DEEL 1: PARTIM PSYCHOFARMACA
INHOUD
- Inleiding
o wat, definities, terminologie, indelingen
- Psycholeptica
o Opiaten: morfine, heroine, methadon, …
§ Historiek, voorkomen, gebruik
§ Effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
§ Opname en eliminatie: impact van type gebruik (roken, IV injectie,
§ …) op neurofarmacologisch effect
§ Werking
§ Aspect misbruik, afhankelijkheid, tolerantie, onthoudingsverschijnselen,
reward pathway
o Snuifmiddelen
§ Gassen, solventen, lachgas, …
- Stimulantia
o cocaine, amfetamines, crack, …
§ Historiek, voorkomen, gebruik
§ Effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
§ Designer drugs (XTC, …), druglabs
- Psychedelica
o LSD, psylo's, mescaline, …
§ De psychedelische ervaring
§ Voorkomen, gebruik, effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
§ XTC (specifieke effecten en neveneffecten, …)
- Cannabinoïden
o Historiek, voorkomen (hasj, marihuana, …), gebruik
o Effecten en neveneffecten, ongewenste effecten, nuttige effecten
o Afhankelijkheid (fysisch vs. psychisch)
- Partydrugs, Legal high, NPS
o Legal highs
o Party drugs
§ Designer drugs
§ Recreatieve drugs (ketamine, GHB (liquid XTC)
1
,INLEIDING (LES 28/9)
- Wanneer we over drugs spreken, denken wij direct aan illegale drugs. Deze gedachte
klopt niet. Vanuit farmaceutische invalshoek is dit zinloos. Er zijn twee grote groepen
‘drugs’:
o Sommige ‘drugs’ zijn belangrijk gebleken in de geneeskunde dankzij hun
therapeutische kwaliteiten.
o Andere stoffen worden meer voor het genot gebruikt. Deze stoffen hebben tot
allerlei vormen van misbruik geleid bij grote groepen mensen.
- Betere benaming voor ‘drugs’ is ‘psychofarmaca. Dit zijn stoffen, geneesmiddelen,
chemische stoffen die iets doen met uw brein. à Middelen die op de psyché ingrijpen,
stoffen die de geest beïnvloeden.
- Drugs(gebruik), psychofarmaca, illegale drugs… à we worden er allemaal mee
geconfronteerd, of met de maatschappelijke gevolgen ervan
o Psychofarmaca: bestaat uit illegale stoffen!
- Fenomeen is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Er zit bovendien een
stijgende lijn in druggebruik.
o Focus op illegale drugs!
o Zorgt voor vele debatten in de maatschappij, maar neiging om te bepalen of we
wel moeten spreken over illegale drugs.
o (geen cijfers blokken) à Jaarlijks Europees Waarnemingscentrum
o Langzaam maar zeker komt het tot een plateau, het gebruik begint op vlak
niveau te komen (of zelfs kleine daling).
§ Let op! Deze stijging en plateau geldt voor de gebruiksfrequentie. Deze
geldt zeker niet voor het aantal soorten drugs! De snelheid en frequentie
waarmee nieuwe, synthetische drugs hun opwachting maken is
exponentieel toegenomen!
- Nog steeds veel van de ‘klassieke drugs’ à The Big Five
o Cocaïne, Cannabis, Amfetamine, XTC, Heroïne
2
,- Explosie van nieuwe drugs en chemicaliën…
o Professionalisering syntheselabs (labo’s nemen toe à nieuwe activiteit)
o Vroeger werden vooral natuurproducten ontwikkeld à NU: chemici gaan nu
expres nieuwe stoffen maken (NPS)
o Veel dumpsites
o INTERNET zorgt voor hele explosie van deze stoffen, ook ‘the dark web’ voor
verkoop & aankoop
§ Internet wordt gezien als een nieuwe markt waar steeds meer vraag is
naar drugs
ONDERZOEK
- Het blijkt dat de legale genotsmiddelen, die we niet als ‘drugs’ percipiëren, alcohol en
tabak een heel groot aandeel hebben in het middelengebruik. Illegale drugs moeten dus
in een juiste dimensie gezien worden. In vergelijking met alcohol en tabak zijn zij niet het
grootste probleem.
o Tabak: alle regelmatige gebruikers
beantwoorden ook aan de definiëring van
het aantal afhankelijken/ verslaafden à alle
gebruikers zijn verslaafd door die
verslavende nicotine
o Niet alle gebruikers van alcohol zijn
verslaafd! (itt. Tabak)
o Alcoholgebruikers zijn hele hoge cijfers in
vergelijking met de andere substanties
o Een heel groot aantal gebruikers van tabak
en alcohol à de focus ligt in onze
maatschappij dus niet op de illegale drugs, maar op tabak en alcohol!
o 70% van heroïnegebruikers zijn in behandeling! Veel meer dan bij andere
middelen! Dit komt doordat men tegenwoordig zeer goed weet hoe het
heroïneprobleem moet behandeld worden. Wat dit cijfer betreft zijn we beter af
met heroïne dan met alcohol/ tabak.
o Cannabis: veel meer gebruikers dan verslaafden!
à Men kan niet rond de epidemiologische vaststelling heen dat het middelengebruik
hoog is en dat de gevolgen van middelengebruik massaal zijn. Nochtans, het aantal
effectief verslaafden is opvallend minder dan het aantal gebruikers (6%).
MAATSCHAPPELIJK: PRIMAIRE FOCUS?
- 1) Alcohol
o Alcohol is een kleine molecule die enorm toxisch is! (waarvan we de effecten op
het brein nog niet volledig kennen)
o 14% dagelijkse gebruikers
o 6% overconsumptie
§ Nu: max. 10 eenheden/ week
§ 15-24 jaar à > 6 glazen & binge drinken
§ 55-65 jaar à 15,6% mannen > 21 eenheden; 9,2% vrouwen > 14 glazen
3
, - 2) Tabak
o Tabak is in vergelijking met vroeger niet sterk verminderd. Producenten doen er
zeker 20 trucjes in om u meer nicotine te laten opnemen zodat je sneller verslaagd
wordt.
- à We zouden vooral moeten inzetten op alcohol, maar dit is moeilijk omdat het niet
illegaal is.
EPIDEMIOLOGIE: ALGEMENE VASTSTELLINGEN
- Er worden heel veel middelen gebruikt en de gevolgen van dat middelengebruik zijn
massaal. Zowel voor individu als voor maatschappij.
o Dogma: eenmaal verslaagd, altijd verslaafd = NIET WAAR
o Dogma 2: alle gebruikers zijn verslaafd = NIET WAAR
§ Aantal echt verslaafden ligt een stuk lager dan aantal gebruikers!
§ (Ongeveer) 6% van de gebruikers is verslaafd, overige 94% kan dus perfect
functioneren in de maatschappij zonder echt zware problemen te krijgen
door het gebruik van een drug.
§ Kwetsbaarheid en/ of protectieve factoren
• Verschil tussen mannen & vrouwen à kan verschillend zijn
• Sommige mensen zijn kwetsbaarder voor drugs dan anderen à
Hoe het komt dat de ene er beter tegen kan dan de andere heeft
alles te maken met het individu zelf! Soms is er sprake van
protectieve factoren, zoals een betere genetische bescherming.
- Middelengebruik =/ middelenafhankelijkheid
MIDDELENAFHANKELIJKHEID
Eigenlijk slechts een deel van het probleem!
- => Meer dan enkel het middel/ de drug (verslavingsdeskundigen stellen vandaag zelfs
dat ‘verslaving’ niets met het middel te maken heeft) à 3M model/ Model Zinberg
o Drug à Middel
o Set (factoren in het individu) à Mens
o Setting (factoren in fysieke en sociale omgeving) à Milieu (kan ook protectief zijn)
- à Het is de interactie tussen de intrinsieke factoren, omgevingsfactoren en andere
elementen, waaronder het product of de producten die bepalend zullen zijn.
- Voorbeeld:
Wanneer er gevraagd wordt om een druggebruiker te beschrijven, gaan de meesten
mensen een heroïneverslaafde beschrijven, wat deels de fout is van media en film. NIET
ALLE GEBRUIKERS ZIJN VERSLAAFDE.
o Middel kan ook een activiteit zijn: gokken, gamen…
o In dit luik van het opleidingsonderdeel bekijken we ‘het middel… drugs’
o Eigenlijk beter psychofarmaca noemen
§ = (genees)middelen die op de psyche ingrijpen
4