Notes de cours
Neuroanatomie
- Cours
- Neuroanatomie
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
notas en slides Kleurgecodeerde nota's zodat je duidelijk kan zien over welke hersendelen het gaat
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
NEUROANATOMIESamenvatting
Rosanne De Waele
,Inhoud
1 H1: Ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel ........................................................ 7
1.1 Inleiding ....................................................................................................... 7
1.1.1 De ontwikkeling van week 4 tot en met week 8.............................................. 7
1.1.1.1 Primaire neurulatie .............................................................................. 7
A. Vorming van de 3 kiembladen (week 3 – week 4) .................................................................................... 7
B. Vorming van de hersenblaasjes en ventrikels (week 4- week 6) .............................................................. 8
1.1.1.2 Secundaire neurulatie (… - week 8) ........................................................ 9
1.2 De ontwikkeling van de medulla spinalis/ruggenmerg ........................................... 9
1.2.1 Laminatie van de ruggenmerg ..................................................................... 9
1.2.2 Ontwikkeling van de zenuwen ................................................................... 10
1.2.3 Ontwikkeling van crista neuralis ................................................................ 10
1.2.4 Oorsprong autonome neuronen in het ruggenmerg ....................................... 10
1.2.5 Ontwikkeling van wervelkanaal en ruggenmerg............................................ 11
1.3 Ontwikkeling van de hersenstam .................................................................... 11
1.3.1 Ontwikkeling van de hersenstam thv de medulla oblongata............................ 11
1.3.1.1 Subkernen .......................................................................................... 11
1.3.2 Ontwikkeling van de hersenstam thv de pons .............................................. 12
1.3.3 Ontwikkeling van de hersenstam thv mesencephalon .................................... 12
1.3.4 Gemeenschappelijk grondplan van de hersenstam ........................................ 12
1.4 Ontwikkeling van de hersenen ........................................................................ 13
1.4.1 Ontwikkeling telencephalon ...................................................................... 13
1.4.1.1 Coronale snede .................................................................................... 13
1.4.1.2 Vergroeiing van telencephalon blaasjes met diencephalon ........................... 13
1.4.1.3 Alle C-vormige structuren ...................................................................... 14
1.4.2 Samenvatting van de normale ontwikkeling van CZS .................................... 14
1.5 Stoornissen in de ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel .............................. 15
1.5.1 Structurele afwijking in de sluiting van de neurale buis & differentiatie van de
neurale groeve/plaat .......................................................................................... 15
A. Cranium bifidum ..................................................................................................................................... 15
B. Anencephalie........................................................................................................................................... 16
C. Spina bifida occulta ................................................................................................................................. 16
D. Spina bifida aperta ( cystica) ................................................................................................................... 16
E. Raschisis .................................................................................................................................................. 16
F. Tethered cord: problemen bij de secundaire neurulatie ........................................................................ 16
1.5.2 Stoornissen in de celmigraties ................................................................... 17
A. Lissencephaly .......................................................................................................................................... 17
B. Heterotopie ............................................................................................................................................. 17
1
, 1.5.3 Stofwisselingstoornissen: opstapeling van toxische metabolieten thv de
hersnenen of andere deficiënte delen .................................................................... 17
2 H2: Macroscopie van het centraal zenuwstelsel ....................................................... 17
2.1 Inleiding ..................................................................................................... 17
2.1.1 Opbouw van spinale zenuw: definitie wortel VS ramus .................................. 18
2.1.2 3 lagen meningen ................................................................................... 19
2.1.3 Soorten vezels........................................................................................ 19
2.1.4 Autonoom vs perifeer ZS .......................................................................... 19
2.2 Oriëntatie gebruikt met betrekking tot het ventraal zenuwstelsel ......................... 20
2.3 Ventrikel systeem......................................................................................... 20
2.3.1 Aanzichten van de ventrikels .................................................................... 21
2.4 Macroscopie van de hersenen ......................................................................... 21
2.4.1 Het telencephalon ................................................................................... 21
2.4.1.1 Buitenzijde .......................................................................................... 21
2.4.1.2 Opentrekken van de buitenzijde ............................................................. 21
2.4.1.3 Mediale zijde ....................................................................................... 22
A. Cammisurale vezels ................................................................................................................................. 22
B. Associatieve vezels .................................................................................................................................. 23
C. Projectie vezels ....................................................................................................................................... 23
2.4.2 Diencephalon ......................................................................................... 24
2.4.2.1 Mediolaterale snede .............................................................................. 24
2.4.2.2 Onderzijde .......................................................................................... 24
A. Craniale zenuwen .................................................................................................................................... 25
B. Detail gebied opticus -olfactorius ........................................................................................................... 26
2.4.2.3 Coronale snede .................................................................................... 27
2.4.2.4 Horizontale snede................................................................................. 28
2.4.2.5 Claustrum ........................................................................................... 29
2.4.2.6 Linker thalamus ................................................................................... 30
2.4.2.7 Capsula interna .................................................................................... 30
3 Macroscopie van het centraal zenuwstelsel deel 2 ................................................... 31
3.1 Topografie van basale ganglia ........................................................................ 32
3.2 Beelden : relatie basale ganglia & hersenstam .................................................. 33
3.2.1 Beeld 1: Lateraal aanzicht van hersenstam en basale ganglia ......................... 33
3.2.2 Beeld 2: Ventraal aanzicht hersentam en basale ganglia ................................ 34
3.2.3 Dorsaal aanzicht hersenstam, basale ganglia, thalamus, epithalamus,
(metathalamus) en kleine hersenen ...................................................................... 34
3.2.4 Dorsaal aanzicht hersenstam, thalamus, basale ganglia, epithalamus en
metathalamus ................................................................................................... 36
3.2.5 Detail bodem 4de ventrikel ....................................................................... 36
3.2.6 Doorsneden doorheen de hersenstam......................................................... 37
2
, 3.2.7 Functies hersenstam ............................................................................... 37
3.3 Cerebellum (kleine hersenen) ......................................................................... 38
3.3.1 Functie ? ............................................................................................... 38
3.4 Artiële bloedvoorzieining................................................................................ 40
3.5 Schematische voorstelling bevloeiing medulla spinalis ....................................... 42
3.6 Circulus arteriosus van Williw ......................................................................... 43
3.7 Occlusie van de Pica arterie : Lateraal medullair syndroom van Wallenberg ........... 44
3.8 Takken a. Carotis interna: a. cerebri media en anterior en post ........................... 45
3.9 A. carotis interna takken + basilaris ................................................................ 45
3.10 Verdeling gebieden op coronale snede........................................................... 47
3.10.1 horizontaal .......................................................................................... 47
3.10.2 Facies convexa: onderverdeling gebieden van cerebri ant, media en posterior
48
3.10.3 Mogelijke collaterale wegen ................................................................... 49
3.10.4 Types bloedingen ................................................................................. 49
3.10.5 Symtomen epi en subdurale bloeding ...................................................... 50
4 Veneuze drainage van de hersenen, hersenvliezen, cerebrospinaal vocht en ventrikels,
lymfestelsel ............................................................................................................ 51
4.1 De hersenvliezen of meningen ........................................................................ 51
4.1.1 Durale duplicaturen ................................................................................. 51
4.1.2 Subarachnoidale ruimte basale cisternen .................................................... 53
4.1.3 Detail arachnoidea, subdurale ruim en subarachnoideale ruimte Fout! Bladwijzer
niet gedefinieerd.
4.2 Hoofdpijn ................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
4.3 Arachnoidea en villi arachnoidales ................................................................... 54
4.4 Meningitis .................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
4.5 Veneuze draninage ruggenmerg en wervelzuil .. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
4.6 Veneuze drainage van de hersenen : veneuze sinussen gelegen in de durale
duplicaturen ....................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
4.7 Sinus cavernosus ......................................................................................... 56
4.8 Oppervlakkige cerebrale venen ....................................................................... 57
4.9 4 diepe venen verenigen zicht tot de vena magna galeni .................................... 58
4.9.1 Openingen in de tela choroidea van het 4de ventrikel ................................. 61
4.9.2 Functies van het cerebrospinaal vocht ........................................................ 62
5 Functionele anatomie van cortex .......................................................................... 68
5.1 Evolutie hersenen vertebraten ........................................................................ 68
5.1.1 Mediosagittale sneden ............................................................................. 69
5.2 Cerebrale cortex .......................................................................................... 70
5.3 Brodmann’s areas ........................................................................................ 71
3
, 5.4 Concept “motorische homunculus” maar toch multipele representaties van bv
handspieren ........................................................................................................ 72
5.5 AAP: electrostimulatie experimenten ............................................................... 72
5.6 Controverse in de functionele neuroanatomie: neuroanatomie- neurologie (begin
vorige E) ............................................................................................................. 72
5.7 Associatiecortex ........................................................................................... 74
5.8 Apraxie ....................................................................................................... 74
5.9 Ideamotor .................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
5.10 Hemisferische dominantie ........................................................................... 75
5.10.1 De dominante hemisfeer : taal processing (Paul Broca - Karl Wernicke) ........ 75
5.10.2 Aphasieën .......................................................................................... 75
5.11 Alexia en Agrafie ....................................................................................... 76
5.12 Alexie zonder agrafie .................................................................................. 76
5.13 Disconnectie syndrome ............................................................................... 77
5.14 Dominante versus niet-dominante hemisfeer .................................................. 77
5.14.1 De niet dominante hemisfeer: aandacht en spatiële processing .................... 77
5.14.2 Diagnose” hemineglect” : infarct rechter fronto-pariëtale cortex.................. 78
5.14.3 Visuele associatiecortex: hogere orde visuele processing ............................ 78
5.14.4 Inferior Occipitotemporale cortex: binnen de “ what” stroom ....................... 78
1.1.1.3 Agnosia............................................................................................ 79
1.1.1.4 Test achromatopsia............................................................................ 79
1.1.1.5 Regionale anatomie van de frontale lobi ............................................... 79
5.15 Prefrontale cortex ...................................................................................... 80
6 Basale ganglia ................................................................................................... 80
6.1 Basale ganglia en extrapyramidaal systeem .................................................... 82
6.2 Parkinson, paralysis agitans ........................................................................... 87
6.2.1 Stereotactische chirurgie en Deep brain stimulation ...................................... 88
6.3 Chorea van Huntington ................................................................................. 89
6.3.1 Hemiballisme ......................................................................................... 89
6.3.2 Syndroom van gilles de la Tourette ........................................................... 89
7 Het libmisch systeem ......................................................................................... 90
7.1 HOME ......................................................................................................... 90
7.2 Mere nomenclature ....................................................................................... 92
7.2.1 De Subcorticale structuren van het limbisch systeem: de hippocampale formatie
en de amygdala ................................................................................................. 92
7.3 Hippocampale formatie: 1, 2, 3 ...................................................................... 92
7.4 Ontwikkeling van de hippocmpale formatie ....................................................... 92
7.4.1 Na heelkundige behandeling voor medicamenteus refractaire epilepsie HM ..... 93
7.4.2 Cellulaire organisatie binnen de hippocampale formatie ................................. 94
7.4.3 4 sectoren binnen de hippocampus (cornu ammonis) .................................... 94
4
, 7.4.4 1 tot 5 gesloten lus : unidirectionele flow van informatie / LTP Lange termijn
potentiëring ...................................................................................................... 94
7.5 Syndroom van Korsakov ................................................................................ 95
7.5.1 Klinische toepassing ................................................................................ 95
7.5.2 Vezelbanen van het limbisch systeem......................................................... 95
7.5.3 Dysfuncties van de hippocampale formatie en connecties .............................. 96
7.5.4 AMYGDALA: connecties basolaterale nuclei: emotionele betekenis geven aan een
stimulus ........................................................................................................... 96
7.6 Klüver-Bucy syndroom .................................................................................. 97
7.6.1 Heinrich Klüver en Paul Bucy ................................................................... 97
7.7 Olfactie ....................................................................................................... 97
7.7.1 Connecties van de tractus olfactorius ....................................................... 97
7.8..................................................................................................................... 99
5
,6
,1 H1: Ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel
1.1 Inleiding
1.1.1 De ontwikkeling van week 4 tot en met week 8
1.1.1.1 Primaire neurulatie
A. Vorming van de 3 kiembladen (week 3 – week 4)
• De 3de week is cruciaal
• Ontstaan van het 3-lagige embryo
1 Doorsnede doorheen ontwikkeld embryo van 3 weken oud.
Dit betekent dat de zwangere vrouw 1 week over tijd is. Dit is heel vroeg in de ontwikkeling
3 kiembladen
1. Ectoderm (rugzijde): aanleiding tot huid + groot deel CZS + PZS
2. Mesoderm : botten, spieren, circulatoir stelsel en veel van de urogenitale tractus + klein
deel van CZS
3. Endoderm (buikzijde): geeft aanleiding tot spijsverteringstelsel en andemahelingstelsel
Bovenaanzijde van de embryo van de
2 rugzijde.
Lichtblauwgekleurd deel is een deel van het
ectoderm. Het ectoderm gaat onder invloed
van de zwarte structuur (chorda dorsalis/ kopverlengsel) gaat de
structuur daar lokaal verhogen. De cellen worden langer. Dit geeft
aanleiding tot het vormen van een nieuw gebied: de neurale plaat
(foto 2, B omkaderd). Dit gaat dan de neurale groeve worden, en in
de 2de fase ontwikkeld dit zich als de neurale buis (foto 1, B). Deze
buis komt diep te liggen in de ectoderme laag. In foto 1, zin we 2
licht blauwe ‘bolletjes’, dit gebeid gaat later afsterven. (crista
neuralis)
→ het proces dat leidt tot de ontwikkeling van deze kiembladen heet gastrulatie. We moeten dit proces niet kennen
Dit is het zelfde proces als hierboven beschreven, enig verschil is dat
hier de tijd gespecificeerd is.
Links zie je altijd boven aanzichten, we kijken naar de rugzijden. Boven
de zwarte lijn komt altijd de kop, onder de zwarte lijn komt de staart.
Rechts zie je het beeld van een dwarssnede van rugzijde naar buikzijde.
• Dag 18: er wordt in het ectoderm een ovale plaat gevormd langs
de middenlijn adhv chorda dorsalis (CD). Dus het ectoderm dat bocen
de CD ligt gaat verhogen
• Dag 20: De neurale plaat gaat invagineren en vormt zo de
neurale groeve.
• Dag 21: tijdens het vormen van de buis zijn er 2 groepjes cellen
die zich gaan afstoten van het ectogram: critsa neuarlis ook wel de
neurale lijsten genoemd. Zij gaan zich nesten naast de neurale buis. Hier
ontstaat de sensibile (spinale) ganglia en orthosympatische ganglie
• Dag 22: dan gaat de neurale groeve zicht progressief sluiten en de neurale buis vormen.
• Als je dag 20, 22 en 23 vergelijkt bij de linkse tekeningen: het sluiten gebeurd in het midden van het embryo en
vandaar gaat het naar de kop (craniaal uiteinde) en de staart (caudaal uiteinde). Zo gaat die buis sluiten. Je kan het
vergelijken met het sluiten van een ritssluiting. Op dag 23 zie je dat er enkel nog een opening is ter hoogte van het
kop uiteinde. Dit heet neuroporus anterior. En er ik ook nog een kleine opening aan de staartzijde: neuroporus
posterior.
• Dag 24: neuroporus anterior sluit
• Dag 26: de neuroporus posterior sluit
→ op vier weken is de neurale buis volledig gesloten
7
, Het embryo ziet er nu zo uit.
Hoofd van het embryo
Hart van het embryo
Staart van het embryo (wordt het onderste lidmaat)
Somieten van het embryo: die geven de aanleiding tot botten en spieren
• Samenvatting van de primaire neurulatie:
− CZS ontstaat uit het buitenste kiemblad (ectoderm)
− We vormen via het primaire neurulatie proces vormen we uit het ectoderm de neurale buis
B. Vorming van de hersenblaasjes en ventrikels (week 4- week 6)
• Op week 4 gaat de neurale buis zich 1.
2
differentiëren aan het kopuiteinde. We zien de
ontwikkeling van 3 hersenblaasjes (foto 1.)
1. Prosencephalon
2. Mesocephalon
3. Rhombencephalon
• De rest van de neurale buis geeft aanleiding tot
het ruggenmerg
• In week 6: de holte van de buis gaat heel nauw
worden, Hier blijft enkel nog een rudimentaire
overschot van de neurale buis. Dit noemt de
canalis centralis van het ruggenmerg. Foto 2.
− Het prosencephalon gaat zich gaan
opsplitsen
a. 2 telencephalon ventrikels (ceribrale
hersenen)
b. Centraal gelegen diencephalon
Verbonden met het diencephalon zien
we de oogbekers. De oogzenuwen ontwikkelen zich dus vanuit het diencephalon (thalamus en
hypothalamus)
− Het mesencephalon verandert weinig
− Rhombencephalon zien we een transversale opsplitsing
a. Metancephalon (pons, kleine hersenen)
b. Myelencephalon (medulla)
→ de hersenblaasjes worden ventrikels. Dit komt omdat de oorspronkelijke holte van de neurale buis heel nauw worden.
• De ventrikels
− 2 laterale ventrikkels: die gelegen zijn in het linker en rechter telencephalon
− Het derde ventrikel in het diencephalon
− Bij het mesocehpalon komt er geen ventrikel. Dit noemt het cerebral aquaduct AKA het nauwe aquaeductus
cerebri van Sylvius
− Het Rhombencephalon vormt het vierde ventrikel
• Ontwikkeling van week 4 tot week 6, zijaanzicht
− We zien niet enkel de evolutie van 3 hersenblaasjes naar 6. Maar er treden ook een aantal krommingen op.
WEEK 4
1. Ter hoogte van overgang naar het rhombencephalon zien we een eerste kromming. Dit noemt de Cervical
flexure.
2. Op week 4: bij de overgang van het rhombencephalon naar het mesencephalon zien we een kromming.
Genaamd: cephalic flexure
8
, WEEK 6
1. Er komt een derde kromming bij binnen het rombencephalon: pontine flexure. Deze kromt naar binnen
toe.
4 WEKEN 6 WEKEN
1.1.1.2 Secundaire neurulatie (… - week 8)
• 90% van het SZS ontstaat vanuit primaire neurulatie. Primaire neurulatie is een deel van het ectoderm dat verhoogt.
Die vormt dan een invaginatie en zich afsnoert van de rest van het ectoderm en dan een buis vormt
• Het onderste deel van het ruggenmerg, ontstaat door het proces van secundaire neurulatie.
• Blauw: ectodermaal, neurale
buis
• Rood: een stukje van het
onderuiteinde van ons
ruggenmerg gaat onstaan uit
het mesoderm.
− Eerst is het een volle
massa vellen
− Daarin ontwikkeld zich
een holte
− Dit deel gaat versmelten met het endoderme deel. Zo vormt zich het onderste deel van het ruggenmerg
Primaire neurulatie ECTODERM Tot en met somiet 31
Secundaire neurulatie MESODERM De 3laatste somieten. 2 sacrale en 1 coccygis
1.2 De ontwikkeling van de medulla spinalis/ruggenmerg
1.2.1 Laminatie van de ruggenmerg Rugzijde/dorsaal
• Foto is een dwarse doorsneden doorheen een ontwikkelend ruggenmerg
• Het centraal zenuwstelsel is gelamineerd (gelaagd)
1. LAAG 1: Ependymale laag/ventriculaire laag: Oorspronkelijke neurale buis. Maar nu
is het de ventriculaire laag geworden. Dit geeft aanleiding tot delende cellen. Die
gedeelde cellen moeten van hieruit migreren naar het perifeer ZS. Alle cellen worden
in deze laag gevormd
= eerste laag
− Cellen die ontstaan zijn ter hoogte van de ventriculaire laag, zijn de gliacellen
(steuncellen van het CZS). Buikzijde/ ventraal
2. LAAG 2: de mantellaag
Licht en donker blauwe laag
− In een verdere fase gaat de ventriculaire laag ook zenuwcellen maken. Deze zenuwstellen gaan migreren langs
de gliacellen de mantellaag gaan bevolken.
− Deze mantellaag wordt uiteindelijk de grijze stof van het ruggenmerg. Substantia grisea
9
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur dwrosanne. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80364 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans