Academiejaar 2022-2023 Insolventierecht
Ondernemingen
Lector: N. Vandenbussche
,INHOUD
1 algemene situering.......................................................................................................... 1
1.1 hervorming............................................................................................................................... 1
1.2 relevante wetgeving ................................................................................................................ 2
2 algemene beginselen ...................................................................................................... 3
2.1 Personeel toepassingsgebied................................................................................................... 3
2.1.1 Wie is wel onderneming? ........................................................................................................ 3
2.1.2 Wie is geen onderneming? ...................................................................................................... 3
2.1.3 Wat met vrije beroepen? ......................................................................................................... 4
2.1.4 Ondernemingen met onbeperkte aansprakelijkheid............................................................... 5
2.2 Procedureregels ....................................................................................................................... 6
2.2.1 materiële bevoegdheid ............................................................................................................ 6
2.2.2 territoriale bevoegdheid .......................................................................................................... 7
2.3 Centraal register solvabiliteit ................................................................................................... 7
2.4 insolventiefunctionarissen ....................................................................................................... 8
2.5 oefeningen verkenning van het WER....................................................................................... 9
3 Preventieve maatregelen voorafgaand aan een formele insolventieprocedure ............... 10
3.1 inleiding.................................................................................................................................. 10
3.2 De opsporing van ondernemingen in moeilijkheden............................................................. 10
3.2.1 Gegevensverzameling ............................................................................................................ 11
3.2.2 Het onderzoek........................................................................................................................ 11
3.3 De voorlopige maatregelen ................................................................................................... 12
3.3.1 aanstelling van een gerechtsmandataris ............................................................................... 12
3.3.2 aanstelling van een voorlopig bewindvoerder ...................................................................... 13
3.3.3 ontneming van het beheer van het geheel of een gedeelte van haar activa ........................ 13
3.4 aanstelling ondernemingsbemiddelaar ................................................................................. 13
3.5 Het buitengerechtelijk minnelijk akkoord ............................................................................. 14
3.6 oefeningen ............................................................................................................................. 14
4 Gerechtelijke reorganisatie ........................................................................................... 16
4.1 inleiding.................................................................................................................................. 16
4.2 doel van de gerechtelijke reorganisatie................................................................................. 17
4.3 het verzoek tot de gerechtelijke reorganisatie ...................................................................... 17
4.4 gevolgen van de neerlegging van het verzoekschrift ............................................................ 17
4.5 voorwaarden voor de opening van de procedure van gerechtelijke reorganisatie .............. 18
4.6 vonnis over het verzoek tot de gerechtelijke reorganisatie en de gevolgen ervan............... 19
4.7 gevolgen van de beslissing tot reorganisatie ......................................................................... 20
4.8 gerechtelijke reorganisatie door minnelijk akkoord .............................................................. 21
4.9 gerechtelijke reorangisatie door collectief akkoord .............................................................. 22
4.10 gerechtelijke reoganisatie door overdracht onder gerechteijk gezag ................................... 24
4.11 tijdelijke maatregel ................................................................................................................ 24
,4.12 oefeningen ............................................................................................................................. 24
5 faillissement ................................................................................................................. 26
5.1 Wat is het faillissement en welke zijn de voorwaarden ........................................................ 26
5.1.1 Voorwaarden ......................................................................................................................... 26
5.2 Inleiding van de procedure .................................................................................................... 27
5.3 Vonnis van faillietverklaring................................................................................................... 27
5.4 Gevolgen van het faillissement voor de gefailleerde ............................................................ 29
5.4.1 Buitenbezitstelling ................................................................................................................. 29
5.4.2 De niet-tegenstelbaarheid van bepaalde handelingen.......................................................... 29
5.4.3 Opschorting van de tenuitvoerlegging................................................................................... 30
5.4.4 opeisbaarheid van schulden .................................................................................................. 30
5.5 Het beheer en de vereffening van de boedel ........................................................................ 30
5.5.1 Curator en zijn aanstelling ..................................................................................................... 30
5.5.2 De ambtsaanvaarding en de opdrachten voor de curator en de rechters-commissarissen . 31
5.5.3 Faillissementsdossier ............................................................................................................. 31
5.5.4 Plaatsopneming en inventaris................................................................................................ 31
5.5.5 Lopende overeenkomsten ..................................................................................................... 32
5.5.6 Verslagplicht curator .............................................................................................................. 32
5.6 De aangifte en verificatie van de schuldvorderingen ............................................................ 32
5.6.1 Aangifte door schuldeiser ...................................................................................................... 32
5.6.2 Verificatie door curator.......................................................................................................... 33
5.7 De vereffening van het faillissement ..................................................................................... 34
5.8 De kwijtschelding ................................................................................................................... 34
5.9 Verdeling en sluiting .............................................................................................................. 36
5.10 Overzicht faillissementsprocedure ........................................................................................ 36
5.11 Oefeningen (zie verbetersleutel ondernemingen) ................................................................ 37
,algemene situering
1 ALGEMENE SITUERING
≈ Levensloop van de onderneming
• Tegenvallende resultaten: je maakt minder winst of geen winst
• Wanbeheer: je dacht dat je je onderneming kon beheren, maar is niet goed afgelopen
• Omstandigheden extern aan de onderneming bv. De coronapandemie → pech door de
omstandigheden
DUS: alles wordt problematisch voor de onderneming om verder te bestaan
Twee houdingen:
• Duurzaam herstel: nieuw leven inblazen in de onderneming, een nieuwe start en niet opgeven
• Verwijdering van de markt: het gaat niet meer gaan om verder te gaan met de onderneming →
onderneming verwijderen van de markt via de procedure ‘faillissement’ → dus marktstoring
vermijden
1.1 HERVORMING
• Insolventierecht is hervormd
• Insolventierecht heeft eerder te maken met het einde van de onderneming
• Samenhang met andere hervormingen:
o Vennootschapsrecht
▪ Juridisch kader voor het “leven van de onderneming”
o Zekerhedenrecht
▪ Bescherming van schuldeisers tegen insolventie van SA (insolventie = de
schulden niet meer kunnen betalen)
o Ondernemingsrecht
▪ Opname “insolventierecht” in WER → wetgeving van insolventie is volledig
geïncorporeerd in WER (boek XX)
▪ Insolventie = integraal deel van de economische cyclus
Pagina 1
,algemene situering
1.2 RELEVANTE WETGEVING
Boek XX WER
Titel 1 – 4: Preventieve luik: moeilijkheden opsporen en daar eerst iets aan doen, problemen
voorkomen dus
Titel 5 en 6: Curatieve luik: het kwaad is er al en we gaan ofwel
• Remediëren = herstellen
• Ofwel gaan we voor de verwijderen van de onderneming van de markt = faillissement
o Faillissement = bijzondere procedure ontbinding vereffening. Als een SE iemand
dagvaardt via faillissement → dan wordt er een collectief beslag gelegd van het
vermogen van de SA en dat wordt beheerd door de curator
o Curator gaat de activa en passiva oplijsten en verzilveren (verkopen) en gaat de
schulden (passiva) met de opbrengst betalen via een rangorde van welke SE
eerst moet worden betaald.
Pagina 2
,algemene beginselen
2 ALGEMENE BEGINSELEN
2.1 PERSONEEL TOEPASSINGSGEBIED
Hoofdstuk 1, titel I (boek XX)
Kernvraag: Op wie is het insolventierecht van toepassing?
• Boek XX: titel → insolventie van ondernemingen
Je moet dus naar het begin van je wetboek gaan en zoeken naar de definitie van ondernemingen: art.
I.I WER
2.1.1 WIE IS WEL ONDERNEMING?
Artikel I.1 WER
Natuurlijke personen die Rechtspersonen Iedere andere organisatie
zelfstandig een zonder
beroepsactiviteit uitoefent rechtspersoonlijkheid
Twee criteria: “Elke rechtspersoon is een Maatschap
• “Zelfstandig” ( in onderneming” Buitenlandse organisaties:
dienstverband) Definitie “rechtspersoon” – 4 centrum van de
• “Een elementen: (niet in WER) voornaamste belangen in
beroepsactiviteit (1) Afscheiden vermogen België bv. Een Trust
uitoefenen” op (2) Rechtssubject: rechten &
duurzame wijze (= verplichtingen
niet eenmalig, wel verwerven/dragen/uitoefenen
handelingen stellen (3) Bepaald doel verwezenlijken
op systematische (4) Eigen aansprakelijkheid
wijze) Voorbeelden “rechtspersonen”:
Inschrijving in de KBO? → Vennootschappen (bijvoorbeeld:
Vermoeden hoedanigheid VOF, CommV, BV, CV, NV…), VZW,
“onderneming” stichtingen enz.
2.1.2 WIE IS GEEN ONDERNEMING?
Niet alle organisaties zonder rechtspersoonlijkheid zijn per definitie ondernemingen.
• Er geldt geen vermoeden dat een organisatie zonder rechtspersoonlijkheid een onderneming
is. Wie een organisatie zonder rechtspersoonlijkheid als onderneming wil kwalificeren, moet
aantonen dat er uitkeringen zijn of dat er een uitkeringsoogmerk is.
• De organisaties zonder rechtspersoonlijkheid die geen uitkeringsoogmerk hebben of geen
feitelijke uitkeringen doen zijn geen "ondernemingen".
Pagina 3
,algemene beginselen
Wie is geen onderneming?
• De feitelijke vereniging
• Publiekrechtelijke rechtspersonen (artikel I.22, 8° WER) zoals bijvoorbeeld de Federale Staat,
de gewesten, de gemeenschappen enz. vallen niet onder het toepassingsgebied van boek XX.
Dit staat verder in art. I.I WER
• Als er geen uitkeringsoogmerk is → dan zijn het geen ondernemingen en vallen ze niet onder
boek XX WER. Bv feitelijke ondernemingen, publiekrechtelijk rechtspersonen (federale staat,
gewesten etc. → kan niet failliet worden verklaard)
2.1.3 WAT MET VRIJE BEROEPEN?
Artikel I.1 WER Beoefenaars van een vrij beroep vallen wel onder het nieuwe insolventierecht:
Nieuwe categorie die nu dus ook onder boek XX valt
Wie is een “beoefenaar van een vrij beroep”? " 14° beoefenaar van een vrij beroep: elke
onderneming wiers activiteit er hoofdzakelijk in bestaat om, op onafhankelijke wijze en onder eigen
verantwoordelijkheid, intellectuele prestaties te verrichten waarvoor een voorafgaande opleiding en
een permanente vorming is vereist en die onderworpen is aan een plichtenleer waarvan de naleving
door of krachtens een door de wet aangeduide tuchtrechtelijke instelling kan worden afgedwongen”
• Voorbeelden: advocaten, accountants en belastingconsulenten, apothekers, architecten,
artsen, bedrijfsrevisoren, boekhouders en boekhouders- fiscalisten, dierenartsen,
gerechtsdeurwaarders, notarissen...
Inkanteling = de vrije beroepen die erbij horen onder insolventie
• De inkanteling van het vrij beroep in het insolventierecht gaat gepaard met bijzondere
waarborgen. Het openen van een insolventieprocedure met betrekking tot de beoefenaar van
het vrij beroep mag immers niet leiden tot de schending van de bijzondere regels die op dat
beroep van toepassing zijn.
• Zo mogen de bepalingen van boek XX bijvoorbeeld niet zo worden uitgelegd dat zij een
beperking zouden inhouden van de plicht tot het bewaren van het beroepsgeheim of de vrije
keuze van de patiënt of cliënt van de beoefenaar van het vrij beroep.
o Voor vrije beroepen worden niet de klassieke insolventieprocedures toegepast.
Bepalingen van boek XX kunnen dus niet zomaar worden toegepast als we te maken
hebben met bv. Beroepsgeheim
• Opgelet: er zijn vrije beroepen die in "ondergeschikt verband" kunnen worden uitgeoefend
(bijvoorbeeld het beroep van architect). De natuurlijk persoon die een vrij beroep uitoefent in
ondergeschikt verband kwalificeert uiteraard niet als onderneming. Het gaat dan immers niet
om een persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent.
o Een architect in ondergeschikt verband is geen onderneming omdat hij niet zelfstandig is
• Er zijn toezicht of waarborgen om cliënteel te beschermen.
Pagina 4
, algemene beginselen
2.1.4 ONDERNEMINGEN MET ONBEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID
“Art. XX.14.1 De rechtbank bevoegd om kennis te nemen van een insolventieprocedure betreffende
een onderneming bepaald in artikel I.1, eerste lid, 1°, c), of een rechtspersoon waarvan de vennoten
onbeperkt aansprakelijk zijn, is bevoegd om kennis te nemen van insolventieprocedures betreffende
de vennoten van deze onderneming. Zij kan een gemeenschappelijke insolventiefunctionaris
aanstellen voor alle procedures.
Het openen van een insolventieprocedure ten aanzien van een onderneming waarvan de vennoten
onbeperkt aansprakelijk zijn, houdt niet noodzakelijk de opening van eenzelfde insolventieprocedure
ten aanzien van de onbeperkt aansprakelijke vennoten in.”
• Artikel gaat bv over de VOF = vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid → SE kan
zowel vermogen van VOF als vermogen van vennoten aanspreken
• De rechtbank moet ook kennisnemen van het faillissement of de insolventieprocedures
van de vennoten die achter de VOF zitten. Dus de geschillen van die vennoten privé en
van die VOF worden behandeld bij eenzelfde rechtbank
• Artikel XX.1 WER
“Art. XX.1. § 1. De bepalingen van dit boek gelden onverminderd het bijzondere recht dat de
gereglementeerde vrije beroepen of de ministeriële ambtenaren en notarissen betreft, met inbegrip
van de toegang tot het beroep, de beperkingen aan het beheer en de overgang van het vermogen en
de eerbiediging van het beroepsgeheim.
De bepalingen van dit Wetboek mogen niet derwijze worden uitgelegd dat zij een beperking zouden
inhouden van de plicht tot het bewaren van het beroepsgeheim of de vrije keuze van de patiënt of
cliënt van de beoefenaar van een vrij beroep.
De Koning bepaalt de nadere toepassingsregels van dit boek voor de vrije beroepen en hun
verenigingen.
§ 2. De bepalingen van de titels 2, 3, 4 en 5 van dit boek zijn niet van toepassing op de
kredietinstellingen, de verzekeringsondernemingen, de herverzekeringsondernemingen, de
beleggingsondernemingen, de beheervennootschappen van instellingen voor collectieve belegging,
de instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening, de centrale tegenpartijen, de
vereffeningsinstellingen, de centrale effecten bewaarinstellingen, de instellingen die ondersteuning
verlenen aan centrale effecten-bewaarinstellingen, de depositobanken, de financiële holdings , de
gemengde financiële holdings, de betalingsinstellingen en de instellingen voor elektronisch geld.
§ 3. In geval van twijfel betreffende de verenigbaarheid van een bepaling van dit boek met een
verplichting volgend uit het wettelijk statuut van de ondernemingen bedoeld in paragraaf 2, kunnen
de rechtbank, de gedelegeerd rechter, de rechter- commissaris, hetzij op eigen initiatief hetzij op
verzoek van elke partij in de insolventieprocedure, het advies vragen van de Ordes of Instituten
waarvan de beroepsbeoefenaar deel uitmaakt. Dit advies wordt gegeven worden binnen een termijn
van acht kalenderdagen vanaf de ontvangst van het verzoek tot advies.”
Pagina 5
