Revalidatie en kinesitherapie van het musculosceletale stelsel: onderste lidmaat
Orthopedie
ALGEMENE PRINCIPES ORTHOPEDIE
Orthopedie – traumatologie
• Diagnose en behandeling van aandoeningen van het bewegingsstelsel
o Structuur
o Functie
• Bewegingsstelsel: essentieel bij alle menselijke activiteiten
o Arbeid, sport, kunst, lichaamshygiëne en eten
o 1/6 en van alle raadplegingen bij arts
• Blijvende schade zo klein mogelijk maken
• Nabehandeling (revalidatie)
• Niet elke fractuur moet chirurgisch opgelost worden thuis
1.
• Patiënt gaat nooit meer originele niveau halen, altijd een beetje verlies 2. werk
• Ongevallen: traumatologie → alle leeftijdscategorieën, meeste ongevallen thuis 4110→
3 verkeer
.
• Veroudering: degeneratieve aandoeningen
• Inflammatie en metabole afwijkingen: reumatologie → ↘ in prevalentie + minder zware gevolgen
door medicatie
• Tumoren en infecties
o Tumoren = zeldzaam
o Jonge mensen à bottumoren
o Op latere leeftijd → metastase
Bewegingsstelsel
Botten r
calcium
>
-
fosfor metabolisme
en
• Biologische functie: Calcium metabolisme EN Hematopoïese
• Morfologische kenmerken
• Mechanische eigenschappen
o Materiaal dat zowel tensie weerstaat als compressie
o Hoe weet het bot dat het op bepaalde plaatsen meer bot moet aanmaken omdat er krachten
moeten op spelen en andere plaatsen minder → elektrische signalen → plaatsen met grotere
load meer bot aangemaakt (wet v Wolf) law
" "
of transformation of
→
bone
• Is gespecialiseerd bindweefsel porositeit
• Structuur 50 -010% → trabecvlair /
Lance / leus 20%
cortex / compacta
o Cortex of compacta: dens – 10% porositeit
' 0%
totale botmassa goy
80%
→ .
←
" "
§ Weerbaarheid tegen torsie en buigen in ‘buis’
o Trabeculair of cancelleus bot – 50-90% porositeit irreguliere honingraatstructuur
20%
←
→
open
§ Laat veel meer vervorming toe, demping, op het einde van het bot
§ Arm en been is dikker op gewrichten
§ Moet krachten verwerken -> hoe groter oppv, hoe lager druk
§ Schokabsorptie
• Cortex en trabec bot hebben dezelfde samenstelling maar zijn structureel anders geordend
• Val v 1m heeft genoeg pot E om alle lange botten te breken -> maar gecontroleerd springen
• Beenmerg
o Bron van beencellen
o Bloedvaten van het merg zijn zeer belangrijk voor bloedcirculatie in het bot
o Afwijkingen in merg kunnen de cellen in het bot en het periost beïnvloeden
• Botstructuur
o Invloed op elasticiteit en compressiesterkte
o Diafyse: dik, dens tubulair corticaal bot biedt weerstand tegen torsie/plooien
8 o Epi/metafyse: been breder, dunne cortex, prominent trabec bot laat vervorming/demping
o Wordt gedicteerd door mechanische belasting
o Richting en grootte orde v krachten die op bot inwerken bepalen structuur
o Osteoporose: abrupte ↘ hormonen menopauze -> hoe meer vetweefsel, hoe kleiner kans
o Gender, leeftijd, activiteitenniveau, voeding (vit D)
• Wet v Wolff Hoe kan bot mechanische krachten omzetten in structurele veranderingen?
1
, Revalidatie en kinesitherapie van het musculosceletale stelsel: onderste lidmaat
Gewrichten
• Is in zijn mechanische functie te vergelijken met een versnellingsbak
• Vb lopen: transmissie van de kracht van de motor (spieren) naar de grond
o Hefbomen en krachtenkoppels
• Kinetica – krachten: momentarm
• Kinematica – beweging
o Scharnier: elleboog
o Kogel: heup
o Zadel: CMC 1
• Stabiliteit vs mobiliteit
o Congruentie: been, KB, menisci
o Ligamenten en spieren
o Volgorde van belang, verschilt voor elk gewricht
Spieren
• Passieve stabilisatie: congruentie, ligamenten
• Actieve stabilisatie: ligamenten (receptoren), spieren (actoren)
• Proprioceptie
Ligamenten
• Laten beweging toe + beperken beweging
• ‘normale’ bewegingsboog: leeftijd, genetische predispositie, oefening
Pezen
Fracturen
= Anatomische onderbreking van de continuïteit van het bot
Veroorzaakt dr kracht die inwerkt op bot en draagkracht v bot overschrijdt: sterkte v bot of grootte v kracht
Indeling
• Volgens inwerkende kracht
o High energy impact: verkeer -
schade
> bot wekein
groter
delen +
organen beschadigd
inw .
o Low energy impact: voet verkeerd zetten
• Klinisch
o Groenhout fractuur ~
onvolledige
# breken als
=
tw gje
een
§ Kinderen, dik en elastisch periost, intrinsiek vrij stabiel
gips behandeling
volstaat
→ met
§ Vaak sterkt hoekstand, meestal te corrigeren met manipulatie (verdoving) en in
gipsen = gesloten reductie
o Fissuur
§ Continuïteit van bot slechts gedeeltelijk verbroken
§ Fragmenten niet verplaatst
§ Goed contact tussen breukvlakken
o Volledige fractuur (met verplaatsing van de fragmenten)
§ Open reductie = snijden -> risico: infectie, litteken, zenuwschade
o Multifragmentaire fractuur: vaak high velocity impact en vaak bij ouderen met osteoporose Na o
Stress fractuur
§ Inwerkende kracht te klein om bot te breken
§ Inwerkende kracht te groot/frequent voor proces v botremodellering
§ Oorzaken
• Plotse toename activiteitenniveau
• Overgewicht (vooral in combinatie met puntje 1)
• Biomechanische afwijkingen
• Predilectieplaatsen: femurhals, prox tibia, nek van 2e MT (march fractuur)
o Impactiefractuur
ËË
bier
§ In metafysaire regio: impactie van trabeculair bot
•
toestand in
§ Relatief beperkte verplaatsing Vb. femurhals
• In relatie met omliggende weefsels
o Gesloten fractuur: intacte huid, geen verbinding met buitenwereld
o Open fractuur huid direct antibiotica
geschonden urgentie
→ →
:
2
ij
, Revalidatie en kinesitherapie van het musculosceletale stelsel: onderste lidmaat
Van binnen naar buiten: bot
§
Van buiten naar binnen: vreemd materiaal
§ erger infectierisico → ~>
Gustilo classificatie
§ met
→
mog behandeling
relatie .
• Graad 1: < 1cm → zoals gesloten fractuur + antibiotica 1 1cm <
• Graad2:>1cm,<10cm 2 1 -
10 CM
• Graad3:>10cm primair te
- sluiten
a.
o Verwikkelde fractuur f- b. vasculaire
niet te sluiten 3 > 10cm
verwikkeling
c.
§ Bloedvaten
-
• Supracondylaire humerusfractuur: A. brachialis
• Fracturen/luxaties rond knie: A. poplitea
§ Zenuwen
• Humerusfractuur: N. radialis -> drophand 9001=1
gefixeerd
→ ar m in
• Fracturen rond knie: N. peroneus -> dropvoet
§ Inwendige organen: blaas, urethra, ruggenmerg, long
o Pathologische fractuur
§ Tumoren: primair OF metastasen osteosarcoom →
risicogroep jonge
en →
:
mensen
• Volgens morfologie secundaire boltvmoren ( metastasen )
→
→
ouderen
borst prostaat - > -
o Meta-epifysair
§ Extra-articulair
§ Intra-articulair: T/Y fractur, relatie met gewrichtsoppervlak
o Diafysair: schuin, dwars, spiraal, comminutie (osteoporose, high impact)
• Ontstaansmechanisme heeft invloed op behandelingsplan Volgens
relatie tot
inwendig
bloedverlies
gewricht
→
• →
Diagnose heup 1 .
2 knie
• Anamnese: sportactiviteit, openbare weg (verkeersongeval), op werk, thuis, agressie
.
3 .
Voet
o Incidentie in functie van leeftijd
§ Kinderen: supracondylaire humerus, distale voorarm, enkel
§ Ouderling: heupfractuur
o Diagnose:
§ High velocity: multipele fracturen, orgaanletsels
§ Low velocity: solitaire fractur
o Wat is er gebeurd? Activiteit, precies mechanisme van trauma, bewustzijnsverlies
• Klinische symptomen
o Abnormale stand
o Pijn
o Abnormale beweeglijkheid
o Crepitatie
o Function laesa – onmogelijke steunname niet
exclusief ~ >
o Zwelling
o Ecchymose =
vlekkioje bloeding
klein blauwe plek v
o Lokale drukpijn: oppervlakkig gelegen bot (ulna/radius, tibia/fibula, metatar)
• Beeldvorming
o Röntgenopnames
§ 3 incidenties: voorachterwaarts, lateraal, 3⁄4
§ Gewricht caudaal en craniaal op RX
o Echografie weinig toegevoegde waarde
o CT scan bij intra-articulaire fracturen poly trauma's ✗ volt -
lichaam →
scan
• Bij 10% van de fracturen is diagnose niet gesteld na 10 dagen
Fractuurheling en behandeling
• Fixatie
o Rigide fixatie: plaat, schroeven
o Niet-rigide fixatie: gips, spalk, brace
o Semi: tractie -> stilliggen (DVT, longembool), weinig controle over stand
• Schade b onderkoeling hiypovolemie
↳ tibia
femur tractie
#
comfort transport
in → →
vr →
Cave : en
o Bot is gebroken, periost is gescheurd en merg is vernield
o Omgevende weke delen minstens gekneusd
o Vele (kleine) bloedvaten gescheurd -> HEMATOOM
3
ij
, Revalidatie en kinesitherapie van het musculosceletale stelsel: onderste lidmaat
• Heling
Bot heelt met bot (regeneratief) -> CALLUS
o
Heeft capaciteit at integrum te genezen in tegenstelling tot KB, spier, huid, ...
o
Fasering o
hematoom
§ Inflammatie dag 0-7 week 1
ËÉÉ • Hematoom
necrose
inglammatie
÷÷Ï÷
-
"
• Bot- en periostnecrose
-
Periostineum
"
÷:
000000000000000
• Cytokine release: vasodilatatie, hyperemie, polymorphonucl
00000000000-0000
-000.000000000000
stamcellen >
• Pluripotente mesenchymale cellen dringen binnen en vormen
die
mesenchym
osteoclasten
+
granulatieweefsel (proteoglycanengel + collageen type 1, 2 en 3)
• - Osteoclasten verwijderen dood bot
§ Zachte callus: granulatieweefsel week 2-3 "
÷
-
.
• Pijn en zwelling nemen af
• Granulatieweefsel wordt eerst omgezet in KB
• Progenitorcel in endosteum en periosteum differentiëren tot osteoblasten
0000000000000000¥ 0%00000000000000 _
• Vorming van kraag van cellen op elk fragment
000000000000000
0000000000000000
• Kragen groeien naar elkaar toe
Osteoblasten • Mechanisme w verhinderd dr rigide fixatie/gestimuleerd dr lichte beweging
callus
• Op einde v zachte callus fase is stabiliteit afdoende om verkorting te
handje
"
bone
"
voorkomen maar angulaire afwijking kan nog
= wa re n
o ÉËÈË ←→
> kraakbeen
worm
701
§ Harde callus: echte botvorming maand 2-3
• KBmatrix wordt progressief gecalcifieerd en omgezet in bot
0000000000000000000%
00%000000000000000000
000000000000000000000
00000000000000000000
☐ } g.
ËÊ êÉËÏ
"
• Conversie start in periferie en migreert naar centraal
lamel / a i r bot • Herstelproces is histologisch niet v osteosarcoma te onderscheiden
osteoblasten
§ Remodellering
÷ :÷÷Ï÷÷=÷÷÷Ë÷:÷÷ • Start nadat fractuur soliede is dankzij appositie v woven bone
000000000000000000000000000000000000000000000000
00000000000005009%00/0000000000000 • Woven bone wordt vervangen door botlamellen
• Eindstadium: bot heeft originele morfologie, met medullaire kanaal
• Principes van behandeling
o Reductie van verplaatste fractuur
§ Manipulatie, meestal onder narcose (CLOSED treatment of common fractures)
§ Tractie
o Immobilisatie
§ Tractie via kleefpleisters op huid, pinnen door het bot
• Voordelen
o Geen risico op infectie van fractuurzone
o Steeds toegepast acute situatie, in afwachting verdere behandeling
• Nadelen:
o Langdurig bedlegerig: doorligwonden, longembolen
o Vaak mindere controle op uiteindelijke stand
§ Gipsverband: in acute fase ALTIJD OPEN gips! Bij afname zwelling: gesloten
§ Interne fixatie:
niet
rigide
- :
• Plaat en schroef: fractuur w open benaderd, reductie v fractuur en fixatie
gips
-
• Mergnagel of intramedullaire pin
tractie
-
o Fractuur blijft doorgaans gesloten
semi
rigide o Pin wordt opgeschoven v craniaal of caudaal in mergkanaal en
-
:
intramedvllaire
nagel stabiliseert zo de fractuur
-
• Externe fixatie: via pinnen in bot, onder en boven fractuur -> open fracturen
en communitieve fracturen
o Laat zwelling toe
o Beperk zwelling: rust, hoogstand, ijs, NSAID’s
Verwikkelingen
• Bloeding: femur (2 liter) bekken (3 liter) totaal →
persoon 4 -5L in
• Beenderig
o Malunion
vastgroeien
verkeerd →
o Delayed union
vertraagde
bothelino
→
u
4
ijijij ij