Politicologie
Les 1: Politiek en politicologie
Slides = belangrijkste om te studeren
-> groen = niet in cursus
Belang van Politiek:
-> grote invloed
- Links: pro-overheidsinterventie
- Rechts: zo klein mogelijk overheidsinterventie
Beperkte maakbaarheid -> de overheid kan niet overal grip op hebben
-> schikken naar maatschappelijke evoluties
-> ontevredenheid wanneer politiek beloftes maken over zaken waar ze geen grip op hebben
Comparative politics
-> verschillen tussen landen vergelijken
Bv. lonen belgische ministers (12.000) vs; buitenlandse (6.000)
-> door vergelijking weten waarom iets is
bv. laaggeschoolden stemmen veel in België tov andere landen door opkomstplicht
-> invloed opkomstplicht
Politiek en politicologie:
- Politiek = sturen van de/een samenleving
Vele samenlevingen nodig
- Alle afspraken zijn politiek
- Bij conflict een procedure nodig om tot een oplossing te komen
-> wordt vaak gezien als ruzie maken
Variaties:
1. Territorium
- niet territoriaal: niet eens -> je kan er uitstappen
- territoriaal -> staat is soeverein
2. Cultureel
- opvatting over mate waarin politiek ingrijpt in levensdomeinen
, - vroeger vooral veiligheid, niet zorgend
-> garandering van eigendomsrecht
- nu: staat veel meer ingrijpend -> weinig afbouwend staatsaandeel
-> grote verschuiving
-> meer verwachting van de staat
-> links krijgt gelijk
3. Vorm
- ≠ tussen politieke systemen (‘regimes’)
- Classificaties -> vormen opdelen in categorieën
- Democratische vs. autoritaire regimes
-> dem.: Macht = tijdelijk, gespreid, via verkozen vertegenwoordigers, fundamentele rechten
- Unitaire vs. federale staten
-> Bestuur vanuit één punt of niet
- Variaties in instellingen en procedures
-> Verkiezingen, partijen, parlement, grondwet, staatshoofd…
Politieke wetenschap:
- Politicoloog ≠ politicus
-> beschrijven, begrijpen en verklaren niet beoordelen
- intellectuele distantie
-> proberen zo neutraal mogelijk te werken, nooit 100% mogelijk
-> verslag uitbrengen
- Wetenschappelijke methode
- bewust ingezamelde waarnemingen
- keuze van onderzoekstechnieken
- Open rapporteren
-> open rapporteren, als anderen het ook doen krijgen ze hetzelfde resultaat
Instrumenten:
1. Concepten
- begrip, categorie, verschijnsel dat zorgt voor afbakening van een verschijnsel
- essentieel
2. Modellen
- vereenvoudigde voorstelling van realiteit
-> bij peilingen rekening houden met een aantal factoren vd mensen
, 3. Theorieën
- waarom veroorzaakt één fenomeen een ander
- beschrijven en verklaren
bv. waarom stemmen vrouwen meer links
Les 2: Staat en macht
Bindende regels:
- Volgen ook al niet mee eens (<-> burgerlijke ongehoorzaamheid)
-> bv. belastingstaking regen wapens
- Volgen regels zonder na te denken -> geïnternaliseerd
-> bv. verkeersregels, rookverbod, mondmasker
- Staat kan geweld gebruiken om regels af te dwingen
-> landen als Albanië is nog niet zo, bloedwraak
- Monopolie op legitiem geweld -> enkel staat mag regels afdwingen, geen privétaak
-> enkel bij wettelijke zelfverdediging, fysiek aangevallen
- privatisering van ordehandhaven (gated communities, winkelcentra… met eigen beveiliging)
- staatsgeweld moet ‘proportioneel’ zijn -> in verhouding met overtreding
-> iemand vermoorden mag enkel in extreme situatie
- alleen geweld dat nodig is voor doel (bv. foltering)
Grondwet:
1. zegt hoe regels gemaakt en aangepast moeten worden
2. bevat basisregels van het functioneren van politiek systeem (bevoegdheidsverdeling)
3. bevat ‘grondrechten van burgers
-> bescherming van burgers, wat mag de staat niet verbieden en wat de burgers wel mogen
- grondwet is oud -> algemeen en ver van werkelijke politiek
bijzondere regels om grondwet te veranderen:
- voor verkiezingen aankondigen dat men artikels wil veranderen
-> volk kan zich mee uitspreken
-> constituante: parlement dat de grondwet kan veranderen
- 2/3e meerderheid nodig (75% vd staten in VS)
-> zo is het een consensueel gebeuren
, -> geeft minderheid een vetorecht
-> veranderingen vaak moeilijk
-> grootste regio kan niet zomaar beslissen over kleinere regio’s
- Wetten die moeilijker te wijzigen zijn dan grondwet
-> meerderheid nodig in parlement en in elke taalregio (niet Duitstalige)
-> bv. financieringswet
- Niet alleen functioneren maar ook basisrechten en -vrijheden
-> vrijheid van meningsuiting, vereniging, pers, godsdienst
- Meer moderne socio-economische rechten -> uitbereiding van de staat
-> niet individueel afdwingbaar
- Niet altijd neergeschreven
-> historisch gegroeide wet
-> in GB is er geen grondwet -> alle wetten kunnen makkelijk gewijzigd worden
-> politiek veel machtiger
- Poging tot EU-grondwet: doelstellingen Unie en basisrechten burgers
- negatieve referenda Frankrijk en Nederland -> mislukt
-> Superstaat? Christelijke waarden benadrukken
- later vervangen door Verdrag van Lissabon 2007
Vrij wapenbezit USA:
- The right of the people to keep an bear arms, shall not be infringed.
-> grondwet usa veel moeilijker te wijzigen
75% van de deelstaten moet meerderheid hebben om te kunnen wijzigen
Macht:
-> Bindende regels opleggen en afdwingen
- Er valt niet aan staatsmacht te ontkomen (<-> Waziristan)
- Democratie
-> bewindsvoeders krijgen macht van volk
-> alle macht is afgestaan, dan gehoorzamen