Financiële rapportering en
analyse
Inhoud
FRA1.......................................................................................................................................................3
1 Belang financiële verslaggeving.......................................................................................................3
Financiële overzichten (= jaarrekening): op basis van boekhouding...............................................3
Gebruik van de financiële overzichten:...........................................................................................4
2 modellen voor financiële rapportering:.......................................................................................4
Fiscale redenen...............................................................................................................................4
Boekhoudkundige keuzes...............................................................................................................4
Relevantie tegenover betrouwbaarheid:........................................................................................5
2 Fundamentele accoutingprincipes...................................................................................................5
Basisprincipes.................................................................................................................................5
Registratieprincipes........................................................................................................................5
Waarderingsprincipes.....................................................................................................................5
Informatieprincipes........................................................................................................................6
3 Regelgeving......................................................................................................................................6
Soorten regelgeving/Regelgevende instanties:..............................................................................6
4 Inleiding financiële analyse..............................................................................................................6
FRA2: Financiële analyse, Methoden......................................................................................................7
1. Horizontale analyse of tijdsanalyse (time series of trend analysis).................................................7
2. Verticale of structuuranalyse (common-size analysis)....................................................................8
3. Ratio-analyse..................................................................................................................................8
Liquiditeit........................................................................................................................................9
Solvabiliteit...................................................................................................................................10
Rendabiliteit.................................................................................................................................10
Toegevoegde waarde...................................................................................................................12
4. Kasstroomanalyse.........................................................................................................................13
Kasstromen: KT en LT....................................................................................................................13
3 soorten kasstromen...................................................................................................................13
FRA3: Financiële analyse, vervolg.........................................................................................................15
Vergelijking met de sector................................................................................................................15
Maatstaven voor rendement investeerders.....................................................................................16
1
, Interimrapportering..........................................................................................................................17
FRA4: De geconsolideerde jaarrekening...............................................................................................17
Inleiding............................................................................................................................................17
Begrippen: groep en controle...........................................................................................................18
Groep............................................................................................................................................18
Controle........................................................................................................................................18
Belgisch schema: groepsrelaties...................................................................................................19
Consolidatieverplichtingen en consolidatiekring..............................................................................20
Verplichtingen..............................................................................................................................20
Controle versus belangenpercentage...........................................................................................20
Vrijstelling consolidatieplicht........................................................................................................21
Consolidatiekring..........................................................................................................................22
FRA5: vervolg consolidatie....................................................................................................................22
Consolidatiemethoden.....................................................................................................................22
Integrale consolidatiemethode.....................................................................................................22
FRA6: vervolg........................................................................................................................................27
FRA7: vervolg (consolidatiemethoden)................................................................................................33
Evenredige/proportionele consolidatiemethode.........................................................................33
Vermogensmutatiemethode........................................................................................................34
Segmentrapportering.......................................................................................................................35
Analyse geconsolideerde jaarrekening.............................................................................................35
FRA8. Special topics binnen financiële rapportering............................................................................38
Fair value accounting & Impairment (waardering tegen reële waarde)...........................................38
Definitie fair value........................................................................................................................38
Fair value accounting....................................................................................................................38
Definitie reële waarde..................................................................................................................39
Varianten toepassing in jaarrekening...........................................................................................39
Reëlewaardehiërarchie.................................................................................................................39
Bijkomende regels........................................................................................................................39
Voor- en nadelen..........................................................................................................................40
Regelgeving..................................................................................................................................40
Financiële instrumenten...................................................................................................................40
Definities Financiële instrumenten...............................................................................................41
Verwerking in de jaarrekening......................................................................................................41
Regelgeving: 4e EU Richtlijn.........................................................................................................42
Regelgeving: IAS 39.......................................................................................................................42
2
, Risicodekking................................................................................................................................43
Fair value accounting....................................................................................................................43
FRA9. Vervolg.......................................................................................................................................43
Uitgestelde belastingen....................................................................................................................43
Uitgestelde belastingen in België..................................................................................................45
Balansmethode (IAS 12)...............................................................................................................45
Impairment.......................................................................................................................................45
Realiseerbare waarde IAS 36........................................................................................................46
Aanwijzingen bijzondere waardevermindering............................................................................47
CGU...............................................................................................................................................47
Terugneming impairment.............................................................................................................47
Transacties in vreemde deviezen en activiteiten in het buitenland..................................................47
Transacties zonder indekking tegen wisselkoersrisico (unhedged)..............................................48
Transacties met indekking tegen wisselkoersrisico (hedged).......................................................48
Accounting voor buitenlandse activiteiten...................................................................................48
IFRS...................................................................................................................................................49
Toepassing IFRS............................................................................................................................49
IASB conceptueel accountingkader..............................................................................................49
IAS 1: Presentatie financiële staten..............................................................................................49
Componenten van de jaarrekening..............................................................................................50
Invloed IFRS op jaarrekening........................................................................................................52
Impact IFRS op kwaliteit financiële verslaggeving........................................................................52
FRA1
1 Belang financiële verslaggeving
Financiële overzichten (= jaarrekening): op basis van boekhouding
Winst-en-verliesrekening (voorheen resultatenrekening): vanwaar komt winst en verlies, als je winst
maakt dit onderzoeken (meer winst kunnen gaan maken), bekijken wat er achter de cijfers ligt
Balans: Wat heeft het bedrijf en wat zijn de schulden, voorraad wordt vaak misbruikt om de cijfers te
laten kloppen, curatoren gaan dit bekijken of deze cijfers kloppen als bijvoorbeeld de voorraad veel
de groot zijn (zwart circuit, bestelbonnen bekijken en zo voorraden vergelijken, niet kunnen bewijzen
heb je je artikelen wss zwart gekocht, het is minder aantrekkelijk om een zwarte boekhouding te
hebben dus cijfers door de jaren heen beter laten maken)
Toelichting: Zou nuttig kunnen zijn, bijkomende uitleg bij jaarrekening, bij kmo’s wordt deze niet
echt volledig geschreven
Kasstroomoverzicht: Enkel bij IFRS, niet bij Belgische boekhouding, geld dat door de onderneming
stroomt, best pos kasstroom
Controleverslag: Revisor kijkt dit na, doet een controle, revisor is geen belastingcontroleur, enkel
nakijken of wetgeving is gevolgd
Mutatieoverzicht eigen vermogen: Enkel bij IFRS, hoe evolueert het vermogen
3
,Grote ondernemingen bundelen deze informatie meestal met niet-boekhoudkundige informatie
over groepsactiviteiten: geeft beeld groep, controles en strategie
- Op papier
- Website
Gebruik van de financiële overzichten:
Interne gebruikers: management beslist over:
- Financiering = hoe gaan we het bedrijf financieren, moet er een lening worden aangesloten?,
- Productie = welke producten produceren, welke doelgroep?
- Investeringen = nieuw grond, waar, hoe?
- Marketing = actie doen?, kunnen we dit aan?
Externe gebruikers: kijken naar de gepubliceerde cijfers
- Aandeelhouders = wat gebeurt er met mijn centen?, aandelen worden aangekocht adhv
sentiment (Musk is een goeie marketeer, elektrische auto’s), aandelen koop je ook aan
grootte van de naam (koopt sneller in bitcoin dan in kunstmest)
u wordt uitgenodigd voor de AV, kwijting geven, nieuw bestuur aanstellen
- Kredietverstrekkers = bank weet graag wat er met het geleende bedrag gebeurt, een bank
wacht meestal niet op de jaarrekening, wilt al vroeger iets, wie geeft het meeste krediet
leveranciers (u kan als leverancier je geld kwijt geraken)
- Werknemers = als zij vragen hebben, is het bedrijf verplicht hierop te beantwoorden
- Overheid = fiscale regels, overheidssteun
- Rechtbank = fiscus en RSZ zijn de schuldeisers bij een faillissement
- Stakeholders = alle andere mensen, potentiële klanten/beleggers/…
2 modellen voor financiële rapportering:
Angelsaksisch model (Vroege 20e eeuw):
- IASB (=IFRS)
- Geen boekhoudwetten, bedrijven maakten eigen regels ondersteund door de accountants
- Bij ernstige problemen: Wall Street Crash, Enron (groot energiebedrijf), Worldcom: overheid
grijpt in met strengere regels: Security and Exchange Commission (SEC, verantwoordelijke
voor de beurs) en Sarbanes-Oxley Act (Sox): meer en juiste informatie publiek maken
- In functie van financiering bedrijven, enige informatiebron externe financiers, ontstaan audit
Continentaal model (1560):
- Overheid wil reguleren omdat er veel frauduleuze faillissementen waren overheid
verantwoordelijk voor boekhoudregels
- Voorzichtigheid is zeer belangrijk, zeker niet beter voorstellen dan realiteit en rekening
houden met alle negatieve factoren
Fiscale redenen
Overheid wil graag belastingen heffen
Angelsaksisch (geen regels, fiscus stelt eigen regels op): aparte fiscale regelgeving twee
jaarrekeningen
Continentaal (fiscus baseert zich op de 1 jaarrekening): inkomstenbelastingen na vastleggen
boekhoudregels, fiscale vereisten opgenomen, nauw verband
Fiscale speelt vaak belangrijke rol bij strategische keuzes voor boekhouding en financiering
invloed financiële overzichten, betrouwbaarheid?
Vooral belangrijk in kleinere bedrijven bij overnames
Boekhoudkundige keuzes
Exact winst meten of waarde bedrijf bepalen kan niet!
Boekhoudregels niet eenduidig
Winst is schatting: u weet niet zeker dat klanten echt betalen
Waarde is subjectief: wordt onderhandelt bij verkoop
Drie mogelijkheden voor boekhouding:
4
, - Regels zijn specifiek zonder keuze: wet of boekhoudstandaard legt ondubbelzinnig vast wat
er moet gebeuren
- Keuze tussen twee of meer regels (komt meeste voor), hoe ga je afschrijven, hoe ga je
waarderen,…
- Geen regels: zelf beslissen (geen regels, komt zeer weinig voor)
Toelichting bevat lijst met gemaakte keuzes: hierin uitleg
Relevantie tegenover betrouwbaarheid:
Meest betrouwbare informatie = oude informatie
Meest relevantie informatie = recente informatie
Nuttige informatie = relevant en betrouwbaar
Tijdige informatie bevat ramingen en onzekerheden = spanning = keuzes maken
Echte “winst” pas gekend na stopzetten bedrijf!
2 Fundamentele accoutingprincipes
Basisprincipes
Ondernemingsentiteit = de rechtspersoonlijkheid, 1 boekhouding/jaarrekening voor 1 entiteit
Monetaire kwantificering = alles uitdrukken dat monetair kan worden uitgedrukt, in euro’s/dollars
- Klantentrouw, personeel, kennis komen dus niet voor in de jaarrekening een
onderneming met een goede sfeer zal op lange termijn beter scoren (kun je niet in cijfers
uitdrukken maar het is goud waard)
Consistentie = er zijn bepaalde keuzes die u moet maken, blijf consistent in uw keuzes, altijd op
dezelfde manier
Continuïteitsassumptie = vanuit gaan dat de onderneming eeuwig blijft bestaan
- afschrijven gaat u wel doen maar voor activa
- dit moment moet sociaal passief niet op de balans staan (omdat een onderneming eeuwig
blijft doorgaan): vb. een liftenbedrijf: hij verkoopt zijn bedrijf aan NL concurrent, jaar later
gaat bedrijf failliet, curator aangesteld, NL had overname gedaan en gelijk een nieuwe
onderneming opgestart en daar alle goede overeenkomsten ingestoken, nieuwe
aanwervingen werden ook gedaan door dit nieuwe bedrijf, oud bedrijf had de contracten
met alle problemen met de liften ook de oude werknemers zaten hier ook in
dit heeft niet gewerkt, ze hebben moeten vergoeden
Registratieprincipes
Verantwoordingsstukken
Volledigheid: alles moet geboekt zijn
Verbod tot compensatie: meestal wanneer de ene 100 moet betalen en de andere 150, betaald die
persoon gewoon 50 euro aan de ander
Maar wanneer het bedrijf met schuld van 100 failliet gaat, zal de curator zeggen dat die ene
150 moet betalen en een schuldvordering moet indienen bij hem (vordering is niet gelijk aan
schuld). Meestal ziet die persoon zijn 100 niet terug
Realisatieprincipe: het moet bestaan, gerealiseerd zijn (er is een factuur) voorzichtigheidsprincipe
(kosten die waarschijnlijk zijn)
Periode-toerekeningsprincipe (matching-principle): kosten en opbrengsten boeken in de juiste
periode
Waarderingsprincipes
Materialiteitsprincipe/relevantie: vb. in december 100 balpennen kopen, deze mag je gewoon
allemaal tegelijk boeken, niet je balpennen op het einde van je jaar tellen hoeveel balpennen je nog
hebt
Individuele waardering: elke machine apart afschrijven/waarderen
Objectiviteit: 2 verschillende mensen zou de boekhouding op dezelfde manier moeten doen
Voorzichtigheid: niet te rooskleurig voorstellen
5
, Informatieprincipes
Periodiciteit: Het leven van de onderneming onderverdelen in periodes, nu in boekjaren (is er
gekomen door de rechtspersoonlijkheid), eind van het jaar een jaarrekening opstellen (publiciteit)
Sommige mensen gaan een bedrijf aan in aanvraag en beginnen contracten vast te leggen in
aanvraag (hier zijn geen regels, geen jaarrekening moeten voorleggen enzo, nieuwste truc van nu,
geen controle)
Vergelijkbaarheid: Cijfers moeten vergelijkbaar zijn, met andere bedrijven, met andere periodes
Oprecht en getrouw beeld (true and fair view): Het moet niet juist zijn, liever een oprecht beeld dan
een juist/correct beeld, boekingen zijn schattingen (schatten van machines en gebouwen, schatten
van voorraad, vorderingen van klanten (gaan die betalen)), een correct beeld vormen duurt te lang
(nu zouden we bv een correct beeld kunnen maken van het jaar 2010)
3 Regelgeving
Overheid verantwoordelijk: belastingen, economie, kapitaalmarkten (sub-primecrisis)
Markten zetten concurrerende bedrijven onder druk om vergelijkbare en betrouwbare informatie
publiek te maken: financieringskosten dalen, relaties verbeteren, internationale
accountingstandaarden
Wees zo transparant mogelijk, waar komen ze aan financiële middelen, hogere vergoeding
als het risico hoger is
Meer vertrouwen wanneer we weten hoe het met het bedrijf gaat
Multinationals hebben vele regels waar ze zich aan moeten houden
Soorten regelgeving/Regelgevende instanties:
Overheid: efficiënte economie, belastingen, beurs (+ regulator)
Particuliere sector: werken samen met overheid voor het opstellen van regels, bv. CBN in België,
gebruik expertise
Internationaal: IASB (IFRS), Verenigde Naties, IFAC (IAASB)
Openbare sector: zeer verschillende methodes, KT, indiv. Rapporten, meer op KT termijn bekijken,
boeken wanneer geld binnen/buiten gaat (= kasboekhouding*)
IFRS: internationaal gebruikt en aanvaard = doel is wereldwijde kapitaalmarkt, geen verplichting,
proberen over de hele wereld invloed te hebben
Kasboekhouding*: Vb. geld nodig voor de begroting: regering maakt akkoord met proximus
(proximus betaalde eigen pensioenen voor werknemers), regering zei geef die pensioenen aan ons
en wij regelen hun pensioenen voor u, begroting was toen geweldig op korte termijn want ze hebben
een verplichting, dit hebben ze nog is gedaan het jaar daarna
Ze proberen dit te veranderen, niet meer op korte termijn te denken, maar dat is heel
moeilijk
4 Inleiding financiële analyse
Doel: grondig en nauwkeurig inzicht financiële toestand onderneming: vermogen, financiële
prestaties en kasstromen (waar gaat het geld naartoe, best een pos kasstroom nodig)
Aandachtspunten:
- Beoordeling financiële structuur en politiek (hoe gaan ze om met financiële schulden)
- Beoordeling prestaties ondernemingsleiding
Belangrijk voor verschillende partijen, maar verschillende weging aandachtspunten
Fundamenteel beoordelingsprincipe: risico/rendement-verhouding: rendement moet enerzijds risico
vergoeden, anderzijds minstens zelfde vergoeding als risicovrije belegging + inflatie inflatie zou uw
investering kunnen opeten: als je spaarboekje hebt en inflatie is hoog, is dit slecht
Gegevens financiële overzichten volstaan niet alleen:
- Historisch: evolutie? (niet vergelijken met 2020 want coronajaar), geschiedenis? (als je
steenkool verkoopt, beter aanpassen want huizen verwarmen niet meer op steenkool)
- Risico investering niet enkel financieel risico, ook operationeel risico
6