Psychologie
HO1: psychologie als wetenschap
= een samentrekking van psyche (ziel) & logos (woord)
De functie is het begrijpen v/h gedrag/de innerlijke wereld begrijpen
John B. Watson
Nature (aanleg, genetisch) & nurture (door de omgeving, opvoeding)
Operante klassieke conditionering, het behaviorisme
Zei dat je geboren bent met een leeg blad: tabula rasa
Otto frank
Volgeling van Sigmund Freud en psycho-analyse. De lusten & driften
Steven pinker
Nature
De evolutiepsychologie = wat is de betekenis van ons gedrag doorheen ons leven
Daniel Kahneman
Over denken (cognitie) & denken over denken (megacognitie)µ
Denken = communiceren
Psychologie = verschillende stromingen vroeger tot nu
1. Psychodynamische theorie vs behaviorisme (basis van gedragstherapie)
2. Stromingen die er los van stonden
3. Nieuwe stromingen ontstaan door reacties op andere stroming
Evidence based (gebaseerd op bewijs)
Stromingen vullen elkaar aan
1.1 Kenmerken van Wetenschap
Een mens is zelf het onderwerp van het onderzoek
- Domein
Het onderwerp van een bepaalde wetenschap
Bv. Behaviorisme = uiterlijk waarneembaar gedrag. Psychoanalyse = onbewuste.
Systeemdenken = communicatie
- Hypothesen & theorieën
Hypothese = wetenschappelijke stelling die nog niet bewezen is
Het is vanuit inzichten en causale verbanden
Stappen:
1. Hypothese formuleren (de zaken die je opmerkt)
2. Bewijs of geen bewijs vinden
1
, 3. Bij bewijs opbouwen van je theorie
- Reductie
Elke wetenschap is een vereenvoudiging v/d totale werkelijkheid. Vereenvoudigen om
antwoorden te vinden ze is reductionistisch
Bv. Water of H20, je hebt rivieren, regen, druppels, je kan er in zwemmen, drinken, wassen
What is it like to be a bat je bent geen vleermuis, we kunnen het bestuderen maar niet
voelen. Dit is ook bij cliënten, je probeert het te begrijpen, het is een reductie
- Intersubjectieve overeenstemming
= iets is geldig of waar voor een groep mensen onderling, eens zijn over bepaalde
punten/perspectieven
Bv. God, ufo’s, geesten, wereldgodsdiensten
Inter = tussen & intra = binnenin
Wetenschap streeft naar intersubjectieve overeenstemming tussen diegenen die zich aan
wetenschappelijke spelregels houden
Iedere psychologische stroming heeft zijn eigen canon (geheel van teksten, beelden,…)
- Formulering
Psychologie heeft een eigen vakjargon bv. Oedipuscomplex, IQ,…
Voordeel van deze termen is dat ze heel precies omschreven zijn
Toch moeilijk te definiëren: het woord intelligentie kan je definiëren maar autisme,
depressie niet
Voortgang
Een wetenschap die niet vooruit gaat is dood
Volgens Thomas Kuhn volgen paradigma’s (manieren van werken) op elkaar. Paradigma is
een referentiekader en bepaalt wat de belangrijke vragen zijn
Bv. Vroeger vond men dat debielen moesten afgesloten worden omdat ze met
behandelingen konden genezen worden. Nu hebben ze ook recht op normaal leven
Paradigma = stelsel van met elkaar samenhangende wetenschappelijke visies, theorieën,
begrippenkaders & onderzoeksmethoden
Cyclische voortgang = vertrekken bij waargenomen feiten en daarna formuleren van
hypothesen. Als uit onderzoek blijkt dat deze hypothese klopt word hij geïntegreerd in de
theorie
- Kritisch
Psychologie is kritisch opgebouwd.
Wanneer er een intersubjectieve overeenstemming komt dan worden de conclusies
geaccepteerd binnen de wetenschap
- Mensbeeld & filosofisch gedachtegoed
Elke wetenschap impliceert een mens- en wereldbeeld
2
, 1. Organisch mensbeeld:
Mens = een geheel. Geen lineaire relatie tussen oorzaak & gevolg. Organismes zijn
meer dan de som der delen bv. Systeemdenken, gestaltpsychologie
2. Een mechanistisch mensbeeld:
Mens = machine. Geheel is de som der delen. Lineair oorzaak & gevolg, gevolgen
vloeien voort uit oorzaken. Het is objectief & controleerbaar Bv. Behaviorisme
3. Personalistisch mensbeeld:
Mens = uniek. Geven zelf zin aan het leven. Bv oosterse filosofie
1.1 Situering tussen wetenschappen
Ervaringswetenschappen in 2 gedeeld:
- Nomothetische wetenschap (verklaren)
Algemeen geldende regels of wetten formuleren bv. E = mc²
- Ideografische wetenschap (begrijpen)
Unieke & specifieke literatuurwetenschap
1.1 Methoden
De methodologie = welke spelregels zijn er om te voldoen tot een betrouwbare wetenschappelijke
kennis.
1.3.1 Mensenkennis
Iedereen heeft algemene mensenkennis. Het is subjectief, waardegeladen & cultuurgebonden & niet
universeel
Wetenschappelijke kennis word verkregen via strikte onderzoeksmethoden & is betrouwbaarder,
nauwkeuriger dan algemene mensenkennis
1.3.2 Niet-psychometrische methoden
= niet gebaseerd op wiskundige methoden, statistieken & data-analyse
Observatie (goed kijken)
Systematisch waarnemen & registreren.
Participerende observatie = deelnemen aan het proces zonder te verstoren bv. One way
mirror
Welk effect heb ik op mijn gesprekspartner?
Introspectie
‘naar binnen kijken’. De persoon kijkt van op afstand naar de eigen gedachten, gevoelens,
verlangens, motieven & gedragingen.
Innerlijke zelfwaarneming
Interview
Mondeling stellen van vragen
Meer of minder gestructureerd
Bv. Het intakegesprek: verkennend, oriënterend gesprek bij 1 ste contact
Valkuil!: stellen van suggestieve vragen & projectie
Anamnese
= de studie van de ontwikkeling van de problematiek
Hoe is de klacht begonnen, we starten bij het begin
Subjectief, iedereen heeft zen eigen verhaal
3
