................................................... 43
1. Voogdij............................................................................................................................... 43
2. Pleegvoogdij (Art. 475bis oud BW).................................................................................... 43
3. pleegzorg ........................................................................................................................... 44
4. Overdracht van materiële bewaring ..................................................................................... 44
5. Geestesziekenwet.................................................................................................................. 45
6. Feitelijk gezag ........................................................................................................................ 45
4.2. Contact .................................................................................................................................. 45
Contact: ................................................................................................................................. 45
Handhaving gezag en contact: .............................................................................................. 45
4.3. Onderhoudsplicht ouders...................................................................................................... 46
Algemeen:.............................................................................................................................. 46
Onderhoudsbijdrage: ............................................................................................................ 48
Onderhoudsplicht anderen (die kunnen aangesproken worden i.v.m. onderhoudsgeld):... 50
4.4. Overheidstoezicht ................................................................................................................. 51
Algemeen:.............................................................................................................................. 51
Maatregelen over de ouders: ................................................................................................ 52
Sancties:................................................................................................................................. 52
4.5. Jeugddelinquentie ................................................................................................................. 53
Afhandeling: .......................................................................................................................... 53
Integrale jeugdhulp: .............................................................................................................. 54
4.6. verwantschap ........................................................................................................................ 54
Soorten: ................................................................................................................................. 54
Inhoud: .................................................................................................................................. 55
4.7. Onderhoudsrecht .................................................................................................................. 56
Algemeen:.............................................................................................................................. 56
Beginselen: ............................................................................................................................ 56
Bij leven en na overlijden: ..................................................................................................... 58
3
,1. INLEIDING FAMILIERECHT
Familierecht:
▪ Horizontaal familierecht Partners
Niet alleen wanneer je gehuwd bent met elkaar, ook
wanneer je samenleeft met elkaar (zowel wettelijk als
feitelijk)
Wil je beschermen wanneer je de beslissing neemt om te gaan samenleven (persoonlijke relatie,
gevoelsbanden, solidariteit, betrokkenheid)
▪ Verticaal familierecht ouders en kinderen
ouders 2 belangrijke verplichtingen:
immaterieel:
(1) kinderen voorbereiden voor samenleving
(2) opvoeden
materieel:
(1) levensonderhoud
minderjarigheid (bescherming onbekwaamheid)
▪ Verwanten
▪ Kruispunten Reglementering
Partners:
▪ Huwelijk Echtgenoten
▪ Wettelijke samenwoning Wettelijke samenwoners
▪ Feitelijke samenwoning Feitelijke samenwoners
4
,2. HUWELIJK, WETTELIJKE- EN FEITELIJKE SAMENWONING
2.1. AANGAAN VAN:
2.1.1. HET HUWELIJK
Inhoud van het huwelijk:
Doorheen de jaren sterk veranderd
Voor huwelijk: verloving (nog geen juridische verbintenis, sociale verbintenis)
Mag je verloving zomaar verbreken? Zonder dat er iemand tussenkomt? Ja, het verbreken op
zich is geen fout, de omstandigheden kunnen er wel voor zorgen dat het een fout is en dat je er
eventueel een schadevergoeding voor moet betalen. (vb. via social media zeggen dat je de
verloving verbreekt)
Vrouw vroeger deels handelingsonbekwaam door huwelijk
▪ Algemene inhoud:
Huwelijk = instituut
Verhouding van staat (creëert rechten en plichten waarover geen andere overeenkomst
mogelijk is, je kan geen contract sluiten met iemand om die persoon trouw te zijn)
Primair vs. secundair huwelijksrecht
Wederzijdse rechten en plichten (Art. 212 oud BW) vs. Huwelijksvermogensrecht (de
stelsels, indien je geen stelsel kiest: het wettelijk stelsel)
Bekwaamheid en beroepsuitoefening (Art. 216 oud BW)
Bekwaamheid:
Vb. als minderjarige huwt wordt je handelingsbekwaam
Vb. als je trouwt kan je bepaalde rechtshandelingen niet meer alleen stellen (vb.
verkopen gezinswoning)
Beroepsuitoefening:
als er een ernstig nadeel is voor het gezin kan je naar de familierechtbank gaan om te
vragen verbod uit te spreken over dat beroep of afhankelijk te stellen van een
voorwaarde. Stel echtgenoot houdt zich hier niet aan dan de schulden die voortvloeien
uit dat beroep dat hij die alleen zal moeten dragen (niet meer aansprakelijk zijn)
Naam Gebruiksrecht
Wat bij scheiding? kan machtiging vragen aan rechtbank om die naam verder te
gebruiken
Gebruik bij beroep toestemming vereist
Inkomsten Ontvangen vs. Besteden
Ontvang je alleen
Bij voorrang besteden aan lasten gezin
Bankrekening en kluis Inlichting echtgenoot (Art. 218)
Schenking en borgstelling
Geen toelating nodig van echtgenoot maar die kan wel de nietigheid vragen als het in strijd
zou zijn met de belangen van het gezin
Lastgeving
NOOIT onherroepelijke structurele lastgeving (= dat je voor altijd voor alles lastgever bent
van de andere)!
Machtiging en indeplaatsstelling (Art. 222 oud BW)
5
, Machtiging:
wanneer een echtgenoot afwezig zou zijn of wilsonbekwaam is en geen
vertegenwoordiger heeft
Machtiging in beide gevallen aan vrederechter vragen
Indeplaatstelling:
Indeplaatsstelling enkel wanneer wilsonbekwaam en geen vertegenwoordiger dan kan
familierechtbank andere echtgenoot indeplaats stellen (vorm van bewind)
▪ Persoonsrechtelijke inhoud (Art. 213 oud BW):
Samenwoning
Kan je vb. dwangsom vragen om terug bij jou te komen wonen? Dat kan niet, MAAR als
iemand beslist om niet met je samen te leven kan je op die grond de echtscheiding
aanvragen, dringende maatregelen (art. 223 oud BW)
Waar ga je gaan wonen? Wat met die discussie? je gezamenlijke woonplaats MOET je
samen kiezen ALS niet overeenkomt: familierechtbank beslist, die moet kiezen tussen de
2 plaatsen die jullie opgeven, mag niet zeggen we nemen het midden
Bijstand
Getrouwheid
Negatieve en positieve plicht.
Je kan van die verplichting geen schorsing bekomen (je kan dus bv. NIET naar de
familierechtbank stappen en vragen wilt u mijn getrouwheidsplicht schorsen?)
Wat wel kan is wanneer iemand je bedriegt de echtscheiding vragen of het gebruiken om
onder de onderhoudsuitkering uit te sluipen
Normale seksuele betrekkingen (staat niet in de wet)
Geen dwangsom mogelijk
MAAR die normale seksuele betrekkingen verplicht u ertoe om op een bepaalde leeftijd
viagra te gaan nemen en dames een dafalgan tegen de koppijn
Voortplanting (staat niet in de wet)
Ben je verplicht je partner een kind te geven als je zelf geen kind wilt?
1988 arrest Hof van Cassatie dat de ongegronde weigering tot voortplanting is een grove
belediging. In die tijd was het nog zo dat je de echtscheiding enkel kon vragen op grond
van (1) overspel, (2) grove belediging en (3) feitelijke scheiding. dus weigering tot
voortplanting was in die tijd een reden tot echtscheiding WAT WEL mogelijk is, is dat je
een overeenkomst sluit dat jullie geen kinderen zullen hebben.
Beslissing tot voortplanting moet onderling gebeuren (hoort ook in bijstandsplicht)
Overgang tot abortus
heb je als echtgenoot geen verbodsrecht daarop, MAAR is eventueel wel een reden om
de echtscheiding aan te vragen. Zware fout in zin van Art. 301, §2, 2de lid oud BW
Er is GEEN plicht om mee te werken aan adoptie!
▪ Vermogensrechtelijke inhoud:
Gezinswoning Huur vs. Eigendom (verschillende gevolgen) roerend vs. Onroerend goed
Kom je er niet in overeen Familierechtbank beslist (tussen de 2 opties mag geen 3de optie)
HUUR:
recht op huur wordt gemeenschappelijk ALS de verhuurder het weet, je wordt GEEN
medehuurder. Gevolg: als huur gestopt wordt moeten jullie samen opzeggen, ookal is 1
persoon in des tijd de huur alleen aangegaan. Ook andere richting, als verhuurder wenst
op te zeggen ook aan beide echtgenoten afzonderlijk worden betekend. & als procedure
wordt gevoerd in kader van die huurovereenkomst, dan moeten beide echtgenoten
daarin betrokken worden.
6
, Woninghuurdecreet: (nog verder) zegt dat van rechtswege medehuurder wordt zelfs al is
vooraf alleen aangegaan. Dat je er niet meer over mag beschikken zonder toelating van
echtgenoot (gelijk onder welk stelsel getrouwd) Art. 215 & 224 oud BW. MAAR
familierechtbank kan je hiervoor toch machtigen.
EIGENDOM: (niet besproken)
Huisraad
Zelfde bescherming als woning
Hulp- en bijdrageplicht (Art. 213 & 221 oud BW)
Inhoud:
dat je de levensstandaard van elkaar gaat delen (hulpplicht), (bijdrageplicht) is dat je
naar vermogen gaat bijdragen in de lasten van het huwelijk (financieel en in natura)
Verband en onderscheid
bijdrageplicht maakt deel uit van hulpplicht, feit dat je gaat bijdragen naar vermogen en
niet ieder gewoon de helft is die hulpplicht die daar deels in doorsijpelt
Handhaving
= wanneer je echtgenoot weigert bij te dragen in de lasten van de samenleving, dan kan
je om een onderhoudsuitkering vragen bij de rechtbank.
Je moet geen (on)schuld bewijzen van wie je dat gaat vragen, omgekeerd wel. De
verwerende partij kan daaronderuit komen door een fout aan te tonen in hoofde van
de eisende partij.
Hoofdelijke gehoudenheid (Art. 222 oud BW)
Tegenover derden hoofdelijk gehouden voor de schulden die betrekking hebben op het
huishouden zowel als de opvoeding van de kinderen, zolang het geen buitensporige schulden
zijn. + ook belangrijk! Niet enkel de opvoeding van eigen kinderen! Alle kinderen die deel
uitmaken van gezin.
Grondvoorwaarden:
Enorm gewijzigd (vb. vroeger kon je niet met je (vroegere) schoonbroer of schoonzus huwen)
▪ Je moet leven
Niet prenataal of post mortem (= je kan niet huwen met iemand dat al overleden is (in FR kan
dit wel))
▪ Geslacht
Moet vastgesteld zijn
Wat met iemand die transgender is? men houdt enkel rekening met het nieuwe juridische
geslacht (EHRM)
Niet verplicht: mogelijkheid tot vruchtbaar geslachtsleven
Iedereen mag met iedereen huwen
▪ Toestemming
Geen wilsgebreken (≠ klassieke wilsgebreken)
Dwaling fysieke of burgerlijke identiteit van een persoon relatieve nietigheid
Vb. met de verkeerde persoon van een eeneiige tweeling trouwen omdat je het verschil
niet zag
Geweld absolute nietigheid
Bedrog geen nietigheidsgrond TENZIJ dat bedrog een dwaling zou veroorzaken
Verschil tussen: goedwillig en kwaadwillig bedrog
7
, Benadeling (= verkeerd zicht op de financiële toestand van je echtgenoot) geen
nietigheidsgrond
▪ Bekwaamheid (cultuursgebonden)
Niet-beschermde meerderjarigen
Minderjarigen kunnen vragen om een opheffing bewijs gewichtige redenen (vb.
zwangerschap) (Art. 145 oud BW) familierechtbank + de ouders moeten toestemming
geven (TENZIJ de familierechter merkt dat er sprake is van misbruik van hun gezag)
Beschermde meerderjarigen (de vrederechter die de persoon onbekwaam verklaard heeft
moet dat al zeggen in de lijst met dingen die hij wel of niet kan)
Als persoon handelingsonbekwaam is maar wel nog wilsbekwaam kan hij machtiging vragen
aan de vrederechter om toch nog te huwen (voorlopig bewindvoerder kan deze vraag niet
stellen aan vrederechter)
▪ Twee personen (cultuursgebonden)
Met één, andere, natuurlijke persoon
▪ Niet gehuwd (cultuursgebonden)
Absolute nietigheid + strafbaar Artikel 391 Sw.
▪ Geen nauw verwantschap
Absolute en relatieve huwelijksverboden (kijken in handboek is te kennen met wie allemaal
niet mag!)
Absoluut (vb. in rechte lijn huwen met mama/papa, zoon/dochter… ook niet zijlijn in tweede
graad (broer, zus))
Relatieve (vb. gewone adoptanten en echte kinderen van persoon die kinderen geadopteerd
heeft)
verschil tussen absolute en relatieve het feit of er al dan niet ontheffing mogelijk is. bij
absolute ontheffing niet mogelijk, bij relatieve kan je het vragen aan familierechter en advies
vragen aan OM
Reden waarom niet mag:
(1) filosofisch
(2) antropologisch : zou een isolatie van de familie geven
(3) fysiologisch : grote kans op beperkingen en ethisch moreel
Vormvoorwaarden:
Ook aan het veranderen (vb. vroeger moesten er verplicht 1 getuige per persoon zijn bij een
huwelijk. Nu: (1) niet meer verplicht, (2) je mag er 4 hebben (2 p.p.))
1. Aangifte
Heel belangrijk! Huwelijk zonder aangifte is absoluut nietig (art. 191, 192 oud BW)
Wel mogelijk: vrijstelling door PK (Art. 165 oud BW)
Akte van aangifte huwelijk
Documenten – echtheid – beslissing binnen 3 maanden
2. Wachtperiode (Art. 165)
Controle geldigheidsvoorwaarden
14 dagen – 6 maanden (kan verkort of verlengd worden door PK)
Schijnhuwelijk
8
,3. Voltrekking
Op ogenblik dat voltrekking er normaal zou komen kan ABS nog eens 2 maanden uitstellen
met oog op onderzoek (Art. 167 oud BW)
Komt men dan tot de beslissing dat er sprake is van een schijnhuwelijk dan kan ABS weigeren
om huwelijk te voltrekken ( ! uiteindelijke beslissing ligt bij ABS (PK onderzoek doen en advies
geven maar ABS beslist, kan advies PK zelfs naast zich neerleggen en zijn goesting doen))
Verhaalsrecht bij familierechtbank (is er voor de 2 kanten)
ABS weigert huwelijk te voltrekken : jullie als koppel hebben verhaalsrecht
PK had negatief advies gegeven en ABS voltrekt toch : PK heeft ook verhaalsrecht
Hoger beroep voor beide kanten (bij hof van beroep)
Indien na verhaalsrecht nog niet tevreden
Nietigheid:
▪ Huwelijksvoorschriften
Verbindend en vernietigend
Verbindend niet naleving geen nietigheid (vb. wat ABS voorleest van verplichtingen op
huwelijk)
Vernietigend niet naleving relatieve of absolute nietigheid (grondvoorwaarden en
vormvoorwaarden)
▪ Absolute nietigheid
Grondvoorwaarden vs. Vormvoorwaarden
▪ Relatieve nietigheid
▪ Putatief huwelijk
= een verzachting van de nietigverklaring
Normaal als je iets nietig verklaard, is het nietig ex tunc (= het heeft nooit bestaan) 1
uitzondering: alles wat met kinderen te maken heeft ! (dus zelfs als huwelijk ex tunc
ontbonden wordt dan kinderen de uitzondering vb. de vaderschapsregel als vader de persoon
met wie je wettelijk gehuwd was.
Soms in uitzonderlijke gevallen geen ontbinding ex tunc maar ex nunc (te vergelijken met de
echtscheiding: huwelijk ontbinden maar periode voorafgaand ben je wel degelijk gehuwd
geweest met die persoon) Wanneer is dit zo? wanneer beiden te goeder trouw waren
Bewijs:
▪ Huwelijksakte vs. Bezit van staat
ALTIJD kan NOOIT bewijs van huwelijk zijn! (heeft geen rechtcreërende werking)
beperkte uitzondering: ENKEL TUSSEN de echtgenoten als er geen registers
van burgerlijke stand meer zijn (vb. in de oorlog)
▪ Uitzondering (puntje hierboven)
Feitelijke scheiding:
▪ Moreel en materieel
▪ Soorten: Eenzijdig, conventioneel, gerechtelijk, wettelijk, scheiding van tafel en bed
▪ Scheiding van tafel en bed
▪ Wijziging van de inhoud van het huwelijk
Primair huwelijksrecht
9
, Afstammingsrecht
Echtscheidingsrecht
Erfrecht
Diversen
Nietigverklaring van handelingen
▪ Handelingen in strijd met de bepalingen van het primair huwelijksrecht (Art. 224 oud BW)
▪ Vervaltermijn : 1 jaar vanaf kennisname handeling
▪ Relatief en facultatief
= rechter gaat daarover beslissen
▪ Schadevergoeding
Kan geëist worden door de echtgenoot die de nietigverklaring eist
Dringende maatregelen (Art. 223 oud BW):
▪ Vereisten
Op grond van 2 redenen:
Grof plichtsverzuim (= dat de plichten van het huwelijk geschonden worden)
Moet (1) Grof, (2) toerekenbaar zijn
Of ernstige verstoring van de verstandhouding (= moet je ruimer zien dan enkel tussen
echtgenoten zoals in codex. Kan er vb. ook zijn tussen de vrouw en de kinderen van de
man uit de vorige relatie.)
Dringend
Maatregelen zijn nodig om belangen gezin of kind te beschermen
▪ Inhoud
Zelfde als die van de voorlopige maatregelen tijdens echtscheiding uitgesproken door
familierechtbank (verder in samenvatting, volgende les)
Bijzonder: in geval van spoedeisendheid kan buitengewone maatregelen vragen
In deze procedure is er GEEN tegenspraak mogelijk, maar 2 dingen die kunnen gevraagd
worden (1) verbod tot vervreemden of hypothekeren (2) ofwel een verzet in handen van de
echtgenoot of een derde
▪ Geldingsduur
Niet verplicht voor familierechtbank)
Uitzondering: beperkingen aan het eigendomsrecht (vb. bij vervreemdingsverbod)
Automatische eindiging wanneer je uit de echt gescheiden bent! (niet wanneer de procedure
tot echtscheiding start maar pas wanneer je effectief uit de echt gescheiden bent) WANT
dringende maatregelen gaan niet over scheiding maar over het gaat echt moeilijk ik heb even
wat adem nodig en maatregelen om het een nieuwe kans te kunnen geven.
Uitzondering van automatische beëindiging: alle maatregelen die betrekking hebben op de
kinderen (omgangsrecht, kinderbijslag, onderhoudsbijdrage)
Feitelijke scheiding:
▪ ≠ echtscheiding
▪ = 2 mensen die gehuwd zijn en beslissen om niet langer samen te leven
▪ Voorwaarde: zowel moreel en materieel element
Moreel = het moet gewild zijn (niet mijn man moet naar de oorlog of mijn man werkt in het
buitenland dan ben je ook in een soort van zin ‘gescheiden’ van elkaar, maar moet
10
